Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
Μετά από πέντε χρόνια σκληρών διαπραγματεύσεων οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και άλλες δέκα χώρες (Χιλή, Περού, Μεξικό, Καναδάς, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, Μπρουνέι, Σιγκαπούρη, Βιετνάμ, Μαλαισία) κατέληξαν σε συμφωνία για τη δημιουργία της ΤPP (Trans-Pacific Partnership). Τα κράτη που συμμετέχουν στην ΤPP καλύπτουν το 40% της παγκόσμιας οικονομίας. Η ΤPP, αρχικά, δεν συμπεριλάμβανε τις ΗΠΑ, αλλά αποτέλεσε πρωτοβουλία της Σιγκαπούρης, της Ν. Ζηλανδίας, της Χιλής και του Μπρουνέι. Όμως οι ΗΠΑ στην προσπάθειά τους να περικυκλώσουν την Κίνα και να απαντήσουν με αυτόν τον τρόπο στην αυξανόμενη κινεζική επιρροή στην περιοχή του Ειρηνικού αξιοποίησαν την πρωτοβουλία για να επιτύχουν τους δικούς τους σκοπούς.
H TPP περιλαμβάνει πολλά από τα παραδοσιακά μέτρα απορρύθμισης του διεθνούς εμπορίου –μείωση των δασμών και των μη δασμολογικών επιβαρύνσεων– και την εφαρμογή τους σε διαφορετικούς τομείς της οικονομίας. Οι επίσημες Αρχές των ΗΠΑ εκτιμούν ότι θα καταργηθούν περισσότεροι από 18.000 δασμοί που επιβαρύνουν τα αμερικανικά εξαγόμενα προϊόντα, μεταξύ των οποίων αυτοκίνητα, μηχανολογικός εξοπλισμός, προϊόντα πληροφορικής, αγροτικά και χημικά προϊόντα κ.λπ.
Το εμπόριο των αγροτικών προϊόντων και των υπηρεσιών θα απορρυθμιστεί πλήρως. Αντίθετα, καθιερώνεται ισχυρή προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας (αφορά κυρίως φάρμακα) και των επενδύσεων. Οι φαρμακευτικές βιομηχανίες θα έχουν το δικαίωμα να παρατείνουν τη χρονική ισχύ προστασίας των δικαιωμάτων τους σε πρωτότυπα φάρμακα, να απαγορεύουν τη διάθεση στην αγορά φθηνών γενόσημων και να εμποδίζουν την πρόσβαση στην αγορά βιολογικών φαρμακευτικών προϊόντων που ανταγωνίζονται τα δικά τους.
Οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές και είναι χαρακτηριστικό ότι η κάθε χώρα προσπάθησε να κατοχυρώσει την προστασία των δικών της προϊόντων. Η Ν. Ζηλανδία απείλησε ότι θα αποχωρήσει από τη συμφωνία εάν δεν ικανοποιούνταν τα αιτήματά της σχετικά με το εμπόριο των γαλακτοκομικών προϊόντων. Η Αυστραλία δεν έμεινε ικανοποιημένη με τον τρόπο που ΗΠΑ και Μεξικό ρύθμισαν το εμπόριο ζάχαρης. Αλλά και οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν είναι ευχαριστημένες με τους όρους εμπορίας του ρυζιού που επέβαλε η Ιαπωνία.
Κορωνίδα της συμφωνίας αποτελεί η καθιέρωση συστήματος διακανονισμού των διενέξεων μεταξύ κρατών-επενδυτών, που εξισώνει τις πολυεθνικές με τα κυρίαρχα κράτη και δίνει το δικαίωμα στους ξένους επενδυτές να μηνύουν τα κράτη και να απαιτούν αποζημιώσεις εάν μεταβάλλεται το νομικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία τους. Σε άρθρο του στο Project Syndicate ο J. Stiglitz έγραψε: «Τέτοιες ρυθμίσεις κάνουν δύσκολη την υλοποίηση των βασικών κυβερνητικών λειτουργιών – την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των πολιτών, τη διασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας και την προστασία του περιβάλλοντος».
Οι περιφερειακές και διμερείς συμφωνίες απέκτησαν μεγάλη σπουδαιότητα τα τελευταία χρόνια λόγω της αποτυχίας των διαπραγματεύσεων που διεξάγονταν στα πλαίσια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (γύρος της Ντόχα). Σύμφωνα με τον Stiglitz: «Θα ακούσετε πολλά για τη σπουδαιότητα που έχει για το “ελεύθερο εμπόριο” η ΤPP Η πραγματικότητα είναι ότι πρόκειται για μία συμφωνία που διαχειρίζεται το εμπόριο και τις επενδυτικές σχέσεις των μελών της με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα των πιο ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων κάθε χώρας». Η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας για τη διατήρηση των δασμών στα ιαπωνικά αυτοκίνητα για μεγάλη χρονική περίοδο –30 χρόνια για τα φορτηγά, 25 για τα αυτοκίνητα και μέχρι 15 για ορισμένα ανταλλακτικά– επιβεβαιώνουν την παραπάνω θέση.
Η δήλωση του υποψηφίου για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών, B. Sanders συνοψίζει με τον καλύτερο τρόπο το περιεχόμενο της ΤPP: «Η Wall Street και οι μεγάλες επιχειρήσεις μόλις πέτυχαν μία μεγάλη νίκη για την προώθηση μιας καταστροφικής εμπορικής συμφωνίας. Τώρα εναπόκειται σ’ εμάς να την αποτρέψουμε από το να γίνει νόμος».
www.gtozidis.wordpress.com
