Διπλωματική δραστηριότητα με ανάμειξη Κίνας και Ρωσίας.
Στη Λιβύη οι δημοκρατικές ελπίδες του περασμένου Φεβρουαρίου έχουν ελαχιστοποιηθεί. Ύστερα από την κλιμάκωση των επιθέσεων του ΝΑΤΟ με ελικόπτερα από τις αρχές Ιουνίου, οι εξεγερμένοι έχουν περιθωριοποιηθεί ακόμη περισσότερο και ο ρόλος τους περιορίζεται σε βοηθητική δύναμη μιας εκστρατείας ξένων δυνάμεων, ενώ ο στρατιωτικός σχεδιασμός τους καθορίζεται από το ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα, αρχίζει να εμφανίζεται έντονη διπλωματική δραστηριότητα με επίκεντρο την εκεχειρία και την έναρξη διαλόγου μεταξύ του καθεστώτος και της Βεγγάζης, ενώ, παράλληλα, εντείνεται η επιθετική δραστηριότητα του ΝΑΤΟ, το οποίο λειτουργεί πάντα σύμφωνα με το αμερικανικό δόγμα ότι τα αποτελέσματα στο πεδίο της μάχης θα κρίνουν τις όποιες διαπραγματεύσεις.
Διπλωματική δραστηριότητα
Καθώς η λιβυκή κρίση φαίνεται να τραβάει σε μάκρος, Κίνα και Ρωσία, οι οποίες απείχαν στο Σ.Α. του ΟΗΕ, διευκολύνοντας την ψήφιση της σχετικής απόφασης περί επέμβασης (Ψήφισμα 1973), εμφανίζονται σε ρόλο διαμεσολαβητών προς μια εκεχειρία και έναρξη διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών. Ύστερα από επαφή του Κινέζου υπουργού Εξωτερικών με τον ειδικό απεσταλμένο της Λιβύης στο Πεκίνο, ανακοινώθηκε επίσης ότι η Κίνα θα ήθελε να συνάψει σχέσεις με το Μεταβατικό Συμβούλιο της Βεγγάζης και να καλέσει εκπρόσωπό του στο Πεκίνο (Jian Jundo, Asia Times 17/6). Είχε προηγηθεί συνάντηση του Κινέζου πρέσβη στο Κατάρ με εκπρόσωπο του Μεταβατικού Συμβουλίου και επίσκεψη στη Βεγγάζη του Κινέζου πρέσβη στην Αίγυπτο, για να λάβει γνώση περί της ανθρωπιστικής κατάστασης, όπου, επί τη ευκαιρία, συναντήθηκε με εκπροσώπους της ηγεσίας των εξεγερμένων.
Ταυτόχρονα, σε κοινή δήλωσή τους (middle-east online 16/6), ο Κινέζος πρόεδρος Χου Τζιντάο και ο Ρώσος ομόλογός του Ντ. Μεντβέντεφ τόνισαν ότι αντιτίθενται στην παρέμβαση ξένων δυνάμεων στις αραβικές εξεγέρσεις: «Οι εξωτερικές δυνάμεις δεν θα έπρεπε να παρεμβαίνουν στις εσωτερικές διαδικασίες των χωρών της περιοχής». Οι δύο πρόεδροι εξέφρασαν, επίσης, την ανησυχία τους για την κατάσταση στη Λιβύη και κάλεσαν να τερματιστούν οι εχθροπραξίες μεταξύ των δυνάμεων του Καντάφι και των εξεγερμένων.
Παρόμοια κινητικότητα εμφανίζεται και από την πλευρά της Νότιας Αφρικής, η οποία είχε εγκρίνει το Ψήφισμα 1973 του ΟΗΕ. Ο πρόεδρος Β. Ζούμα, με μια αρκετά «σκληρή» δήλωση στο Κοινοβούλιο της χώρας, είπε ότι διαστρεβλώνεται το νόημα του Ψηφίσματος 1973 για τη Λιβύη, προκειμένου να αλλάξει το καθεστώς, να διαπραχθούν πολιτικές δολοφονίες και να επιτραπεί η ξένη στρατιωτική κατοχή. Επέκρινε τη στρατιωτική δράση του ΝΑΤΟ (πρακτορείο ITAR-TASS) και δήλωσε πως σκοπεύει να διαμαρτυρηθεί από κοινού με την Αφρικανική Ένωση στο Σ.Α., διότι το ΝΑΤΟ υπονομεύει τις προσπάθειες να βρεθεί ειρηνική λύση. Η δε Αφρικανική Ένωση προειδοποίησε, την Τετάρτη, το Σ.Α. ότι τα ψηφίσματα που επιτρέπουν αεροπορικές επιδρομές στη Λιβύη έχουν δημιουργήσει ένα «επικίνδυνο προηγούμενο» και Αφρικανοί υπουργοί κάλεσαν σε «ανθρωπιστική παύση» και εξεύρεση πολιτικής λύσης.
Επιπτώσεις της νατοϊκής επέμβασης
Είναι προφανές ότι οι διάφορες δυνάμεις, που αρκετά πρόθυμα παρείχαν υποστήριξη ή ευμενή ουδετερότητα στη νατοϊκή στρατιωτική επέμβαση, αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η κατάσταση στη Λιβύη βαίνει εις βάρος τους και εκμεταλλεύονται την οικονομική αναταραχή που εντείνεται στις αναπτυγμένες χώρες για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους, σε κάθε πιθανή έκβαση. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν επενδύσεις αρκετών εκατοντάδων εκατ. δολαρίων στον λιβυκό ενεργειακό τομέα, η δε η Κίνα και στον κατασκευαστικό.
Οι χώρες της Αφρικής, από την άλλη, φαίνεται να έχουν υποστεί σοβαρές ζημίες ύστερα από το πάγωμα λιβυκών περιουσιακών στοιχείων, ύψους 28 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ και 45 δισ. ευρώ στην Ευρώπη. Η Λιβυκή Αραβο-αφρικανική Επενδυτική Εταιρία είχε επενδύσει σε 25 χώρες, κυρίως της υποσαχάριας Αφρικής, και σχεδίαζε να αυξήσει τις επενδύσεις τα επόμενα χρόνια. Οι λιβυκές επενδύσεις έπαιζαν κρίσιμο ρόλο στη δημιουργία του πρώτου δορυφορικού δικτύου τηλεπικοινωνιών της Αφρικής (Regional African Satellite Communications Organization-Rascom) που μπήκε σε τροχιά τον Αύγουστο του 2010, δίνοντας τη δυνατότητα στις αφρικανικές χώρες να απεξαρτηθούν από τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά δίκτυα, εξοικονομώντας δεκάδες εκατ. δολάρια ετησίως. Πιο σημαντική ήταν η σχεδιαζόμενη με λιβυκά κεφάλαια ίδρυση τριών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Αφρικανικής Ένωσης: της Αφρικανικής Επενδυτικής Τράπεζας (Τρίπολη), του Αφρικανικού Νομισματικού Ταμείου (Καμερούν) και της Αφρικανικής Κεντρικής Τράπεζας (Νιγηρία) που θα ανταγωνίζονταν την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ και το CFA franc, το νόμισμα 14 πρώην γαλλικών αποικιών που το εγγυάται το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών.
Συνομιλίες μεταξύ κανταφικού καθεστώτος και Βεγγάζης
Ίσως, δεν είναι τυχαίο που την ανακοίνωση για τις απευθείας συνομιλίες μεταξύ του καθεστώτος της Τρίπολης και της Βεγγάζης την έκανε (17/6) ο ειδικός απεσταλμένος του Ντ. Μεντβέντεφ, Μιχαήλ Μαργκέλοφ. Είχε προηγηθεί δήλωση του Σαΐφ Αλ-Καντάφι, στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, ότι λύση στην πολύμηνη σύγκρουση μπορεί να δώσει η διεξαγωγή εκλογών υπό την εποπτεία διεθνών παρατηρητών (ITAR-TASS 17/6) και η δημιουργία ενός μηχανισμού που θα εγγυάται ότι δεν θα γίνει εκλογική νοθεία. Ο Μ. Μαργκέλοφ είχε επισκεφθεί προ μιας εβδομάδας τη Βεγγάζη και βρέθηκε για μία ημέρα στην Τρίπολη. Τις πληροφορίες αυτές τις κοινοποίησε ύστερα από συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Λιβύης, Μπαγκτάτι αλ-Μαχμούτι. Οι επαφές έγιναν στο Παρίσι και τα αποτελέσματα ήταν εις γνώσιν του Ν. Σαρκοζί. Αν και ο χαρακτήρας των συνομιλιών δεν αποκαλύφθηκε, η αποχώρηση του Μ. Καντάφι από την εξουσία αποτελεί τη βασική προϋπόθεση. Οι συνομιλίες, πάντως, δεν επιβεβαιώθηκαν από τη Βεγγάζη.
Η προβολή της δύναμης των BRICS
Με άρθρο του (15 /6) ο στρατηγός Λεονίντ Ιβάσοφ, πρόεδροςτης Ακαδημίας Γεωπολιτικών Υποθέσεων και πρώην αξιωματούχος του ρωσικού υπουργείου Άμυνας, εξαίρει τη σημασία των BRICS (Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νότιας Αφρικής) στη διεθνή σκηνή: «Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., οι BRICS κατέχουν μαζί φυσικούς πόρους επαρκείς όχι μόνο για να επιπλεύσουν οι οικονομίες τους στο περιβάλλον της συρρικνούμενης διαθεσιμότητας υδρογονανθράκων, τροφίμων, πόσιμου νερού και ηλεκτρικής ισχύος, αλλά και για να διατηρήσουν μια ρωμαλέα οικονομική μεγέθυνση.
Η μετατόπιση στα εθνικά νομίσματα στις μεταξύ τους συναλλαγές θα μπορούσε να εγγυηθεί ένα πρωτοφανές επίπεδο ανεξαρτησίας από τις ΗΠΑ και τη Δύση γενικά… Ένα μεγάλο γεωπολιτικό σχέδιο αρχίζει να υλοποιείται και η δήλωση για τη Λιβύη που εκδόθηκε από τη σύνοδο κορυφής των BRICS (14/4, στην πόλη Σάνια της Κίνας) αντανακλά την αυξανόμενη αποφασιστικότητα των συμμάχων να αντιδράσουν με πειστικά πολιτικά μέσα , εάν η επέκταση της Δύσης στην Ανατολή συνεχιστεί» (Strategic Culture Foundation, Russia, Voltairenet).
Το αν η δύναμη των BRICS στη διεθνή σκηνή είναι τόση που να μπορεί να αναστέλλει δυτικούς σχεδιασμούς, όπως αυτός που εκτυλίσσεται στη Λιβύη και συνολικά στη Μ. Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, μένει να αποδειχθεί. Σίγουρα όμως, στο θέμα της Λιβύης δεν κινούνται άσκοπα: οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και η πολιτική και κοινωνική κατάσταση στη Δύση αποτελούν ευνοϊκό πεδίο. Στις ΗΠΑ, δέκα γερουσιαστές και από τα δύο μεγάλα κόμματα κατέθεσαν αγωγή κατά του Μπ. Ομπάμα σε ομοσπονδιακό δικαστήριο με την κατηγορία ότι διεξάγει «παράνομο» πόλεμο, εφόσον δεν έχει κηρυχθεί από το Κογκρέσο. Παρ’ όλο που αυτές είναι ως επί το πλείστον κινήσεις εντυπωσιασμού, δημιουργούν μιαν ατμόσφαιρα απονομιμοποίησης μέσα στην οποία ξεδιπλώνονται τα πολιτικά και διπλωματικά παιχνίδια ισχύος.
