Ένα βιβλίο πραγματικά ξεχωριστό. Τα Αδέσποτα – 45 αφηγήσεις για την παιδική και εφηβική ηλικία της Κρυσταλίας Πατούλη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ταξιδευτής περιλαμβάνει κείμενα που «γεννήθηκαν» μέσα από το σεμινάριο «Αφήγηση Ζωής» και συγκλονίζουν με την ειλικρίνειά τους.
Είμαι σίγουρος πως ο καθένας από εμάς θα βρει μέσα κομμάτια του παιδιού και του εφήβου που υπήρξε κάποτε και φαίνεται συχνά να το ξεχνά. Συγκινήθηκα, γέλασα, ένιωσα μερικές φορές έναν κόμπο στον λαιμό. Σκέφτηκα πολλά πράγματα για τον εαυτό μου. Για όσα κρύβουμε πολλές φορές «κάτω από το χαλί».
Ανάμεσα στα κείμενα όσων συμμετέχουν στην έκδοση περιλαμβάνονται πολύ ενδιαφέροντα αποσπάσματα που άπτονται του θέματος, όπως αυτό από το βιβλίο της Αθηνάς Ανδριτσοπούλου «Η αθώα γλώσσα των ονείρων μας»: «Οι άνθρωποι είμαστε κατ’ εξοχήν “αφηγηματικά όντα”, που σημαίνει πως “ονειρευόμαστε με αφηγήματα, ονειροπολούμε με αφηγήματα, θυμόμαστε, προσδοκούμε, ελπίζουμε, απογοητευόμαστε, πιστεύουμε, αμφιβάλλουμε, αναθεωρούμε, κριτικάρουμε, κατασκευάζουμε, κουτσομπολεύουμε, μαθαίνουμε, μισούμε και αγαπάμε με αφηγήματα”».
Απόλαυσα κάθε γραμμή, αλλά και την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που ακολουθεί…
Πώς προέκυψαν τα Αδέσποτα;
Μέσα στο βιβλίο, επιλέχθηκαν 45 κείμενα, από εκατοντάδες άλλα που γράφτηκαν μέσα στο σεμινάριο «Αφήγηση Ζωής», επί 10 χρόνια, και κάποια από αυτά δραματοποιήθηκαν το 2016 από την ομάδα της εξαιρετικής σκηνοθέτιδας Μαρία Αιγινίτου.
Η αρχική ιδέα όμως, για να συμβούν όλα αυτά, χρειάστηκε άλλα περίπου 20 χρόνια νωρίτερα, σε σπουδές, επιμόρφωση, εκπαίδευση, εργασία και εμπειρία πάνω στην γραφή και στην ψυχολογία.
«Αδέσποτα» τα ονόμασα και από το ομώνυμο κείμενο που υπάρχει στην έκδοση, αλλά και γιατί οι ιστορίες μάς θυμίζουν ότι τα παιδιά –και τα δικά μας, και αυτά που έχουμε μέσα μας– δεν έχουν ανάγκη μόνο από στέγη, αλλά και από ψυχική-συναισθηματική στέγη, με υλικά κατανόησης και προστασίας.
Τι ακριβώς περιλαμβάνει το σεμινάριο «Αφήγηση ζωής» και τι είναι αυτό που το διαφοροποιεί από τα σεμινάρια «δημιουργικής γραφής»;
Στο τέλος του βιβλίου, αναφέρω τι περιλαμβάνει αυτή η διαδικασία (που το θεωρητικό της υπόβαθρο παρουσίασα και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο καλεσμένη από την ψυχολόγο και πολυγραφότατη λογοτέχνη, Φωτεινή Τσαλίκογλου), όπως και για τις εκδηλώσεις που έχουν γίνει στο πλαίσιό της, αλλά και συναντήσεις με ανθρώπους που έχουν γράψει αυτοβιογραφικά βιβλία ή μαρτυρίες, ή βιβλία που βασίζονται σε πραγματικές ιστορίες, όπως οι: Κοροβέσης, Λατίφη, Βερβενιώτη, κ.ά., ή ο αείμνηστος Χρόνης Μίσσιος και η Μαρία Μπέικου, που πλέον έχουν φύγει από τη ζωή.
Καθώς οι λέξεις είναι το βασικό υλικό που χτίζουμε τη σχέση μας με την πραγματικότητα, η δύναμη της αυτοβιογραφικής γραφής γίνεται ένα σημαντικό εργαλείο: 1) έκφρασης, 2) επικοινωνίας, 3) αυτογνωσίας, 4) προσωπικής ανάπτυξης, και 5) δημιουργικότητας, που μπορεί να αποκαλύψει τις πολλές φωνές (βλ. Μπαχτίν) του συγγραφικού εαυτού, κι αυτό που θέλει να πει πολλές φορές μέσα από λέξεις. Γράφουμε, δηλαδή, για να μάθουμε.
Στα άλλα σεμινάρια «δημιουργικής γραφής», φαντάζομαι πως ο κάθε leader εστιάζει σε θέματα που ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα, π.χ. στη λογοτεχνία, στη μυθοπλασία, κ.λπ.
Στην «Αφήγηση ζωής», εστιάζω σε αυτά που ξέρω εγώ καλύτερα, δηλαδή όπως είπα, στη σύνθεση γραφής και ψυχολογίας μέσα από την αυτοβιογραφική κυρίως γραφή, και δεν γνωρίζω κάποιον να κάνει κάτι ανάλογο στην Ελλάδα, ή και αλλού.
«Οι ιστορίες μάς θυμίζουν ότι τα παιδιά –και τα δικά μας, και αυτά που έχουμε μέσα μας– δεν έχουν ανάγκη μόνο από στέγη, αλλά και από ψυχική-συναισθηματική στέγη, με υλικά κατανόησης και προστασίας»
Γιατί επικεντρώνετε στην παιδική και εφηβική ηλικία;
Διότι είναι μια θεματική που λείπει σε μεγάλο βαθμό από την παγκόσμια βιβλιογραφία. Παράλληλα, στην παιδική ηλικία βρίσκεται η «πηγή» όλων των δεξιοτήτων μας (των ταλέντων μας), δηλαδή η βάση, οι ρίζες της Συναισθηματικής μας Νοημοσύνης, η οποία ευθύνεται για την επιτυχία σε ό,τι κάνουμε στην εργασία μας (κατά 80%, όπως λένε οι ειδικοί), αλλά και στην ποιότητα των προσωπικών και κοινωνικών μας σχέσεων.
Ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο σε μια ταινία λέει: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο πικρό, από ένα ταλέντο που πήγε χαμένο». Και το ταλέντο (και οι ανάλογες δεξιότητές του) πάει χαμένο, κυρίως, είτε από χαμηλή αυτοεκτίμηση, είτε γιατί έχει μπλοκαριστεί μέσα σε κάποιο παιδικό βίωμα που απωθούμε, εκτός από τις πολιτικές/πολιτιστικές/κοινωνικές συνθήκες που μπορεί να το εμποδίζουν.
Δεν ξέρω από πριν, αν κάποιος θα γίνει π.χ. συγγραφέας, φεύγοντας από το σεμινάριο, ούτε δεν είναι άλλωστε και ο βασικός στόχος του σεμιναρίου. Σίγουρα όμως θα έρθει πιο κοντά στον βαθύτερο εαυτό του κι αυτό θα του ανοίξει νέους ορίζοντες.
Πολλοί μού έχουν πει ότι άλλαξε η ζωή τους, είτε η επαγγελματική, είτε η προσωπική, αλλά και άλλοι έχουν εκδώσει βιβλία όπως οι: Πέτρος Γαλιατσάτος (Άσπρα γάντια, εκδ. Παπαδόπουλος), Βαγγέλης Γονιδάκης (Μη το γελάς, εκδ. Ταξιδευτής), Βασιλική Λαμπίρη (Τα Αιχμηρά, εκδ. Μετρονόμος), ή ο Γιάννης Γαβράς με το Σαμποτάζ του, που έρχεται καταιγιστικό, το φθινόπωρο του 2019 από τις εκδόσεις Εστία, ή ακόμα και το βιβλίο που έγραψε μέσα σε αυτό το σεμινάριο και η Κατερίνα Ταυρή-Παπαϊωάννου, το οποίο αν και η ίδια έφυγε αιφνίδια και άδικα από τη ζωή, πληροφορήθηκα πως θα το εκδώσει η οικογένειά της.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας;
Η ψυχοθεραπεία όντως περιέχει τη διαδικασία της αυτογνωσίας, της έκφρασης, της επικοινωνίας, της προσωπικής ανάπτυξης, αλλά είναι κάτι πιο βαθύ και περίπλοκο. Σίγουρα μια δημιουργική εργασία μπορεί να μας ψυχοθεραπεύσει σε ένα επίπεδο, αλλά, όχι, δεν το ονομάζω ψυχοθεραπεία αυτό που γίνεται, γνωρίζοντας και ως σύμβουλος Ψ.Υ, ότι κάποια πράγματα δεν μπορούμε να τα θεραπεύσουμε χωρίς ψυχοθεραπεία.
Συμμετέχετε και με δικά σας κείμενα. Τι είναι η γραφή για σας;
Αποφάσισα να ξεκινήσω την «Αφήγηση Ζωής», όταν αντιλήφθηκα ότι μέσα από τη γραφή μπορείς να μάθεις πολύ σημαντικά πράγματα για τον εαυτό σου, που δεν μπορείς να τα μάθεις ίσως με κανέναν άλλον τρόπο. Με το «Γράμμα», το κείμενο δηλαδή που έχω στην αρχή του βιβλίου, δίνω ένα παράδειγμα.
Υπήρξαν κάποιοι που δεν θέλησαν να δουν τα κείμενά τους δημοσιευμένα;
Ναι, και είναι σεβαστό, γιατί έχουν παιδιά και οικογένειες, οπότε για πολλούς λόγους δεν θέλουν ή δεν είναι έτοιμοι να κοινοποιήσουν κάποια πράγματα. Αλλά επειδή κι εκείνοι μοιράστηκαν τις ιστορίες τους μέσα στην προστατευμένη από το απόρρητο, διαδικασία, θα τους αφιέρωνα αυτό που είπε ο Andrea Bocelli: «Κάθε ζωή είναι μια θαυμάσια ιστορία που αξίζει να ειπωθεί. Κάθε ζωή είναι ένα έργο τέχνης, και αν δεν φαίνεται έτσι, ίσως είναι απαραίτητο μόνο να φωτιστεί ο χώρος που βρίσκεται […]. Αν μάθετε να ακούτε, θα διαπιστώσετε ότι κάθε ζωή μάς μιλάει για αγάπη. Επειδή η αγάπη είναι το κλειδί για όλα, η κινητήριος δύναμη του κόσμου. Η αγάπη είναι η μυστική ενέργεια πίσω από κάθε νότα που τραγουδάω. Και ποτέ μην ξεχνάτε ότι δεν υπάρχει τίποτα τυχαίο. Αυτή είναι μια ψευδαίσθηση άνομων και αλαζονικών ανθρώπων, που την εφηύραν για να θυσιάσουν την αλήθεια του κόσμου μας, στους νόμους της λογικής». Ευχαριστώ όλες και όλους.
INFO
Αδέσποτα – 45 αφηγήσεις για την παιδική και εφηβική ηλικία
Γράφουν οι: Milenko Ganna, Papara Entela, Rizk Μαίρη, Α.Θ., Άννα, Αντωνοπούλου Βάσια, Γαβράς Γιάννης, Γονιδάκης Βαγγέλης, Δερμιτζάκη Ειρήνη, Διαμαντής Π. Γιώργος, Εμμανουήλ Μάνος, Ζαχαρογιάννη Έλλη, Καλ. Π., Καλαχώρας Λεώνικος, Καρέζης Σταύρος, Καρρά Καλλιόπη, Κόρδα Αθανασία, Κυβέλου Αγγελική, Μακρής Πέτρος, Π. Εφ., Π. Ιωσήφ., Π. Κύρα, Πατούλη Κρυσταλία, Ραφτοπούλου Χρυσούλα, Σ. Κατερίνα, Σταματιάδου Κάτια, Τ. Ανδρονίκη, Ταυρή-Παπαϊωάννου Κατερίνα, Χρυσουλάκη Βιργινία.
Το βιβλίο παρουσιάζεται Τετάρτη 26/6, στις 20:30, στον κήπο του Πολυχώρου Τέχνης Αλεξάνδρεια. Θα μιλήσουν: Χάρις Κατάκη, PhD ψυχολόγος-ιδρύτρια του Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων, Ελένη Νίνα, κλινικός ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, Βαγγέλης Ραπτόπουλος, συγγραφέας. Η σκηνοθέτις Μαρία Αιγινίτου με την ομάδα της θα ζωντανέψουν αποσπάσματα του βιβλίου.
