Ο Λεωνίδας Γουργουρίνης με το νέο του μυθιστόρημα –συνέχεια του «Μαυροπετρίτη»– μας μεταφέρει με ζωντάνια στην εποχή των Ελλήνων πειρατών.
Από τις πιο ξεχωριστές περιπτώσεις ήταν ο Πέτρος Λάντζας που είναι και πάλι ο ήρωας του βιβλίου: «Το ρεσάλτο – Το Γεράκι της Μεσογείου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρτέον.
Ο συγγραφέας είναι από τους λίγους ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα της πειρατείας. Πέραν της ιστορικής έρευνας είναι και συν-δημιουργός της ιστοσελίδας www.piratecartography.com
Τι είναι αυτό που σας ώθησε να γράψετε ένα δεύτερο μυθιστόρημα για τον Πέτρο Λάντζα;
Η απόφαση να επιστρέψω στον κόσμο του Πέτρου Λάντζα και να γράψω το «Ρεσάλτο» γεννήθηκε από έναν ακαταμάχητο συνδυασμό εσωτερικών και εξωτερικών ωθήσεων. Ο Λάντζας δεν είναι απλώς ένας ήρωας· είναι μια ζωντανή αλληγορία της ανθρώπινης περιέργειας, ένας καθρέφτης της αιώνιας πάλης ανάμεσα στο καθήκον και την επιθυμία. Το πρώτο βιβλίο μου έδωσε το κλειδί για να εισχωρήσω βαθύτερα στην ψυχή του, να χαρτογραφήσω τις σκιές του παρελθόντος του και πώς αυτές υφαίνουν τις αποφάσεις του.
Αλλά ήταν και οι αναγνώστες που με ώθησαν να συνεχίσω – τα λόγια τους, η δίψα τους για νέες ιστορίες, η ανάγκη να δουν τον Λάντζα να επιστρέφει και να περιπλανιέται ξανά στις θάλασσες μιας εποχής γεμάτης ρίσκο και ηρωισμό. Το «Ρεσάλτο» είναι μια γέφυρα ανάμεσα στην ιστορία και τον μύθο, ανάμεσα στον άνθρωπο και το θρύλο, που προσκαλεί τον αναγνώστη να ταξιδέψει πέρα από το χρόνο και να ανακαλύψει τη δική του αλήθεια μέσα από τις περιπέτειες του Πέτρου Λάντζα.
Παράλληλα, το δεύτερο μυθιστόρημα μού επιτρέπει να εμβαθύνω σε θέματα όπως η προδοσία, η φιλία και οι πολιτικές ίντριγκες, καθώς και να εισαγάγω νέα, ενδιαφέροντα πρόσωπα που μπορούν να αμφισβητήσουν και να ενισχύσουν τον κεντρικό χαρακτήρα. Η επιστροφή στον Λάντζα μου προσφέρει τη δυνατότητα να δημιουργήσω ακόμη πιο περίπλοκες αφηγήσεις που συνδέουν παρόν και παρελθόν με τρόπο που κρατά τον αναγνώστη σε αγωνία.
Η έρευνα για την ιστορική ακρίβεια και η ενσωμάτωση πραγματικών γεγονότων ήταν επίσης ένα από τα πιο συναρπαστικά μέρη της δημιουργικής διαδικασίας. Το να φέρνω στη ζωή μια εποχή γεμάτη μυστήριο, με επίκεντρο το 16ο αιώνα και τους πρώτους αιώνες της νεότερης ιστορίας, είναι για μένα ένα προσωπικό ταξίδι μάθησης που αξίζει να το μοιραστώ.
Τι είναι αυτό που τον κάνει ξεχωριστό για σας;
Ο Πέτρος Λάντζας είναι ξεχωριστός γιατί ενσαρκώνει τη σύνθεση του ανθρώπινου και του μυθικού. Δεν είναι απλώς ένας πειρατής· είναι ένας άνθρωπος με αδυναμίες, όνειρα και εσωτερικές συγκρούσεις, που παλεύει ανάμεσα στο καθήκον και την ελευθερία. Μέσα από αυτόν, ζωντανεύει η σκληρότητα και η γοητεία μιας εποχής γεμάτης κινδύνους, ενώ ο ίδιος παραμένει μια αλληγορία για τη διαρκή αναζήτηση ταυτότητας και σκοπού. Η πολυπλοκότητά του – το θάρρος, η ευφυΐα, αλλά και οι στιγμές αμφιβολίας – τον κάνουν οικείο και ταυτόχρονα μυστηριώδη, συνδέοντάς τον βαθιά με τον αναγνώστη.
Θα μπορούσατε να μας σκιαγραφήσετε το πορτρέτο του;
Ο Πέτρος Λάντζας είναι ένας άνδρας που κουβαλά τη θάλασσα στο βλέμμα του, γεμάτο βάθος και μυστήριο. Το πρόσωπό του, σκαμμένο από τον άνεμο και την αλμύρα, φέρει τα σημάδια μιας ζωής γεμάτης ρίσκο και περιπέτεια. Έχει την ευφυΐα ενός στρατηγού και την καρδιά ενός επαναστάτη, ενώ το παρουσιαστικό του αποπνέει μια σπάνια αύρα ηγεσίας. Στοχαστικός αλλά και αποφασιστικός, ο Λάντζας κινείται σαν σκιά ανάμεσα σε θρύλους και ανθρώπους, ένας άνδρας που ανήκει τόσο στον κόσμο όσο και πέρα από αυτόν.
Πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με την πειρατεία στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο;
Η ενασχόλησή μου με την πειρατεία ξεκίνησε πριν από περίπου 25 χρόνια, όταν ο πατέρας μου μού χάρισε ένα μικρό εικονογραφημένο βιβλίο. Αφορμή στάθηκε αυτό το δώρο, αλλά η πραγματική αιτία ήταν η απορία μου: πώς γίνεται να μιλάμε συνεχώς για τους πειρατές της Καραϊβικής, ενώ η Ελλάδα, με τη μακραίωνη ναυτική της ιστορία, να φαίνεται ότι δεν έχει δικούς της πειρατές; Ήταν μια σκέψη που με βασάνιζε – μέχρι που ανακάλυψα πόσο λάθος έκανα. Οι ιστορίες για τους Έλληνες πειρατές και κουρσάρους είναι αμέτρητες, γεμάτες περιπέτειες, δράση και θρύλους. Απλώς δεν βρίσκουν θέση στα σχολικά βιβλία ή στη συλλογική μας μνήμη..
Γιατί πιστεύετε πως οι Έλληνες πειρατές και κουρσάροι έχουν ελάχιστα απασχολήσει την ιστορική έρευνα;
Η περιορισμένη ενασχόληση με τους Έλληνες πειρατές και κουρσάρους στην ελληνική ιστορική έρευνα είναι ένα φαινόμενο με βαθιές ρίζες που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Εστίαση σε πιο «ηρωικές» αφηγήσεις της ιστορίας: Η παραδοσιακή ελληνική ιστοριογραφία δίνει έμφαση σε εποχές και γεγονότα που σχετίζονται με την εθνική υπερηφάνεια και τους αγώνες για την ανεξαρτησία. Οι κλασικές περίοδοι, η Επανάσταση του 1821, και οι αρχαιοελληνικές μάχες αποτελούν τον πυρήνα της εθνικής αφήγησης. Αντιθέτως, η πειρατεία συχνά θεωρείται περιθωριακή δραστηριότητα, χωρίς να προσφέρει την ίδια αίσθηση ηρωισμού και ένδοξης ιστορίας. Περιορισμένες ιστορικές πηγές: Η φύση της πειρατείας ήταν, κατά κύριο λόγο, παράνομη και ανεπίσημη. Αυτό σημαίνει ότι οι πηγές που αφορούν τους Έλληνες πειρατές είναι συχνά σπάνιες, διάσπαρτες και ελλιπείς. Πολλές από τις πληροφορίες για τις δραστηριότητές τους προέρχονται από δυτικά αρχεία (Ενετικά, Γαλλικά, Βρετανικά) ή οθωμανικές αναφορές, κάνοντας την ανεύρεση και μελέτη αυτών των στοιχείων δυσκολότερη για τους Έλληνες ερευνητές.
Αντίληψη για την πειρατεία: Στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας, η πειρατεία συχνά φέρει αρνητική χροιά, συνδεδεμένη με τη βία, τις λεηλασίες και τη δουλεία. Ενώ σε άλλες χώρες, η πειρατεία μπορεί να έχει ρομαντικοποιηθεί μέσα από ιστορίες και μυθοπλασία, στην Ελλάδα αυτή η προσέγγιση απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό. Το αποτέλεσμα είναι να μην εντάσσεται η πειρατεία στις αφηγήσεις που προάγουν την εθνική ταυτότητα.
Κοινωνικοπολιτισμικές επιρροές: Οι ισχυρές παραδοσιακές αξίες και η επιρροή της Ορθόδοξης Εκκλησίας πιθανόν συνέβαλαν στην αποφυγή της μελέτης θεμάτων που συνδέονται με παράνομες και βίαιες δραστηριότητες. Η Εκκλησία, που είχε ενεργό ρόλο στην καθοδήγηση της κοινωνίας, μπορεί να μην έβλεπε με καλό μάτι την προβολή αυτών των θεμάτων.
Ευρωπαϊκή επιρροή και εξωτερικός έλεγχος: Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και των άλλων κατακτητικών φάσεων, οι Έλληνες πειρατές πολλές φορές συνεργάζονταν ή εναντιώνονταν στις ξένες δυνάμεις, όπως οι Ενετοί και οι Οθωμανοί. Τα αρχεία αυτών των δραστηριοτήτων συχνά φυλάσσονται σε ξένες χώρες και δεν ήταν πάντα εύκολα προσβάσιμα στους Έλληνες ιστορικούς. Επιπλέον, οι ξένες δυνάμεις ενδέχεται να διατήρησαν ή να απέκρυψαν έγγραφα που αφορούσαν την πειρατεία για λόγους δικής τους πολιτικής ή στρατηγικής.
Παρά τη μέχρι τώρα έλλειψη ενδελεχούς μελέτης, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον για την ιστορία της ελληνικής πειρατείας και κουρσαρίας. Νέες έρευνες προσπαθούν να αναδείξουν τη σημασία αυτών των δραστηριοτήτων όχι μόνο στο πλαίσιο της επιβίωσης και της τοπικής οικονομίας, αλλά και της γεωπολιτικής και κοινωνικής δυναμικής της εποχής. Αυτές οι νέες προσεγγίσεις ανοίγουν το δρόμο για μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση της πειρατείας ως ιστορικό φαινόμενο και της σχέσης της με την ελληνική ναυτοσύνη και την παράδοση.
Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για την ιστοσελίδα piratecartography;
Η ιστοσελίδα piratecartography.com είναι ένας ιστότοπος ο οποίος αποσκοπεί στην ανάδειξη του φαινομένου της πειρατείας, μέσω της χαρτογραφίας, μελετώντας κυρίως την περίοδο του 16ου και 17ου αιώνα. Εξερευνά την πειρατική δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, αναδεικνύοντας το ιστορικό αυτό φαινόμενο, μέσα από τη δημιουργία ψηφιακών χαρτών. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε ως διπλωματική εργασία σε προπτυχιακό επίπεδο της Μαρίας Γουργουρίνη, υποψήφιας διδάκτορα Μηχανικού Τοπογραφίας & Γεωπληροφορικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
