Από τη θάλασσα στο χάος, στην πολυπλοκότητα και στ’ αστέρια
«…Η γραμμή του θαλάσσιου ορίζοντα αποτελούσε για μένα μια επίμονη πρόκληση. Η επιθυμία αν δούμε τι υπάρχει πέρα από εκείνο το σημείο είναι αυτό που μας ενώνει, επείδή αγαπούμε τη θάλασσα και επειδή μας αρέσει να μαθαίνουμε. Τελικά, η επιστήμη είναι και αυτό: η επιθυμία να πας να δεις πέρα από εκείνο το σημείο…»
Hubert Reeves, από το βιβλίο που έχουν γράψει μαζί με τον Yves Lancelot, Μιλώντας για τη θάλασσα στα εγγόνια μας, εκδόσεις Πατάκης
Διαβάζοντας πριν από λίγο καιρό τη συνέντευξη του Διονύση Σιμόπουλο στον Δρόμο αλλά και το βιβλίο του με τίτλο «Είμαστε αστρόσκονη – Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος» (Μεταίχμιο), θυμήθηκα μια εποχή που δούλευα ακόμη στην τηλεόραση και ετοιμάζαμε ένα αφιέρωμα στο Ευγενίδειο και στο… διάστημα. Ο μεγάλος μας αστροφυσικός είχε ξενυχτήσει παρέα με μας στο μοντάζ και θυμάμαι εκείνες τις στιγμές σαν μαγεία.
Εγώ, ένας μαθητής ανεπίδεκτος στη φυσική και στα μαθηματικά είχα βρεθεί να ακούω συνεπαρμένος τον Διονύση Σιμόπουλο που μας ταξίδευε στο διάστημα. Η επιστήμη έφευγε από τα έδρανα των αμφιθεάτρων, άφηνε πίσω τον ξύλινο λόγο και γινόταν μια συναρπαστική περιπέτεια…
Το ίδιο ένιωσα με δυο βιβλία που διάβασα το ένα πίσω από το άλλο, τις τελευταίες μέρες. Το ένα είναι αυτό για τη θάλασσα που αναφέρω και στο απόσπασμα της αρχής και το άλλο είναι το Μιλώντας στην Αθηνά για το Χάος και την Πολυπλοκότητα, του Τεύκρου Μιχαηλίδη και του Τάσου Μπουντή (εκδόσεις Πατάκη).
Ένιωσα πως δεν διάβαζα εκλαϊκευμένη επιστήμη, αλλά ποίηση. Την ποίηση του κόσμου που ζούμε και δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε. Αντηχούσαν στα αυτιά μου, καθώς διάβαζα, οι στίχοι του Ελύτη: Από τη μια το «θάλασσα λανθασμένη δεν γίνεται» και από την άλλη «Αυτός ο Κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»
«Η θάλασσα είναι μέσα στον κόσμο μας και συγχρόνως μας διαφεύγει», λένε ο αστροφυσικός Reeves και ο ωκεανογράφος Lancelot (τι ωραία συνωνυμία ωκεανογράφου και ιππότη!).
Για ένα μπρόκολο-φράκταλ μας μιλούν οι Μιχαηλίδης και Μπουντής. Αυτοομοιότητα, πολυπλοκότητα, ένα σύνθετο σχήμα που μπορεί να φτάσει να γίνει μια γραμμή. Και ο ήρωάς τους ο επιστήμων Αρχιμήδης, να οδηγεί τη μικρή Αθηνά στην ανακάλυψη του κόσμου που μας περιβάλλει.
«Ο ωκεανός είναι το αρχείο της Γης»
«Η αρχή της αβεβαιότητας, ή της απροσδιοριστίας, άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη μελέτη της φύσης»
Διαβάζω και υπογραμμίζω, ανακατεύω τα δυο βιβλία, ρίχνω και μια ματιά στην «αστρόσκονη» και σκέφτομαι πόσο διαφορετικοί θα είμασταν όλοι, αν αυτός ήταν ο τρόπος που θα προσεγγιζόταν η επιστήμη και στο σχολείο. Σαν ένα παιχνίδι. Διασκεδαστικό και περιπετειώδες.
Έτσι που να καταλαβαίνεις γιατί διαβάζεις το κάθε τι και ποιο κομμάτι του κόσμου σε βοηθά να ανακαλύψεις. Μπορεί να νιώσεις πολύ μικρός απέναντι σε αυτό το άπειρο σύμπαν. Δεν είσαι ούτε καν ένας κόκκος άμμου. Η ιστορία της ανθρωπότητας δεν είναι ούτε ένα ανοιγοκλείσιμο του ματιού.
Κι όμως… «Δυο καταστάσεις που αρχικά διαφέρουν κατά αμελητέα ποσότητα μπορούν ενδεχομένως να εξελιχθούν σε δυο ριζικά διαφορετικές καταστάσεις…» Ή αλλιώς, «το φτερούγισμα μιας πεταλούδας στη Βραζιλία μπορεί να προκαλέσει μια καταιγίδα στο Τέξας»
Αν μπορεί ένα φτερούγισμα να φέρει μια τέτοια ανατροπή, φανταστείτε τι μπορεί να κάνει η δική μας δράση. Εκεί που νιώθεις πολύ μικρός απέναντι στον κόσμο, την ίδια ώρα καταλαβαίνεις και τη δύναμή σου.
Κρατάω αυτή τη σκέψη και το ερώτημα ενός από τα εγγόνια των Reeves και Lancelot
«Νομίζω πως μια ζωή αναρωτιόμουν: Που τελειώνει η θάλασσα; Χαζή ερώτηση, ε;»
«Καθόλου», είναι η απάντηση των παππούδων -επιστημόνων. Εσείς τι λέτε;
Τένις και βιβλίο!
Με μεγάλη χαρά δέχτηκα να συμμετέχω σε μια δράση που παντρεύει τον αθλητισμό με το βιβλίο. Η ενδιαφέρουσα αυτή πρωτοβουλία ανήκει στον Όμιλο Αντισφαίρισης Κορωπίου, που συνεργάζεται με το βιβλιοπωλείο Πρόφη ώστε όσοι θα βρεθούν αυτό το Σαββατοκύριακο στο Φεστιβάλ Τένις να έχουν την ευκαιρία, μεταξύ των αγώνων να συμμετέχουν σε λογοτεχνικές δράσεις.
Το Φεστιβάλ απευθύνεται σε παιδιά 3-12 ετών και ξεκινά σήμερα Σάββατο 12 Μαΐου, στις 10 το πρωί, με αγώνες και ολοκληρώνεται με εικαστικές κατασκευές το απόγευμα της Κυριακής.
Τα βιβλία που θα παρουσιαστούν είναι:
Σάββατο 12/5
11:30 – «Ο Μπαρτόλο με τα κόκκινα αυγά», της Λιάνας Δενεζάκη
18:00 – «Χάθηκε η μπάλα», της Ελένης Γεωργοστάθη
Κυριακή 13/5
11:30 – «Η Πέμπτη πόλη των Δωριέων», του Κώστα Στοφόρου
13:00 –«Το μυστικό του Οδυσσέα», της Λένας Τερκεσίδου
Όμιλος Αντισφαίρισης Κορωπίου, τηλ.: 2106620329 – 6977080795, e-mail: [email protected], 1η Πάροδος Κ. Νικολού, Κορωπί.
