Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Η κρατούσα ιδέα ότι η λέπρα είναι αποκλειστικά ανθρώπινη ασθένεια δείχνει να καταρρίπτεται οριστικά μετά την καταγραφή πολλαπλών κρουσμάτων σε άγριους χιμπατζήδες στην Αφρική. Μάλιστα το στέλεχος του βακτηρίου που ανιχνεύτηκε στους χιμπατζήδες είναι διαφορετικό από τα στελέχη που μολύνουν συνήθως τον άνθρωπο – μια αναπάντεχη διαπίστωση που δημιουργεί υποψίες ότι κάπου στην αφρικανική ζούγκλα υπάρχει μια άγνωστη φυσική δεξαμενή του παθογόνου παράγοντα. Η μελέτη δεν έχει υποβληθεί ακόμα σε έλεγχο και παραμένει αδημοσίευτη, είναι όμως διαθέσιμη ως προδημοσίευση εδώ.
Η λέπρα, γνωστή και ως νόσος του Χάνσεν, είναι μια χρόνια λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο Mycobacterium leprae, καθώς και από το συγγενικό είδος Mycobacterium lepromatosis που ανακαλύφθηκε μόλις το 2008. Η ασθένεια έπληττε κάποτε εκατομμύρια ανθρώπους, σήμερα όμως έχει εξαφανιστεί από τις ανεπτυγμένες χώρες χάρη στον συνδυασμό αντιβιοτικών που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980. Κρούσματα, πάντως, συνεχίζουν να καταγράφονται σε χώρες όπως η Ινδία.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σποραδικά κρούσματα λέπρας έχουν καταγραφεί σε αρμαδίλους στις ΗΠΑ και σε κόκκινους σκίουρους στη Βρετανία.
Ο Φάμπιαν Λέντερτζ, κτηνίατρος του Ινστιτούτου «Ρόμπερτ Κοχ» στο Βερολίνο, ο οποίος μελετά πληθυσμούς χιμπατζήδων στην Ακτή Ελεφαντοστού, ενημερώθηκε για το πρώτο κρούσμα το 2017. Αποφάσισε τότε να εξετάσει αναδρομικά τα βιολογικά δείγματα που είχαν συλλεχθεί από τον πληθυσμό τα προηγούμενα χρόνια. Και πράγματι, ίχνη του βακτηρίου της λέπρας ανιχνεύθηκαν σε έναν δεύτερο χιμπατζή που είχε σκοτωθεί από λεοπάρδαλη το 2009. Όταν ο Λέντερτζ και οι συνεργάτες του προσδιόρισαν τη γενετική αλληλουχία του βακτηρίου, διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για στελέχη που σπάνια ανιχνεύονται στον άνθρωπο. Επιπλέον, το στέλεχος της Νέας Γουινέας ήταν διαφορετικό από ό,τι το στέλεχος της Ακτής Ελεφαντοστού, ένδειξη ότι οι δύο επιδημίες έχουν διαφορετική προέλευση.
Δυστυχώς, οι προσβλημένοι χιμπατζήδες δεν είναι δυνατόν να υποβληθούν σε θεραπεία. «Οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν αντιβιοτικά για μήνες, κάτι που απλά δεν γίνεται στα άγρια ζώα» εξηγεί ο Λέντερτζ στον δικτυακό τόπο του Science.
Η εικόνα που προκύπτει είναι πως οι χιμπατζήδες μολύνθηκαν είτε από κάποιο άλλο ζώο είτε από βακτήρια που ενδεχομένως κυκλοφορούν ελεύθερα στο περιβάλλον. Σύμφωνα με το Science, βασικοί ύποπτοι είναι τα τρωκτικά, αν και το M.leprae έχει βρεθεί να μολύνει ακόμα και έντομα και αμοιβάδες σε συνθήκες εργαστηρίου. Στο μεταξύ, τίποτα δεν μπορεί να γίνει για την προστασία των απειλούμενων χιμπατζήδων στις δύο αφρικανικές χώρες, αν και οι πληθυσμοί στο σύνολό τους δεν δείχνουν να απειλούνται από την ασθένεια. Όπως όμως επισημαίνει ο Λέντερτζ, η λέπρα «αποτελεί μια επιπλέον απειλή, μετά τη λαθροθηρία, την καταστροφή του ενδιαιτήματος και άλλες ασθένειες».
Πηγή: Το Ποντίκι
Πώς θα πρασινίσει η Ευρώπη
Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία αυξάνεται, οι παγετώνες και το χιόνι λιώνουν και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Ενώ τα χαρακτηριστικά των βροχοπτώσεων αλλάζουν, με τις τροχιές των βαρομετρικών χαμηλών να μετατοπίζονται βορειότερα (στο βόρειο ημισφαίριο). Δυνητικά όλες αυτές οι ενδείξεις που προαναφέρθηκαν αλλάζουν εντελώς ολόκληρες κοινωνικές δομές.
Οι επιπτώσεις αυτές αναμένεται να ενταθούν τις επόμενες δεκαετίες. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι οι χώρες της νότιας και κεντρικής Ευρώπης πλήττονται όλο και πιο συχνά από κύματα καύσωνα, δασικές πυρκαγιές και ξηρασίες. Μάλιστα, όπως αποκαλύπτει ο επίσημος ιστότοπος της Ε.Ε. (ec.europa.eu), έχει σημειωθεί αύξηση του αριθμού των θανάτων που σχετίζονται με τον καύσωνα σε ορισμένες περιοχές και μείωση των θανάτων που σχετίζονται με το κρύο σε άλλα κράτη-μέλη.
Οι αστικές περιοχές, όπου ζουν σήμερα 4 στους 5 Ευρωπαίους, εκτίθενται σε καύσωνες, πλημμύρες ή στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, γεγονός που φανερώνει τον μεγάλο βαθμό επικινδυνότητας για τους Ευρωπαίους πολίτες. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την άγνοια και τη μη επαρκή ενημέρωση μπορεί να φέρει αλυσιδωτές καταστροφές στην κοινωνία και απώλειες ανθρώπινων ζωών. Το διάστημα 1980-2011, οι πλημμύρες έπληξαν περισσότερα από 5,5 εκατομμύρια άτομα και προκάλεσαν άμεσες οικονομικές ζημιές άνω των 90 δισ. ευρώ.
Το Ευρωπαϊκό Πράσινο παρέχει ένα σχέδιο δράσης για την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και τη μείωση της ρύπανσης μέσω της αποτελεσματικής χρήσης των πόρων με μια καθαρή, κυκλική οικονομία. Ο βασικός άξονας του σχεδίου θέλει έως το 2050 η Ευρώπη να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος στον κόσμο με την οικονομική ανάπτυξη να είναι αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν εγκρίνει τον μακροπρόθεσμο στόχο της Ε.Ε. για κλιματική ουδετερότητα.
Έτσι λοιπόν, η Ε.Ε. στοχεύει σε μείωση κατά 60% των εκπομπών μεταφορών έως το 2050 σε σύγκριση με τα όρια του 1990. Καθώς επίσης την περαιτέρω μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας η Ε.Ε. θεσπίζει το ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα που έχει ως στόχο να κινητοποιήσει τους πολίτες και τους δήμους ώστε να δραστηριοποιηθούν για το κλίμα.
Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας συνάδει με τη δέσμευση της Ε.Ε. για παγκόσμια δράση για το κλίμα στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Η συμφωνία του Παρισιού θέλει τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε πολύ κάτω από τους 2°C και τη συνέχιση των προσπαθειών για τον περιορισμό της σε 1,5°C.
Σωτήρης Αρσένης, γεωγράφος, www.protagon.gr
Νέο ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο
Τα κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) έδωσαν επίσημα την έγκρισή τους, μετά από διετή μελέτη, για την κατασκευή του νέου ευρωπαϊκού διαστημικού τηλεσκοπίου Ariel με στόχο την αναζήτηση πλανητών πέρα από το ηλιακό μας σύστημα.
Το, κόστους περίπου ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, υπέρυθρο τηλεσκόπιο προγραμματίζεται να εκτοξευθεί το 2029. Θα τεθεί σε τροχιά σε απόσταση περίπου ενάμισι εκατομμυρίου χιλιομέτρων από τη Γη και αναμένεται να παρατηρήσει έως 1.000 εξωπλανήτες. Η αρχική διάρκεια λειτουργίας του θα είναι τέσσερα χρόνια, ενώ επιστημονικά υπεύθυνη της αποστολής θα είναι η καθηγήτρια Τζιοβάνα Τινέτι του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL).
Το Ariel (Atmospheric Remote-Sensing Infrared Exoplanet Large-survey) θα είναι φτιαγμένο όλο από αλουμίνιο και θα διαθέτει κάτοπτρο 1,1 επί 0,7 μέτρων, καλυμμένο με ειδική επένδυση για να μπορεί να λειτουργεί σε διαστημικές θερμοκρασίες κάτω των μείον 230 βαθμών Κελσίου. Η κατασκευή του θα γίνει από κάποια γαλλική εταιρεία (τη Thales Alenia Space ή την Airbus), ενώ τα επιστημονικά όργανά του θα φτιαχτούν από τη βρετανική RAL Space.
Το Ariel είναι ένα από το τρία νέα ευρωπαϊκά διαστημικά τηλεσκόπια αναζήτησης εξωπλανητών. Πέρυσι εκτοξεύθηκε το Cheops και μέσα στην τρέχουσα δεκαετία –πριν το Ariel– αναμένεται να εκτοξευθεί επίσης το Plato.
Σχεδόν ταυτόχρονα με το «πράσινο φως» στο Ariel, το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο και η Ιαπωνική Διαστημική Υπηρεσία ανακοίνωσαν την υπογραφή διμερούς συμφωνίας για τη νέα κοινή αποστολή Destiny+, που θα εκτοξευθεί το 2024 με προορισμό τον αστεροειδή «3200 Φαέθωνα». Οι Ιάπωνες θα κατασκευάσουν το σκάφος και οι Γερμανοί τα επιστημονικά όργανά του.
Στόχος είναι να μελετηθεί η κοσμική σκόνη που ο αστεροειδής αφήνει στο πέρασμά του. Το ουράνιο αυτό σώμα θεωρείται η πηγή ενός μεγάλου νέφους σκόνης που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο και προκαλεί κάθε Δεκέμβριο μια βροχή διαττόντων στη Γη, τους Διδυμίδες.
Ο «3200 Φαέθων» πλησιάζει τον Ήλιο σε απόσταση μόνο 21 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, πολύ κοντύτερα από ό,τι ο πλανήτης Ερμής. Καθώς η επιφάνειά του θερμαίνεται σε πάνω από 700 βαθμούς Κελσίου, απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες σωματιδίων σκόνης.
Οι επιστήμονες, μεταξύ άλλων, θέλουν να μελετήσουν αυτή την κοσμική σκόνη και τα οργανικά συστατικά της για να δουν αν έχει παίξει κάποιον ρόλο στη δημιουργία ζωής στη Γη. Το Destiny+, μετά από ένα ταξίδι διάρκειας τεσσάρων ετών, θα φθάσει σε απόσταση 500 χιλιομέτρων από τον «Φαέθωνα», όταν αυτός θα απέχει από τον Ήλιο περίπου 150 εκατ. χλμ.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
