Δημοσιεύουμε την ομιλία του Δημήτρη Αλευρομάγειρου, Αντιστράτηγου ε.α., Επίτιμου Γενικού Επιθεωρητού Στρατού, στη βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου «Όταν η Κύπρος εάλω» (εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα 2024) του δημοσιογράφου Τάσου Παπαδοπούλου, που έγινε στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, στις 7 Οκτωβρίου. Οι μεσότιτλοι του κειμένου είναι της σύνταξης.
του Δημήτρη Αλευρομάγειρου,
Αντιστράτηγου ε.α.,
Επίτιμου Γενικού Επιθεωρητού Στρατού
Όταν οι δημοσιογράφοι σέβονται το λειτούργημά τους και ανεπηρέαστοι καταγράφουν τα γεγονότα τότε δημιουργούν και προβληματίζουν θετικά .Το βιβλίο του Τάσου Παπαδόπουλου ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Με εργασία πάνω από τριάντα χρόνια και υπομονή έχει αιχμαλωτίσει μέσα από αξιόλογες μαρτυρίες και έρευνα σε επίσημα αρχεία γεγονότα μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της πατρίδας μας.
Πενήντα χρόνια μετά την καταστροφή της Κύπρου και ενώ έχουν κυκλοφορήσει χιλιάδες βιβλία, ο συγγραφέας μας παρουσιάζει το σημερινό πόνημα με έναν τρόπο που ενώ ο ίδιος είναι παρών με τις επιλογές της έρευνάς του αφήνει τον αναγνώστη να βιώσει και να κρίνει το μέγεθος της τραγωδίας στις πολιτικές και στρατιωτικές πτυχές του και προφανώς προτρέπει μέσω αυτής της καταγραφής τις πολιτικές μας ελίτ του σήμερα να αντιληφθούν τις τεράστιες ευθύνες τους για την αντιμετώπιση της επίλυσης μέσα από τις σημερινές παγκόσμιες αλλά και τοπικές συνθήκες του κυπριακού αλλά και ελληνικού δράματος,
Ο Μιχάλης Ιγνατίου, κορυφαίος δημοσιογράφος, Κύπριος τη καταγωγή, που έχει ασχοληθεί σε μεγάλη έκταση με την τραγωδία της ιδιαίτερης πατρίδας του στον πρόλογό του δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας του στόχου του βιβλίου αφού χωρίς περιστροφές με δύο λέξεις επισημαίνει την τελείως λανθασμένη κατεύθυνση της αντιμετώπισης του δράματος όταν αναφέρει ότι η σημερινή επιλογή της ΔΔΟ οδηγεί και με δική μας ευθύνη την Κύπρο οριστικά στη σφαίρα επιρροής της Τουρκίας.
Η σκηνή του δράματος της τουρκικής εισβολής αρχίζει με τη συγκλονιστική μαρτυρία της Μαρίας Σταύρου αλλά και του συζύγου της υπουργού παρά τον Μακάριο όπου μέσα από τις προσωπικές τους δραματικές περιπέτειες δίδεται αμέσως η εικόνα της απαράδεκτης μακαριότητας και του απόλυτου και επίσης απαράδεκτου αιφνιδιασμού του χουντικού καθεστώτος των Αθηνών που κακή τη μοίρα αλλά και με τεράστια ευθύνη των προ χουντικών κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων εγκαταστάθηκε ως βρόγχος στον ελληνικό λαό ακριβώς για αυτή την καταστροφή, αδιάφορον αν το γνώριζαν εκ των προτέρων ή όχι οι πρωταίτιοι.
Αυτό έχει σήμερα πλέον αποδειχθεί τόσο από την έρευνα των αρχείων του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ αλλά και από μεμονωμένες αποκαλύψεις και καταγραφές. (1)
Η «μαρτυρία» του οκταήμερου προέδρου του πραξικοπήματος στην Κύπρο και ο σχολιασμός της από τον γίγαντα των αγώνων και της αντίστασης της Κύπρου αλλά και των αγωνιζομένων όπου Γης Λαών, Βάσσο Λυσσαρίδη, η συνέντευξη του οποίου είναι ένα από τα διαμάντια του βιβλίου που παρουσιάζουμε, συμπληρώνει αυτή την απόδειξη.
Η βλακώδης αλλά κυρίως προδοτική αντίληψη των χουντικών να δέχονται τις διαβεβαιώσεις της CIA κάποιων ονόματι Αβράκωτων αλλά κυρίως ξεγυμνωμένων πρακτόρων της δεκάρας και να κραυγάζουν με ευήθεια εκ των υστέρων ότι τους ξεγέλασαν δεν στέκει ούτε ως δικαιολογία φύλλου συκής και δυστυχώς η ελληνική μεταχουντική πολιτεία ενώ τους τιμώρησε για το πραξικόπημα της 21 Απριλίου δεν τους τιμώρησε για το έγκλημα της Κύπρου…
Στο βιβλίο γίνεται πολλές φορές αναφορά για τις ευθύνες και της κυπριακής ηγεσίας. Θα σταθώ σε μερικά όμως σημεία:
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος κορυφαία πολιτική αλλά και πνευματική προσωπικότητα , μόλις έγινε στην Αθήνα γνωστό το πραξικόπημα του Ιουλίου του 1974 αναφερόμενος στον Μακάριο δήλωσε ότι «Η Αθήνα πολλές φορές είχε διαφωνίες επί πολιτικής βάσεως με τον Αρχιεπίσκοπο αλλά ο Μακάριος συμβόλιζε την ελπίδα του Κυπριακού Λαού και το έγκλημα του πραξικοπήματος θα έχει τραγικές συνέπειες για την Κύπρο και τον Ελληνισμό».
Η Οριάνα Φαλάτσι στο περίφημο βιβλίο της «Συνάντηση με την Ιστορία / Πάπυρος 1996» σε συνέντευξη του Μακαρίου, μετά την τραγωδία, τον περιγράφει ως τον αδιαμφισβήτητο δημοκρατικό ηγέτη με σταθερό όραμα την ευτυχία του λαού του ό οποίος και τον εμπιστευόταν και η ανατροπή του από τη χούντα των Αθηνών ήταν επίσης έγκλημα,
Ο Βάσος Λυσσαρίδης στη θαυμάσια συνέντευξή του στον συγγραφέα, προσωπικός γιατρός του Αρχιεπισκόπου και επιστήθιος φίλος του, δεν διστάζει με νηφαλιότητα να επισημάνει δυο λάθη του, την πίστη του, παρά τις προειδοποιήσεις που είχε, ότι δεν ήταν δυνατόν να επιχειρηθεί πραξικόπημα που θα έφερνε του Τούρκους στο νησί και την προς Γκιζίκη επιστολή για τη οποίαν ο Μακάριος δεν τον είχε ενημερώσει, αν το γνώριζε θα τον απέτρεπε.
Στο 1974 φτάσαμε από διαχρονικά δικά μας σφάλματα κυρίως από το 1950 και ιδιαίτερα από την αδυναμία μας ή ατολμία να απορρίψουμε την πίεση του Ηνωμένου Βασιλείου να εμπλέξει την Τουρκία, η οποία είχε παραιτηθεί από το 1915, στις συζητήσεις για τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου
Στο στρατιωτικό κεφάλαιο
Στο καθαρό στρατιωτικό κεφάλαιο η χούντα των Αθηνών και η εις την Κύπρο τοποτηρητές της είχαν τόσο πανικοβληθεί ώστε δεν τήρησαν ούτε τις στοιχειώδεις στρατιωτικές αρχές των επιχειρήσεων.
Ακόμα και στρατιωτικοί της χούντας όπως η ΚΥΠ των Αθηνών και ο ευρισκόμενος στο Λονδίνο χουντικός στρατιωτικός ακόλουθος τους εκλιπαρούσαν να καταλάβουν ότι επίκειται απόβαση και αδιαφορήσαν λέγοντας ότι γίνεται άσκηση και αργότερα, με την έναρξη της εισβολής, το αμίμητο του αρχηγού του χουντικού επιτελείου Μπονάνου ότι η Κύπρος βάλλεται και όχι η Ελλάς ενώ ο ανεκδιήγητος χουντικός αρχηγός ΓΕΣ Γαλατσάνος επιβαίνει ελικοπτέρου την ώρα της εισβολής και κλίνει τον ασύρματο για να μην τον ενοχλούν… Τραγωδία…
Η επιστράτευση στην Κύπρο έγινε την ώρα της εισβολής με ένα ανοικτό πανικόβλητο σήμα, Η μόνη αξιόπιστη δύναμη η ΕΛΔΥΚ αφού εσύρθη προηγουμένως στο πραξικόπημα αντί να είναι στο προγεφύρωμα και να επανδρώσει τα από το 1964 αξιόπιστα πολυβολεία στην ακτή της Κερύνειας εστάλη σε δευτερεύουσες, προς Κιόνελι, και άκρως επικίνδυνες αποστολές στον Α΄ γύρο ενώ στον δεύτερο με θαυμαστή αυτοθυσία και με μικρή δύναμη αντιστάθηκε σθεναρώς και προξένησε σημαντικές απώλειες στους εισβολείς μέχρι τη σύμπτυξη της μια ώρα προ της τελικής εκεχειρίας την 16ην Αυγούστου, γεγονός που παραδέχεται στην εκλαϊκευμένη πολεμική του έκθεση ο διοικητής των δυνάμεων εισβολής στρατηγός Ντεμιρέλ. (2)
Οι Τούρκοι όπως γράφει και ο Τούρκος δημοσιογράφος Αλή Μπιράν ήταν πολύ σκεπτικοί με την απόβαση. Αν ήταν λοιπόν εκεί εγκαίρως οι μονάδες μας και η ΕΛΔΥΚ η απόβαση , ακόμα και με το χάος που προκάλεσε το πραξικόπημα, θα είχε αποτύχει και απόβαση που αποτυγχάνει δεν είναι δυνατόν να επαναληφθεί,
Η έκθεση του ΝΑΤΟ για την εισβολή δεν είναι καθόλου κολακευτική για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις οι οποίες αναγκάστηκαν να υποστηρίξουν και επίθεση διμοιρίας με αεροσκάφη αφού δεν είχαν απλώς αεροπορική υπεροχή αλλά απόλυτη κυριαρχία γιατί τα πολυσυζητημένα και πανάκριβα αεροσκάφη Φάντομ που είχε αγοράσει η χούντα ουδέποτε χρησιμοποιήθηκαν και δυο υποβρύχια που αρχικά είχαν σταλεί αν χρησιμοποιούντο θα έφερναν σοβαρά πλήγματα στον αντίπαλο, ανακλήθησαν …
Οι Τούρκοι είχαν και το Βατερλό τους με την καταβύθιση του πλοίου τους Κοτζάτεπε και τη αεροπορική προσβολή δύο άλλων με αποτέλεσμα την κατάρριψη εκ μέρους των τουρκικών πλοίων 19 (δεκαεννέα) τουρκικών αεροσκαφών. Η περιγραφή από τουρκικό στρατιωτικό περιοδικό. (3)
Δική μας αντίστοιχη τραγωδία η κατάρριψη από φίλια πυρά ενός αεροσκάφους Νοράτλας και προσβολή και άλλων τη νύκτα της 21/22 Ιουλίου όταν μετέφερε τελικά και παρά την τραγωδία επιτυχώς Μοίρα Καταδρομών στο αεροδρόμιο Λευκωσίας το οποίο και κράτησαν με σκληρή μάχη πριν τελικά το παραδώσουν στις δυνάμεις του ΟΗΕ όπου ευρίσκεται μέχρι σήμερα…
Μεγάλος τραγέλαφος υπήρξε και με τη Μονάδα πυροβολικού του αντισυνταγματάρχου Καλμπουρτζή την οποίαν το ΓΕΕΦ έστειλε βλακωδώς στο στόμα του λύκου με αποτέλεσμα να αιφνιδιαστεί από τουρκικό πεζικό το οποίον αφού τη διέλυσε φόνευσε τον διοικητή και πολλούς στρατιώτες της και αιχμαλώτισε τους λοιπούς αξιωματικούς και οπλίτες.
Στον δεύτερο γύρο εγκαταλείφθηκε αμαχητί η Καρπασία και η Αμμόχωστος με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούν ακόμα και κάτοικοι.
Μεμονωμένες μονάδες μας θυσιάστηκαν και εγράφησαν ουρανομήκεις πράξεις γενναιότητας και αυτοθυσίας (περιπτώσεις όπως των μονάδων των αξιωματικών Κατσάνη και Κατούντα στην περιοχή της Κερύνειας αλλά και αλλού) ενώ με σθεναρή αντίσταση της ΕΛΔΥΚ και γειτονικών μονάδων στην Λευκωσία, η πρωτεύουσα διατηρήθηκε αλώβητη και εξακολουθεί ως πρωτεύουσα της Κυπριακής Δημοκρατίας
Το βιβλίο του Τάσου Παπαδοπούλου συμβάλλει στην ενημέρωση πολιτικών ελίτ και λαού και, όπως λέει από του τάφου του και ο τεράστιος Βάσος Λυσσαρίδης, απαιτείται άμεση αλλαγή στρατηγικής
Η πολιτική διαχείριση
Όπως αναγράφεται και στο βιβλίο ο Ανδρουτσόπουλος ήταν κατ’ όνομα πρωθυπουργός και τελικά το πολιτικό ζήτημα το χειρίστηκε ο ναύαρχος Αραπάκης (μέσα και έξω από τη χούντα αναφέρεται στο βιβλίο) και ο χουντικός πρόεδρος Γκιζίκης οι οποίοι προ της κατάρρευσης οδήγησαν στην γνωστή πολιτική λύση
Ο Κίσινγκερ ψεύδεται ασυστόλως σε όλες του τις ενέργειες και στις συζητήσεις με τον Κ. Καραμανλή αφού στον δεύτερο γύρο και μάλιστα το βράδυ της 12ης ή της 13ης Αυγούστου τον άκουσα προσωπικά μαζί με τους λοχαγούς μου στην τελευταία μας σύσκεψη προ της τουρκικής συνέχισης της επίθεσης, από τον αγγλικό ραδιοσταθμό των αγγλικών βάσεων, μετά την κατάρρευση της κωμωδίας Γενεύης σε μια έρημη από πολίτες αλλά και από Κυβέρνηση και ΓΕΕΦ Λευκωσία (είχαν μετασταθμεύσει στη Μαλούντα) να λέει «ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν έχουν εισέτι εξασφαλισθεί δίνοντας ουσιαστικά πράσινο φως στους Τούρκους για τη Β΄ φάση… (ο ίδιος ο Κίσινγκερ σε βιβλίο του αφιερώνει 30 σελίδες για να αποσείσει, ανεπιτυχώς βέβαια, αυτήν την κατηγορία).
Λυπάμαι να πω όμως και την πολύ ατυχή τουλάχιστον δήλωση του πρωθυπουργού της Ελλάδος το ίδιο βράδυ την οποία επίσης ακούσαμε ενώ ήμουν στην ιδία σύσκεψη με τους λοχαγούς 200 μέτρα από τη γραμμή αντιπαράθεσης στην Λευκωσία….
Είναι η δήλωση για αδυναμία στήριξης της άμυνας της Κύπρου λόγω αποστάσεως. Κατ’ επανάληψη έχω ρωτήσει ακόμα και υψηλόβαθμους πολιτικούς της τότε εποχής και στην καλύτερη περίπτωση μου απάντησαν ότι η ηγεσία των Ε.Δ. (γράφεται και στο βιβλίο) του ανέφερε την αδυναμία αυτή (σ.σ. γιατί η χουντική στρατιωτική ηγεσία δεν είχε συλληφθεί , το ερώτημα;).
Ανέφερα παραπάνω την κωμωδία της Γενεύης. Από όσα γράφει ο Αλή Μπιράν, με το άκουσμα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου ο Ετσεβίτ πηδούσε από τη χαρά του γιατί επιτέλους του δόθηκε η ευκαιρία να υλοποιήσει τα σχέδια τα οποία η Τουρκία ετοίμαζε αμέσως μετά την ευτελιστική απόσυρση της Ελληνικής Μεραρχίας από την πανικόβλητη χούντα τον Δεκέμβριο του 1967 – εδώ πρέπει να σημειώσω ότι όπως γράφει ο ίδιος ο έκπτωτος αργότερα βασιλιάς Κωνσταντίνος , δια χειρός Μαλούχου, στο τρίτομο αυτοβιογραφικό του βιβλίο που εξέδωσε το Βήμα το 2015 ότι ο ίδιος είχε συναινέσει στην απόσυρση σε σύσκεψη με τους πανικόβλητους χουντικούς γιατί οι Τούρκοι απείλησαν με απόβαση μετά τα γεγονότα της Κοφίνου, σελίδες 287-291 του β’ τομου. (σ.σ. Οι Τούρκοι δεν μπορούσαν τότε απόβαση. Αλλά από τότε άρχισαν τον σχεδιασμό απαλλαγμένοι από την παρουσία της Μεραρχίας μας). (4)
Στη Γενεύη, όπως συνεχίζει ο Αλή Μπιράν, έστειλε τον Γκιουνές (ΥΠΕΞ) με εντολή να καταρρεύσει η διάσκεψη με ευθύνη των Ελλήνων γεγονός που όπως και στο βιβλίο αναγράφεται έγινε το βράδυ της 13ης Αυγούστου όταν ο Γκιουνές ζήτησε ουσιαστικά την εφαρμογή ενός σχεδίου το οποίο θα συναντήσουμε 20χρονια αργότερα. Το σχέδιο Ανάν. Αυτά απέρριψαν τότε ο Μαύρος και ο Κληρίδης και αυτά βρέθηκαν κάποιοι οπαδοί της λεγομένης «ορθής πολιτικής» να στηρίξουν το 2004 αλλά ευτυχώς ο καταβασανισμένος αλλά περήφανος κυπριακός λαός που τον στήριξε ο περίφημος πρόεδρος του Τάσος Παπαδόπουλος απέρριψε την αθλιότητα Ανάν με 76% και υπάρχει ακόμα η Κυπριακή Δημοκρατία…
Τι δέον γενέσθαι; Σήμερα;
Την απάντηση θα την βρούμε στο βιβλίο στην περίφημη συνέντευξη το 1996 του αγωνιστού δημοκράτη Βάσου Λυσσαρίδη (σελ.131) που ισχύει στο ακέραιο και σήμερα και συμπληρώνω να μην βαυκαλιζόμαστε περί ελληνοτουρκικής συνεννοήσεως όταν ο τούρκος Πρόεδρος από του βήματος του ΟΗΕ σήμερα ζητά μόνον δυο κράτη και εμείς ψελλίζουμε κάτι ακόμα χειρότερο του σχεδίου Ανάν, την ΔΔΟ….
Σήμερα ούτε η Λευκωσία και κυρίως ούτε η Αθήνα είναι αδύνατες στον διεθνή περίγυρο και στρατιωτικώς είναι σε πολύ καλό επίπεδο.
Στο 1974 φτάσαμε από διαχρονικά δικά μας σφάλματα κυρίως από το 1950 και ιδιαίτερα από την αδυναμία μας ή ατολμία να απορρίψουμε την πίεση του Ηνωμένου Βασιλείου να εμπλέξει την Τουρκία, η οποία είχε παραιτηθεί από το 1915, στις συζητήσεις για τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου. Πιστεύω ότι λόγω της τότε και μετά τη δράση μας τόσο κατά την απόκρουση της Ιταλικής εισβολής το 1940 όσο και με την μεγαλειώδη Εθνική Αντίσταση 1941-44 είχαμε το κύρος να αντισταθούμε παρά τη βαριά σκιά που άφησε ο βροτολοιγός εμφύλιος 1946-1949.
Σήμερα και παρά τους λεονταρισμούς της η τουρκική ελίτ εξακολουθεί να μας ζηλεύει αλλά κυρίως μας φοβάται.
Το βιβλίο συμβάλλει σε αυτή την ενημέρωση πολιτικών ελίτ και λαού και, όπως λέει από του τάφου του και ο τεράστιος Βάσος Λυσσαρίδης, απαιτείται άμεση αλλαγή στρατηγικής
Ευχαριστώ τον συγγραφέα για την πρόσκληση και εσάς κυρίες και κύριοι που είχατε την ευγένεια να με ακούσετε.
Σημειώσεις
1) – Ισραηλινός διπλωματικός στην Αθήνα το 1956 ανέφερε στην κυβέρνησή του ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν το θάρρος να πείσουν τον λαό να παραιτηθεί από το αίτημα της ένωσης. Αυτό θα συμβεί όταν τα πράγματα βελτιωθούν και μία άλλη κυβέρνηση «ελεύθερη από αυτά» (σ.σ.δηλαδή;) θα παρατούσε το Κυπριακό – Εργαστήριο Γεωπολιτικών Αναλύσεων, δντης Γιάννης Μάζης / Παπαζήσης / Αθήνα 2003, σελ.260-264].
– Συγγνώμη πρόεδρου Μπιλ Κλίντον σε ομιλία του στην Αθήνα το 1999 για τη στάση των ΗΠΑ στη χούντα του 1967.
– Πρόταση του χουντικού Γ. Παπαδόπουλου επί χούντας για συνομοσπονδία Ελλάδας-Κύπρου και ευτελιστική αποχώρηση Ελληνικής Μεραρχίας από την πανικόβλητη χούντα μετά την τουρκική προβοκάτσια στην Κοφινού τον Νοέμβριο του 1967 για την οποίαν ο τότε αντιπρόεδρος της χούντας Σ. Παττακός σε τ/ο συνέντευξη είχε δηλώσει «ότι δεν ήταν και κάτι σημαντικό η Μεραρχία (έκτοτε η Κύπρος ήταν αμυντικά γυμνή).
– Τέλος το ηλίθιο και προδοτικό πραξικόπημα κατά του Μακαρίου το 1974.
2) Ερμπίλ Τουσάλπ, Ο Πασάς και ο Στρατηγός / εκδόσεις Φλώρος / Αθήνα 2000
3) Akis (Αντανάκλαση, τουρκικό εβδομαδιαίο περιοδικό πολίτικης επικαιρότητας, 2/8/1987, πώς βυθίστηκε το Κοτζάτεπε, συνέντευξη του αρχηγού Ναυτικού ναυάρχου Εκράν
4) Βλέπουμε λοιπόν ότι ο έκπτωτος βασιλιάς συνέπλευσε απολύτως με την χούντα τον Νοέμβρη του 1967 στον ευτελισμό της απόσυρσης της Μεραρχίας υποκύψαντες άπαντες στην παγίδα-προβοκάτσια των Τούρκων, αφού εκείνη την εποχή δεν είχαν καν τη δυνατότητα εισβολής. Μας υπενθυμίζουν τον τραγικό Τσάμπερλαιν που επιστρέψας στο Λονδίνο μετά τη Συμφωνία του Μονάχου την 29ην Σεπτεμβρίου 1938, κράδαινε, ως ευήθης, περιχαρής τη συμφωνία με τον Χίτλερ. Ήταν τότε που ο Τσώρτσιλ του είπε «Μεταξύ ατίμωσης και πολέμου διάλεξε την ατίμωση, και δεν θα αποφύγει και τον πόλεμο».
