Του Π. Πέτρου
Για μια ουσιαστική στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς την κοινωνία θα πρέπει να γίνουν κάποιες ριζικές αλλαγές στη φυσιογνωμία του, έτσι ώστε η επιθυμία για ΣΥΡΙΖΑ των μελών να έχει πιθανότητες να γίνει πραγματικότητα. Πρώτα όμως χρειάζεται ξεκαθάρισμα τι σημαίνει για τον καθένα αυτό. Για μένα σημαίνει:
α) Ισοτιμία των μελών, άρα δημοκρατική λειτουργία που στηρίζεται βασικά στην κλήρωση που είναι δημοκρατική και ενωτική και σπάνια (σε εξαιρετικές περιπτώσεις που συναποφασίζονται) στην εκλογή που είναι ολιγαρχική και διαιρετική.
β) Συναινετικές διαδικασίες για λήψη αποφάσεων και δευτερευόντως ψηφοφορίες που διαιρούν και αδρανοποιούν τις μειοψηφίες.
γ) Ολιγόμηνη παραμονή των εκπροσώπων στις θέσεις τους και συνεχής ανανέωση, για να μην υπάρχει ανάγκη επαγγελματικών στελεχών (που είναι «πιο ισότιμα» μέλη από τα άλλα) και για να περιορίζεται το φαινόμενο της «ανάθεσης», από τους πολλούς, και της «κηδεμονικής»-αρχηγικής ευθύνης, από τους λίγους.
δ) Συμμετοχή όλων των μελών σε συλλογικότητες (σωματεία, αντιδομές, συλλόγους κ.λπ.).
Για τη στροφή αυτή θα πρέπει να ξεπεραστούν ιδεοληψίες, νοοτροπίες και συνήθειες που αποσπούν από την κοινωνία και δημιουργούν νέους μελλοντικούς «ειδικούς», αφέντες ή στείρους πολέμιους κάθε διαφορετικού. Τέτοιες ιδεοληψίες, νοοτροπίες και συνήθειες είναι:
α) «Είμαστε η πρωτοπορία» που συνεπάγεται ότι περιμένεις να πειστούν και να σε ακολουθήσουν οι μάζες. Θεωρώ ότι τα μέλη είναι απλά ενεργοί πολίτες που με την ουσιαστική επικοινωνία τους δημιουργούν κοινωνία ισότιμων ανθρώπων, που θέλουν να επεκτείνουν την ποιότητα αυτή σε όλο το κοινωνικό σώμα.
β) «Συμμετέχουμε στις διάφορες συλλογικότητες με στόχο να περάσουμε τη γραμμή μας και να στρατολογήσουμε νέα μέλη». Αυτή ίσως είναι η χειρότερη νοοτροπία, γιατί διαστρέφει την αγνότητα και την ευαισθησία της συμμετοχής στα κοινά και την μετατρέπει σε μικροπολιτική εγωιστική σκοπιμότητα και ιδιοτέλεια, ενός διογκωμένου «εγώ», στο οποίο μετατρέπεται έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ.
γ) Η πυραμιδική οργάνωση εφαρμόζεται σαν η πιο κατάλληλη, για αποτελεσματικότερη δράση. Έτσι αναπαράγεται η κυρίαρχη ιδεολογία και η κυρίαρχη οργάνωση της κοινωνίας που είναι ολιγαρχική (με αυτονόμηση των ανώτερων βαθμίδων, που εντέλει καταλήγει σε αρχηγική αυταρχική οργάνωση). Η Αριστερά δεν χρειάζεται «χαρισματικούς» ηγέτες αλλά ταπεινά και δημιουργικά μέλη, που γίνονται ικανά, με την ισότιμη και ενεργητική συμμετοχή τους, να εκπροσωπούν και να εκπροσωπούνται σε όλα τα επίπεδα (χαρακτηριστικό ελληνικό παράδειγμα το ΕΑΜ και διεθνές η Κομμούνα).
Τα παραπάνω βάζουν το ερώτημα για το τι είδους ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται. Συνοπτικά:
1) Ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι μία συλλογικότητα που συγκεντρώνει, επεξεργάζεται, διαμορφώνει θέσεις και προτάσεις, που έρχονται από τους μαζικούς χώρους και τις εναλλακτικές δομές, και τις επιστρέφει πίσω σε αυτές με την γόνιμη και ενεργητική συμμετοχή του. Να είναι μία συνιστώσα του λαϊκού κινήματος και όχι η ηγετική του συνισταμένη (Κ.Κ.).
2) Η ζωογόνα και δημιουργική αυτή λειτουργία προϋποθέτει τη συμμετοχή όλων ανεξαιρέτως των μελών στους μαζικούς χώρους. Εκεί λειτουργούν τα μέλη του σαν άτομα και όχι σαν παράταξη, και επιδιώκουν τη λειτουργία του χώρου κατά τον ίδιο τρόπο, καθιστώντας ουσιαστικό όργανο τη Γενική Συνέλευση και τις επιτροπές, τους δε εκπροσώπους απλά εκτελεστικά όργανα που κληρώνονται, εναλλάσσονται, είναι ανακλητά και λογοδοτούν για το έργο τους. Στη θέση των σημερινών κάθετων συστημικών δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων οργάνων επιδιώκεται η δημιουργία οριζόντιων δικτύων.
3) Η συμμετοχή στους μαζικούς χώρους να αποσκοπεί αποκλειστικά στο δυνάμωμα αριθμητικά, συνειδησιακά και αγωνιστικά των χώρων αυτών. Η αναγνώριση της συμβολής του ΣΥΡΙΖΑ να έρχεται ως συνέπεια και κριτήριο της αγωνιστικής και ανιδιοτελούς παρουσίας του. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μέσον προσωρινό και η κοινωνία των πολιτών είναι ο διαρκής σκοπός.
4) Η εσωτερική λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ να είναι δείγμα της οργάνωσης της κοινωνίας που θέλει, δηλαδή μιας δημοκρατίας ενεργών και ισότιμων πολιτών, που αποφασίζουν οι ίδιοι για ό,τι τους αφορά και οι εκπρόσωποί τους υλοποιούν αποφάσεις συλλογικών οργάνων (και στα ειδικά θέματα που απαιτούνται ειδικές γνώσεις, οι ειδικοί παρέχουν όλα τα δεδομένα, αλλά μετά αποφασίζουν όλοι). Σε όλα τα επίπεδα οι εκπρόσωποι είναι κληρωτοί για το ίδιο ολιγόμηνο διάστημα και παράλληλα είναι ανακλητοί. Οι απερχόμενοι κάνουν απολογισμό για εμπλουτισμό και διόρθωση της πορείας. Να υπάρχουν τρία επίπεδα οργάνωσης με μέγιστη ομάδα των 150 ατόμων, που θα περιλαμβάνει στους κόλπους της διάφορες επιτροπές. Όλες οι αποφάσεις, να τονίζεται ότι είναι υπό αίρεση, σε ένα διαρκές γίγνεσθαι και όχι κάτι θέσφατο και μόνιμο.
5) Η προς τα έξω εκπροσώπησή του συνολικά γίνεται όταν είναι αναγκαίο, από τον εκάστοτε κληρωμένο εκπρόσωπο που αλλάζει κατά τακτά χρονικά διαστήματα και που εκφράζει τις συλλογικές αποφάσεις. Βασική εκπροσώπηση είναι οι συλλογικές αποφάσεις που δημοσιοποιούνται με όλα τα πρόσφορα μέσα, αλλά κυρίως με την προσωπική καθημερινή επαφή και επικοινωνία των μελών προς τα έξω.
6) Μια τέτοια στροφή του ΣΥΡΙΖΑ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα υπάρχοντα κόμματα και το έκτρωμα που λέγεται Κοινοβούλιο. Σαν άμεσο δημοκρατικό μέτρο έρχεται ο αγώνας για συντακτική εθνοσυνέλευση που μπορεί να την επιβάλει ο λαός με την ενημέρωση, την ενεργοποίηση και την κινητοποίησή του. Αυτή θα είναι και η ουσιαστική πρόταση απέναντι στο φαινόμενο του εκφασισμού και του νεοφασισμού. Ένα δημοκρατικό Σύνταγμα που θα συνταχθεί με παλλαϊκή κινητοποίηση και συμμετοχή, ώστε να εκφράζει το θέλω των πολλών.
Η συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ στις εθνικές εκλογές θα πρέπει να γίνεται με εκπροσώπους που θα προτείνονται και θα κληρώνονται από δίκτυα συλλογικοτήτων (μέσα από λίστα επιθυμούντων στην αρχή) και οι οποίοι ανά τακτά διαστήματα θα παραιτούνται και θα αντικαθίστανται από άλλους κληρωτούς. Όλοι θα λογοδοτούν στο δίκτυο που τους κλήρωσε και θα μπορούν να ανακληθούν εάν κρίνονται ακατάλληλοι. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον επικίνδυνο «κυβερνητισμό» που πάει να γίνει ο κεντρικός πυρήνας της φυσιογνωμίας του ΣΥΡΙΖΑ και που καλλιεργεί νοοτροπίες ανάθεσης και παθητικότητα.
7) Οι δομές αλληλεγγύης και αλληλέγγυας και συνεργατικής οικονομίας είναι το καινούργιο, που αναπτύσσεται μέσα στο παλιό και μπορεί να το υπερβεί ριζικά, γιατί είναι αντίθετο στην κυρίαρχη νοοτροπία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού που είναι ο ανταγωνισμός, ο ατομικισμός, η διάκριση, η ιδιοτέλεια και το κέρδος. Οι νέες αυτές δομές είναι τα φύτρα της νέας κοινωνίας, τα πρώτα δείγματά της. Η χειρότερη προσφορά του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι να δημιουργήσει ο ίδιος τέτοιες δομές φανερά ή καλυμμένα. Θα σκιάσει αυτόματα το πηγαίο και το ανιδιοτελές στοιχείο του φαινομένου και θα δημιουργήσει νέες διαιρέσεις. Τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συμμετέχουν ατομικά σε αυτές τις δομές και να λειτουργούν ως άτομα αυτεξούσια, όπως και όλοι οι άλλοι συμμετέχοντες χωρίς χειρισμούς, μιμητισμούς, αρχηγισμούς και καπελώματα.
8) Οι άμεσοι στόχοι για την αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας απορρέουν άμεσα από τα οξυμένα προβλήματά της που, σήμερα, είναι η παθητικότητα στην αντιμετώπιση της οικονομικής και δημοκρατικής κατάρρευσης με την ανάθεση σε άλλους της λύσης των προβλημάτων. Μια ουσιαστική αλλαγή απαιτεί την όλο και μεγαλύτερη ενεργοποίηση και κινητοποίηση των «από κάτω», για κατάκτηση και διαρκή ανάπτυξη της οικονομικής και πολιτικής δημοκρατίας. Τότε τα μνημόνια, οι δανειακές συμβάσεις και οι τρόικες θα σαρωθούν μαζί με όλα τα άλλα εσωτερικά και εξωτερικά εμπόδια, που είναι εξίσου σημαντικά και επικίνδυνα.
9) Εντέλει, ο ΣΥΡΙΖΑ των μελών θα είναι ένας χώρος που θα συγκεντρώνει άτομα προβληματιζόμενα για μια διαρκή αλλαγή σε όλα και που θα συνδυάζουν τη δράση του λόγου με το λόγο της δράσης. Άτομα ενεργά που ισορροπούν διαρκώς την ιδιαιτερότητά τους με τη συλλογικότητα, με σεβασμό στον άλλο και τον εαυτό τους. Που διαρκώς τείνουν σε συναινετικές αποφάσεις, που είναι δείγμα κοινωνικοποίησης, συνειδητότητας, δημιουργικότητας, ουσιαστικής ενότητας και δημοκρατίας. Που αλλάζουν διαρκώς το «μέσα» τους και τον «έξω» κόσμο. Που έχουν για βασικό σύνθημά τους: «Ο κόσμος τους είναι για τους λίγους. Ο κόσμος μας είναι για όλους».
