Τον Απρίλη του 1962 είχε οργανωθεί από τη CIA η απόβαση Κουβανών αντεπαναστατών από το Μαϊάμι στον Κόλπο των Χοίρων της Κούβας, αλλά αποκρούστηκε και συνετρίβη από τις επαναστατικές δυνάμεις και το λαό της Κούβας.
Η «κρίση των πυραύλων» άρχισε στις 13 Οκτωβρίου 1962, όταν η κυβέρνηση Κένεντι ανακοίνωσε ότι εντοπίστηκαν σοβιετικοί πύραυλοι στο νησί της Καραϊβικής. Η κρίση μπήκε στην πιο επικίνδυνη φάση της όταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ αποφάσισε το ναυτικό αποκλεισμό της χώρας του Κάστρο, στις 23 Οκτωβρίου 1962. Με την απόφαση αυτή η παγκόσμια ειρήνη βρέθηκε σε τεντωμένο σχοινί επί πολλές ημέρες μέχρι τη λύση της κρίσης, στις 28 Οκτωβρίου 1962, ύστερα από συμφωνία ανάμεσα στους Κένεντι – Χρουτσόφ, που προέβλεπε αφενός την απόσυρση των σοβιετικών πυραύλων και αφετέρου τη δέσμευση των ΗΠΑ ότι δεν θα εισβάλουν ποτέ στην Κούβα.
Η θέση του Φιντέλ
Ο Φιντέλ Κάστρο στην εισήγησή του στο 1ο συνέδριο του Κ.Κ. Κούβας (Δεκ. 1975) έκανε εκτενή αναφορά στην κρίση του 1962 λέγοντας ότι «για να βρεθεί λύση, οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να αναλάβουν την υποχρέωση να μην πραγματοποιήσουν εισβολή στην Κούβα. Σήμερα, ύστερα από 13 χρόνια, βλέπουμε αντικειμενικά ότι η κρίση του Οκτώβρη του 1962 σήμαινε μια νίκη του επαναστατικού στρατοπέδου. Μπροστά στο φοβερό ενδεχόμενο του πολέμου, η νίκη συνίστατο στο να διαφυλαχθεί η ειρήνη, σε μια από τις πιο επικίνδυνες στιγμές, χωρίς ωστόσο να θυσιαστούν οι βασικοί πολιτικοί στόχοι».
Πώς αντέδρασε το ελληνικό κίνημα ειρήνης
Στην αγωνία της παγκόσμιας κοινής γνώμης συμμετείχε έντονα και ο ελληνικός λαός, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση (βλ. φωτογραφία) που εξέδωσε τότε η Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ). Στην ανακοίνωσή της η ΕΕΔΥΕ εξέφραζε τη θερμή ευχή ο ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας να πάρουν γρήγορα τις αποφάσεις που πρέπει ώστε να διαφυλαχθεί η ειρήνη, να διασφαλισθεί η ανεξαρτησία της Κούβας και να καταργηθούν οι ξένες πολεμικές βάσεις «που ήδη υπάρχουν εις πολλάς ξένας χώρας και θέτουν αυτήν την στιγμήν εις κίνδυνον αυτήν την ύπαρξίν των».
Επιπλέον, η επίλυση της κρίσης χαιρετίστηκε και από το ελληνικό κίνημα ειρήνης. Ιδού τι έγραψε το περιοδικό Δρόμοι της Ειρήνης (τεύχος Νοέμβρη 1962) στο κύριο άρθρο του: «Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές ο κόσμος αναπνέει πιο ελεύθερα. Απομακρυνθήκαμε από το χείλος του γκρεμού και τώρα, ύστερα από το ρίγος του φόβου, έρχεται η ώρα της περισυλλογής».
«Όλος ο κόσμος θα σας ευλογεί -έγραφε ο Ράσελ στον Χρουτσόφ- αν μπορέσετε να αποτρέψετε τον πόλεμο». Και ο πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ απέτρεψε τον πόλεμο.
Σώθηκε, λοιπόν, η ειρήνη. Πρώτη νίκη. Σταθεροποιήθηκε ακόμα και το καθεστώς της Κούβας. Δεύτερη νίκη. Οι «εξόριστοι» Κουβανέζοι στις ΗΠΑ και οι λυσσαλέοι υποστηρικτές τους, το κατάλαβαν αυτό καλά. Γι’ αυτό και δεν θριαμβολόγησαν, αλλά έκαναν κάτι πικρόχολες και μασημένες δηλώσεις.
Τέλος, η κρίση οδήγησε σε μιαν επανεξέταση όλων των διεθνών προβλημάτων.
Το σταμάτημα των δοκιμών, η κατάργηση των βάσεων στις ξένες χώρες έγιναν για πρώτη φορά θέματα ημερησίας διάταξης.
*Ο Πάνος Τριγάζης, οικονομολόγος-διεθνολόγος, διετέλεσε γεν. γραμματέας της ΕΕΔΥΕ την περίοδο 1981-1991 και εκδότης του περιοδικού Δρόμοι της Ειρήνης την ίδια περίοδο
