Ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα δεν νίκησε μόνο τον Ρεπουμπλικάνο αντίπαλό του, αλλά αντιμετώπισε και μια οργανωμένη εκστρατεία εναντίον του, που ενορχηστρώθηκε από Δεξιούς δισεκατομμυριούχους και ενισχύθηκε από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ στις 19 Ιανουαρίου 2010 να ανοίξει τις πόρτες στη χωρίς όρια χρηματοδότηση των εκλογών από εταιρίες. Η πλειονότητα των Αμερικανών αποφάσισε να μη δώσει στους ζάπλουτους ακόμη μεγαλύτερη επιρροή στην κυβέρνηση. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, ο πρόεδρος Ομπάμα έγινε επίσης δέκτης μερικών όχι και τόσο διακριτικών ρατσιστικών επιθέσεων. Παρόμοια, ο Ομπάμα αντιμετώπισε επιτυχώς τις εναντίον του προσπάθειες ενός ισχυρού ξένου πολιτικού, του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου. Πράγματι, ο Νετανιάχου ανοιχτά και ξεδιάντροπα, διεξήγαγε εκστρατεία κατά του Αμερικανού προέδρου, έχοντας ως συνεργάτες το παντοδύναμο ισραηλινό λόμπι και τους ανθρώπους του στα ΜΜΕ. Οι εμπρηστικές του δηλώσεις περί πολέμου είχαν ως συνέπεια την άνοδο των τιμών του πετρελαίου, πλήττοντας έτσι την αμερικανική οικονομία σε μια ευαίσθητη πολιτική περίοδο για τον πρόεδρο. Μια νίκη του Ρόμνεϊ εύκολα θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια εκλογική νίκη του Νετανιάχου στις ΗΠΑ. Γενικά μιλώντας, αποτελεί πάντα πρόκληση για έναν πρόεδρο να επανεκλεγεί κατά τη διάρκεια μιας περιόδου οικονομικής δυσπραγίας. Για παράδειγμα, το 1932, ο Χούβερ βρέθηκε μπροστά σε μια καταστροφική οικονομική κρίση και δεν μπόρεσε να προτείνει πολιτικές αρκετά θαρραλέες ώστε να την αντιμετωπίσει. Το 1976, ο διορισμένος πρόεδρος Φορντ είχε την ατυχία να θέσει υποψηφιότητα για επανεκλογή μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση και τους μετασεισμούς της οικονομικής ύφεσης του 1974. Το 1980 ο Κάρτερ είδε την αμερικανική οικονομία να δέχεται ένα δεύτερο πετρελαϊκό σοκ και τον πληθωρισμό εκτός ελέγχου. Σε όλες τις περιπτώσεις, το εκλογικό σώμα των ΗΠΑ επέλεξε προεδρική αλλαγή. Η επανεκλογή του προέδρου Ομπάμα το 2012, με την οικονομία των ΗΠΑ να τρικλίζει ακόμη μετά την χειρότερη χρηματιστική κρίση του τελευταίου μισού αιώνα, είναι ένα σημαντικό επίτευγμα που αξίζει συγχαρητηρίων.
Άλλα περίμεναν από αυτόν
Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι ο Ομπάμα εκλέχθηκε το 2008 με την εντολή να αλλάξει τα πράγματα, όχι επιφανειακά αλλά σε βάθος, έπειτα από 8 καταστροφικά χρόνια υπό τον Μπους. Είναι γεγονός ότι δεν έκανε κάτι τέτοιο με όποιο τρόπο κι αν το δει κανείς, δεν στάθηκε στο ύψος των προκλήσεων που αντιμετώπισε, και δεν δικαίωσε τις προσδοκίες των υποστηρικτών του.
Εκτός από την ημιτελή μεταρρύθμιση του συστήματος Υγείας (πάνω στις κατευθυντήριες γραμμές μιας πρότασης των Ρεπουμπλικάνων!) και την ακόμη πιο ημιτελή χρηματιστική μεταρρύθμισή του, ο Ομπάμα δεν πέτυχε πολλά κατά την πρώτη θητεία του, τουλάχιστον στο μέτωπο της εσωτερικής πολιτικής. Υποχώρησε ακόμη και απέναντι σε αυτούς που ήθελαν να παρατείνουν τις καταστροφικές φοροαπαλλαγές που ο George W. Bush είχε παραχωρήσει στους ζάπλουτους, και άφησε το ομοσπονδιακό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος να εκτιναχτούν!
Διεθνώς, ο Ομπάμα αποδείχθηκε λιγότερο κακός από ό,τι θα ήταν ο ρεπουμπλικάνος υποψήφιος του 2008 Μακ Κέιν, και πρέπει να του αναγνωριστεί ότι προσπάθησε να απεμπλέξει τις ΗΠΑ από το πολεμικό χάος του Ιράκ. Ωστόσο, επέδειξε έλλειψη ηθικού αναστήματος αφήνοντας τους στρατηγούς να κλιμακώσουν τη χρήση των δολοφονικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε Αφγανιστάν και Πακιστάν, σκοτώνοντας έτσι χιλιάδες ανθρώπους, πολλοί από αυτούς αθώοι πολίτες. Επέδειξε έλλειψη σεβασμού για τις πολιτικές ελευθερίες, φτάνοντας στο σημείο να απαιτήσει το δικαίωμα για την κυβέρνηση να θέτει στο στόχαστρο για εξωδικαστικές εκτελέσεις ακόμη και Αμερικανούς πολίτες.
Τι προμηνύει το μέλλον; Για παράδειγμα, μπορεί ο Ομπάμα κατά τη δεύτερη θητεία του να αποστασιοποιηθεί από τον ιδιαίτερα αντιδραστικό πολιτικό μηχανισμό του Σικάγο, που έπαιξε τόσο σημαντικό ρόλο στην πρώτη θητεία του; Μετά τις προεδρικές εκλογές του 2008, ο Ομπάμα έδινε την εντύπωση ότι ήθελε τα πάντα για όλους τους ανθρώπους. Ήλπιζε ότι οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο θα άφηναν το μικροκομματισμό και θα τον βοηθούσαν να κυβερνήσει συναινετικά. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη, και αποδείχτηκε μια πολύ αφελής αντίληψη από την πλευρά του.
Με την ίδια συμφιλιωτική διάθεση, διόρισε σε καίριες οικονομικές θέσεις πρόσωπα που είχαν ταυτιστεί με την προηγούμενη καταστροφική κυβέρνηση Μπους. Για παράδειγμα, πείστηκε από τους συμβούλους του να ορίσει υπουργό Οικονομικών τον Γκάιτνερ (εκπρόσωπο των μεγάλων τραπεζών στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης) και ξαναδιόρισε ως πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας τον Μπερνάνκι, παρά το γεγονός ότι είχε αποδειχθεί πως αυτός και ο Γκρίνσπαν είχαν συμβάλει καθοριστικά στη φούσκα των στεγαστικών δανείων το 2001-2005 και στις χρηματιστικές συνέπειες που ακολούθησαν. Ακόμη χειρότερα, επέλεξε τον Rahm Emanuel, πρώην στέλεχος της Goldman Sachs, ως προσωπάρχη του. Περιστοιχισμένος από ανθρώπους που θα μπορούσαν κάλλιστα να ανήκουν σε μια ρεπουμπλικανική κυβέρνηση του Μπους, ο Ομπάμα δεν διαφοροποιήθηκε ιδιαίτερα από τις πολιτικές του προκατόχου του.
Χρήμα στη… μαύρη τραπεζική τρύπα
Η Τράπεζα του Καναδά εκτίμησε πρόσφατα ότι λείπουν από την αμερικανική οικονομία ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Αυτό, λίγο-πολύ, εξηγεί γιατί το ΑΕΠ βρίσκεται ακόμη περίπου 6% χαμηλότερα από το παραγωγικό δυναμικό και γιατί η ανεργία είναι σχεδόν διπλάσια από αυτή που θα έπρεπε να είναι. Αυτά τα χρήματα έχουν οδηγηθεί σε κάποιες τραπεζικές μαύρες τρύπες και ποτέ δεν επέστρεψαν στην πραγματική οικονομία. Πρώτα και κύρια, τα συγκεκριμένα ποσά μεταφέρθηκαν από το Δημόσιο στους «πολύ μεγάλους για να πτωχεύσουν» τραπεζικούς κολοσσούς με πρόσχημα την ανακεφαλαιοποίησή τους. Δεύτερον, η απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να μειώσει για τον ίδιο σκοπό τεχνητά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, μέχρι κάτω του μηδενός (πολιτική που θα συνεχιστεί μέχρι τα μέσα του 2015), συρρίκνωσε το εισόδημα εκατομμυρίων συνταξιούχων. Τρίτον, δημιούργησε μια φούσκα ομολόγων, η οποία όταν σκάσει (σε 3-4 έτη από τώρα), θα αποσταθεροποιήσει ακόμη περισσότερο την οικονομία. Με άλλα λόγια, τα βραχυπρόθεσμα οφέλη θα πληρωθούν με μακροπρόθεσμο πόνο. Τέταρτον, σκεφτείτε τις εταιρίες που συσσωρεύουν ρευστό, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, προκειμένου να αποφύγουν φόρους, και θα αρχίσετε να κατανοείτε γιατί οι ΗΠΑ διψούν για κεφάλαια επενδύσεων.
Αυτά τα μακροχρόνια προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν, αν η οικονομία των ΗΠΑ θέλει να εξέλθει της στενωπού στην οποία έχει βρεθεί. Ίσως η πιο άμεση προτεραιότητα είναι να αποφευχθεί ο δημοσιονομικός γκρεμός της 1ης Ιανουαρίου. Αν όχι, μια αυθαίρετη και δυσανάλογη αύξηση κάθε είδους φόρων και περικοπές σε κάθε είδους δημόσιες δαπάνες, το πιθανότερο, θα επιφέρουν μια νέα οικονομική ύφεση το 2013-2014.
