Του Γιάννη Σχίζα
Η πολυετής μελέτη των μεταβολών της εδαφικής συγκέντρωσης του ραδονίου ως προδρόμου φαινομένου των σεισμών αποτελεί το αντικείμενο έρευνας επιστημόνων από την Ελλάδα και τις ΗΠΑ, η οποία εστιάστηκε στον Κορινθιακό Κόλπο. Ειδικότερα στην περίπτωση του Ανατολικού Κορινθιακού Κόλπου, διαπιστώθηκε σταδιακή αύξηση του ραδονίου κατά την περίοδο πριν τους σεισμούς, απότομη πτώση λίγες ημέρες πριν και στη συνέχεια σταθεροποίηση σε ένα νέο επίπεδο μέχρι να αρχίσει και πάλι η σταθερή άνοδος.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ Β.Κ. Καραστάθη, αναπληρωτή διευθυντή του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Nature Reports. Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης οι Άκης Τσελέντης, Γιώργος Ελευθερίου και Ευάγγελος Μουζακιώτης του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του ΕΑΑ, οι γεωφυσικοί Μηνάς Καφάτος και Ντίμιταρ Ουζούνοφ από το Κολλέγιο Επιστήμης και Τεχνολογίας Schmid του Πανεπιστημίου Τσάπμαν στην Καλιφόρνια, καθώς επίσης ο Κανάρης Τσίγκανος, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΕΚΠΑ.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών διατηρεί την τελευταία πενταετία δίκτυο ραδιομετρικών σταθμών ακτινοβολίας-γ, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι σε βάθος στο έδαφος, σε διάφορες θέσεις της Δυτικής Ελλάδας, των Ιονίων νήσων, του Ανατολικού Κορινθιακού κόλπου και της Κρήτης.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι οι μεταβολές της εδαφικής συγκέντρωσης ραδονίου ακολουθούν ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό μοτίβο, που ακολουθεί τη μεταβολή της συγκέντρωσης των τεκτονικών τάσεων σε μια περιοχή. Η μελέτη εξηγεί σε μεγάλο βαθμό, μέσω ενός προτεινόμενου μοντέλου βαθιάς υδρογεωλογίας, την προνομιακή καταγραφή σε γεωθερμικές θέσεις, αλλά και τη συσχέτιση με αποτελέσματα εργαστηριακών πειραμάτων.
Αν και από τα πρώτα στάδια της έρευνας διαπιστώθηκαν σαφείς ενδείξεις για την ύπαρξη ενός χαρακτηριστικού μοτίβου στην κύμανση του εδαφικού ραδονίου πριν τους σεισμούς, οι ερευνητές προτίμησαν να επιβεβαιώσουν πολλαπλώς την ύπαρξη του φαινομένου, έτσι ώστε να υπάρχει υψηλή αξιοπιστία στις παρατηρήσεις τους για ένα τόσο σημαντικό ερευνητικό θέμα, που αφορά άμεσα και την κοινωνία.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Χόκινγκ
Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του αστροφυσικού, το βιβλίο «Hawking Hawking» του Τσαρλς Σέιφ δεν είναι αγιογραφία. Ο Σέιφ υποτιμά τον Χόκινγκ σε τρία επίπεδα, υποστηρίζοντας ότι η ιδιότητά του ως σπουδαίου φυσικού είναι υπερβολική, καταγράφοντας τις διάφορες προσωπικές του αποτυχίες και υπονοώντας ότι ήταν ιδιοφυΐα στην αυτοπροβολή, αφού η εμβληματική προσωπικότητά του προέρχεται από τη χειραγώγηση των Μέσων Ενημέρωσης.
Ο καθηγητής Σπουδών για τα Μέσα Ενημέρωσης εστιάζει στις αρνητικές πτυχές της ζωής του Χόκινγκ σε οδυνηρό βαθμό για τους θαυμαστές του επιστήμονα. Η αυθεντικότητα των συνεντεύξεων και των αναφορών που υπάρχουν σε αυτό δεν αμφισβητείται, αλλά η αντιμετώπισή του είναι μονόπλευρη και υποβαθμίζει τα επιτεύγματα του Χόκινγκ στη φυσική και τον αγώνα του να ζήσει μια πλήρη ζωή. Αν και τα μίντια είχαν υπερτονίσει την ιδιότητά του ως φυσικού, ο Χόκινγκ ήταν αναμφίβολα ένα από τα λαμπρότερα αστέρια στην κοινότητα της θεωρίας της σχετικότητας. Είχε σίγουρα τις αποτυχίες του, αλλά είναι παραπλανητικό να προβάλλονται πιο πάνω από τα δυνατά του σημεία: Το θάρρος, την αίσθηση του χιούμορ και την αποφασιστικότητά του να ζήσει τη ζωή στο έπακρο, παρά την ακατάπαυστη ταχύτητα εξάπλωσης της ασθένειάς του. Ενώ ο Χόκινγκ απολάμβανε τη φήμη του και μερικές φορές τη χρησιμοποιούσε για να προωθήσει καλούς σκοπούς, ποτέ δεν έκανε κατάχρηση.
Αναμφίβολα η απογοήτευση του καθηλωμένου σε αναπηρικό καροτσάκι για πενήντα χρόνια ανθρώπου δεν του έβγαζε τον καλύτερο εαυτό. Μπορούσε να είναι δύσκολος, πικρόχολος και δεν υπέφερε με χαρά τους ανόητους.
Η τεράστια αποφασιστικότητα, το πείσμα και η απροθυμία να παραδεχτεί την ήττα πιθανότατα κράτησαν τον Χόκινγκ στη ζωή για τόσο καιρό. Το να κατηγορήσει τον Πολ Στάινχαρντ και τον Άντι Άλμπρεχτ για λογοκλοπή ήταν μια εσφαλμένη εκτίμηση, για την οποία αργότερα ζήτησε συγγνώμη. Αυτά τα λάθη του αντιπαρατίθενται στα θετικά σημεία του όπως η στωικότητα, η έλλειψη αυτολύπησης, η ευγένεια, η αίσθηση του χιούμορ και η συνήθεια να βρίσκει το πλεονέκτημα σε αυτό που οι άλλοι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν ως μειονέκτημα.
Τα παιδικά βιβλία που έγραψε με την κόρη του, Λούσι, αποτελούν άλλη μία απόδειξη των φιλοδοξιών του. Ο Χόκινγκ χρησιμοποίησε επίσης τη φήμη του για να προωθήσει τους σκοπούς εκείνους που θα επωφελούνταν από την υποστήριξή του. Γι’ αυτό και αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.
Κανείς δεν γλυτώνει από την ρύπανση
Παρά τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν για την ανάσχεση της Covid-19, το 96% των κατοίκων αστικών κέντρων στην Ε.Ε. το 2020 ήταν εκτεθειμένο σε μικροσωματίδια άνω των επιτρεπτών ορίων, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). Μόνο στην Εσθονία δεν ξεπεράστηκε το όριο του ΠΟΥ για τηνατμοσφαιρική ρύπανση. Οι ευρωπαϊκοί κανόνες είναι ωστόσο λιγότερο αυστηροί και έχουν οριστεί στα 15 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο για τα μικροσωματίδια, κάτι που σημαίνει ότι λίγο πάνω από το 1% των κατοίκων αστικών περιοχών στην Ε.Ε. ξεπερνά αυτό το όριο.
Σύμφωνα με την έκθεση, στην Ανατολική Ευρώπη και την Ιταλία καταγράφεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση μικροσωματιδίων και καρκινογόνου βενζοπυρένιου λόγω της καύσης κάρβουνου και ξύλου για τη θέρμανση και για τη βιομηχανική παραγωγή.
Αν και τα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου μειώθηκαν ως άμεση συνέπεια των περιορισμών, έως και κατά 70% τον Απρίλιο του 2020, το 89% των κατοίκων αστικών κέντρων στην Ε.Ε. παρέμενε εκτεθειμένο σε επίπεδα υψηλότερα από αυτά που συνιστά ο ΠΟΥ. Σε ό,τι αφορά το όζον, 21 ευρωπαϊκές χώρες –εκ των οποίων οι 15 είναι μέλη της Ε.Ε.– σε σύνολο 37 που εξετάστηκαν ξεπέρασαν το όριο βάσει των ευρωπαϊκών προτύπων.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ / AFP
Το πιο απόμακρο άστρο
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μόλις έκανε θρύψαλα το ρεκόρ του πιο απομακρυσμένου γνωστού άστρου. Χάρη σε ένα οπτικό φαινόμενο που προκύπτει από τη Γενική Σχετικότητα του Αϊνστάιν, το θρυλικό τηλεσκόπιο διέκρινε ένα μεμονωμένο άστρο του οποίου το φως χρειάστηκε 12,9 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει στη Γη. Οι αστρονόμοι το βάφτισαν Earendel, όνομα που σημαίνει «πρωϊνό αστέρι» στα αρχαία αγγλικά.
«Στην αρχή σχεδόν δεν το πιστεύαμε. Βρίσκεται πολύ μακρύτερα από το προηγούμενο πιο απομακρυσμένο άστρο» δήλωσε ο Μπράιαν Ουέλς του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, πρώτος συγγραφέας της εντυπωσιακής μελέτης που δημοσιεύεται στο Nature.
Καθώς το φως του Earendel ταξίδευε προς τη Γη, πέρασε μέσα από ένα σμήνος γαλαξιών με τεράστια συνολική μάζα. Η Θεωρία της Σχετικότητας προβλέπει ότι οι μεγάλες μάζες παραμορφώνουν τον χωροχρόνο με τη βαρύτητά τους και κάμπτουν έτσι τις ακτίνες φωτός, περίπου όπως οι φακοί των τηλεσκοπίων. Ένα γιγάντιο γαλαξιακό σμήνος που έτυχε να βρίσκεται ακριβώς ανάμεσα στο άστρο και τη Γη λειτούργησε ως «βαρυτικός φακός» και μεγέθυνε την εικόνα του άστρου κατά χιλιάδες φορές, αρκετά ώστε να καταγραφεί από το Hubble, εξηγούν οι ερευνητές. Ο κάτοχος του προηγούμενου ρεκόρ, το άστρο Icarus, είχε εντοπιστεί κι αυτός από το Hubble αλλά βρίσκεται πολλά δισεκατομμύρια έτη φωτός πιο κοντά. Πάντως το άστρο βρίσκεται πολύ πιο κοντά στη Γη από το πιο απομακρυσμένο αντικείμενο γενικά, τον γαλαξία GN-z11 που εντοπίστηκε από το Hubble το 2016 σε απόσταση 32 δισ. φωτός.;y
