Σχετικά με το σάλο για το ποίημα του Γκίντερ Γκρας. Του Γιώργου Τσίπρα
Το ποίημα του Γκίντερ Γκρας Τι πρέπει να ειπωθεί ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Όχι μόνο από διάφορες εβραϊκές, άρα φιλο-ισραηλινές υπερεθνικιστικές κατά κανόνα, ενώσεις, αλλά και από έντυπα και απόψεις που απλώς στηρίζουν την πολιτική της Γερμανίας στη Μέση Ανατολή. Δεν θα μιλήσουμε εδώ για τον αμφιλεγόμενο Γκρας και όσα κατά καιρούς έχει υποστηρίξει. Ούτε θα εξετάσουμε το ποίημα του Γκρας από λογοτεχνική άποψη, για την οποία επίσης δέχτηκε υποτιμητικές κριτικές. Θα αναφερθούμε μόνο στο περιεχόμενο.
Ο ποιητής αναρωτιέται γιατί σιωπά τόσο καιρό που μια χώρα διεκδικεί το δικαίωμα της προληπτικής επίθεσης ενάντια σε μια άλλη χώρα. Κι αν ο λόγος είναι ότι η δεύτερη κατασκευάζει μια ατομική βόμβα, τότε γιατί να μην ονοματίζει την πρώτη χώρα που διαθέτει μια ανεξέλεγκτη και αυξανόμενη πυρηνική ισχύ, απρόσιτη σε κάθε επιθεώρηση. Ο λόγος της σιωπής είναι η διαδεδομένη απειλή της κατηγορίας του αντισημιτισμού. Από τη στιγμή που η χώρα του, η Γερμανία, που βαρύνεται με μοναδικά εγκλήματα, αποκαλεί «επανόρθωση» -αλλά και πάλι για λόγους συμφέροντος- την παράδοση στο Ισραήλ υποβρυχίων με δυνατότητα εκτόξευσης πυρηνικών κεφαλών ενάντια σε έναν τόπο όπου δεν έχει καν αποδειχτεί η ύπαρξη ατομικής βόμβας, τότε κάτι πρέπει να ειπωθεί. Σιωπούσε τόσο καιρό γιατί η σκέψη του βαρυνόταν από μια κηλίδα και αφηνόταν στην «αλήθεια» του Ισραήλ. Αλλά πρέπει να ειπωθεί σήμερα αυτό που αύριο θα είναι αργά: η πυρηνική ισχύς του Ισραήλ απειλεί την παγκόσμια ειρήνη. Ως Γερμανοί, με αρκετά κρίματα στην πλάτη μας, γινόμαστε πάλι οι πάροχοι σε ένα προβλέψιμο έγκλημα και καμιά δικαιολογία δεν θα ξεπλένει τώρα τη συνενοχή μας. Φτάνει πια με την υποκρισία της Δύσης! Φτάνει με την παραίτησή μας από το δικαίωμά μας να ζητήσουμε το διεθνή, ελεύθερο και μόνιμο έλεγχο της πυρηνικής ισχύος του Ισραήλ και των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Μόνο με αυτό τον τρόπο οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι στη χώρα, την κατεχόμενη από την τρέλα, θα βρουν διέξοδο, κι εμείς επίσης.
Αυτά τα σχεδόν αυτονόητα λέει το ποίημα του Γκρας. Για αυτά τα αυτονόητα δέχτηκε μια σφοδρή επίθεση. Η Die Zeit αρνήθηκε να το δημοσιεύσει. Το Der Spiegel έγραψε πως «ποτέ στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας ένας διάσημος διανοούμενος δεν έχει επιτεθεί με τόσα κλισέ στο Ισραήλ». Πού ήταν τα κλισέ; Η Die Welt τον χαρακτήρισε «αρχέτυπο του ευγενούς αντισημίτη που παριστάνει τον φίλο του Ισραήλ». Ο υπουργός Εξωτερικών Βεστερβέλε δήλωσε πως «το να υποτιμάμε τους κινδύνους του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος σημαίνει ότι αρνούμαστε τη σοβαρότητα της κατάστασης». Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα… Ο μόνος κίνδυνος από το ποίημα του Γκρας είναι ο κίνδυνος απονομιμοποίησης των διαρκών εγκλημάτων του Ισραήλ, ανοικείωσης της διεθνούς κοινής γνώμης με αυτά, απονομιμοποίησης της εγκληματικής συνενοχής της Δύσης… Για αυτό και η τόση, ανεκδιήγητη υστερία. Υπάρχει μόνον ένα στοιχείο στο ποίημα που ξεφεύγει από τα αυτονόητα, με την έννοια πως λίγοι το έχουν συνειδητοποιήσει. Η ασυλία που παρέχεται στην ανεξέλεγκτη πυρηνική ισχύ του Ισραήλ μπορεί, πράγματι, να πληρωθεί πολύ ακριβά από την ανθρωπότητα αύριο, λόγω της υπερεθνικιστικής, νεοχιτλερικής φύσης τού εκεί καθεστώτος.
Ο ποιητής αναρωτιέται γιατί σιωπά τόσο καιρό που μια χώρα διεκδικεί το δικαίωμα της προληπτικής επίθεσης ενάντια σε μια άλλη χώρα. Κι αν ο λόγος είναι ότι η δεύτερη κατασκευάζει μια ατομική βόμβα, τότε γιατί να μην ονοματίζει την πρώτη χώρα που διαθέτει μια ανεξέλεγκτη και αυξανόμενη πυρηνική ισχύ, απρόσιτη σε κάθε επιθεώρηση. Ο λόγος της σιωπής είναι η διαδεδομένη απειλή της κατηγορίας του αντισημιτισμού. Από τη στιγμή που η χώρα του, η Γερμανία, που βαρύνεται με μοναδικά εγκλήματα, αποκαλεί «επανόρθωση» -αλλά και πάλι για λόγους συμφέροντος- την παράδοση στο Ισραήλ υποβρυχίων με δυνατότητα εκτόξευσης πυρηνικών κεφαλών ενάντια σε έναν τόπο όπου δεν έχει καν αποδειχτεί η ύπαρξη ατομικής βόμβας, τότε κάτι πρέπει να ειπωθεί. Σιωπούσε τόσο καιρό γιατί η σκέψη του βαρυνόταν από μια κηλίδα και αφηνόταν στην «αλήθεια» του Ισραήλ. Αλλά πρέπει να ειπωθεί σήμερα αυτό που αύριο θα είναι αργά: η πυρηνική ισχύς του Ισραήλ απειλεί την παγκόσμια ειρήνη. Ως Γερμανοί, με αρκετά κρίματα στην πλάτη μας, γινόμαστε πάλι οι πάροχοι σε ένα προβλέψιμο έγκλημα και καμιά δικαιολογία δεν θα ξεπλένει τώρα τη συνενοχή μας. Φτάνει πια με την υποκρισία της Δύσης! Φτάνει με την παραίτησή μας από το δικαίωμά μας να ζητήσουμε το διεθνή, ελεύθερο και μόνιμο έλεγχο της πυρηνικής ισχύος του Ισραήλ και των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Μόνο με αυτό τον τρόπο οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι στη χώρα, την κατεχόμενη από την τρέλα, θα βρουν διέξοδο, κι εμείς επίσης.
Αυτά τα σχεδόν αυτονόητα λέει το ποίημα του Γκρας. Για αυτά τα αυτονόητα δέχτηκε μια σφοδρή επίθεση. Η Die Zeit αρνήθηκε να το δημοσιεύσει. Το Der Spiegel έγραψε πως «ποτέ στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας ένας διάσημος διανοούμενος δεν έχει επιτεθεί με τόσα κλισέ στο Ισραήλ». Πού ήταν τα κλισέ; Η Die Welt τον χαρακτήρισε «αρχέτυπο του ευγενούς αντισημίτη που παριστάνει τον φίλο του Ισραήλ». Ο υπουργός Εξωτερικών Βεστερβέλε δήλωσε πως «το να υποτιμάμε τους κινδύνους του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος σημαίνει ότι αρνούμαστε τη σοβαρότητα της κατάστασης». Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα… Ο μόνος κίνδυνος από το ποίημα του Γκρας είναι ο κίνδυνος απονομιμοποίησης των διαρκών εγκλημάτων του Ισραήλ, ανοικείωσης της διεθνούς κοινής γνώμης με αυτά, απονομιμοποίησης της εγκληματικής συνενοχής της Δύσης… Για αυτό και η τόση, ανεκδιήγητη υστερία. Υπάρχει μόνον ένα στοιχείο στο ποίημα που ξεφεύγει από τα αυτονόητα, με την έννοια πως λίγοι το έχουν συνειδητοποιήσει. Η ασυλία που παρέχεται στην ανεξέλεγκτη πυρηνική ισχύ του Ισραήλ μπορεί, πράγματι, να πληρωθεί πολύ ακριβά από την ανθρωπότητα αύριο, λόγω της υπερεθνικιστικής, νεοχιτλερικής φύσης τού εκεί καθεστώτος.
Σχόλια
