Στα πλαίσια της επίσκεψης Ομπάμα, θα ακούσουμε για μια φορά ακόμα για τη φιλία και τις… στενές σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ. Η σημερινή κυβέρνηση, δίνοντας ρεσιτάλ φιλοαμερικανισμού, πρωταγωνιστεί σε αυτόν τον νέο κύκλο ξαναγραψίματος της Ιστορίας. Με αφορμή λοιπόν την επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ, αλλά και την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ο Δρόμος θυμάται μερικά μόνο σημαντικά στιγμιότυπα από την ιστορία των ελληνοαμερικανικών σχέσεων από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο μέχρι τις μέρες μας.
9 Σεπτεμβρίου 1943
Ο πρόεδρος Ρούζβελτ απαντά σε αίτημα του αυτοεξόριστου μονάρχη Γεώργιου Β΄, ο οποίος πιεζόταν να δεσμευτεί ότι δεν θα επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση πριν διεξαχθεί δημοψήφισμα. Ο Ρούζβελτ τάχθηκε ανεπιφύλακτα στο πλευρό του Γεώργιου, στηρίζοντας την επιθυμία του «να επιστρέψει στη χώρα επικεφαλής του στρατού του» μετά τη συμμαχική νίκη.
31 Μαρτίου 1946
Εκλογές στην Ελλάδα, οι πρώτες μετακατοχικές. Οι ΗΠΑ στέλνουν παρατηρητές και συμμετέχουν στη σύνταξη του σχετικού πορίσματος. Η Αριστερά απέχει, όπως και πολλοί σχηματισμοί του κεντρώου χώρου, καταγγέλλοντας το όργιο της τρομοκρατίας που έχει εξαπολυθεί μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας.
Δεκέμβριος 1946
Ενώ ο εμφύλιος πόλεμος έχει ξεκινήσει, ο πρωθυπουργός Κ. Τσαλδάρης επισκέπτεται τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τρούμαν ζητώντας οικονομική βοήθεια προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση της κυβέρνησής του υπό το βάρος της πολιτικής κρίσης και της σύγκρουσης με τον Δημοκρατικό Στρατό.
12 Μαρτίου 1947
Ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν εκφωνεί στο Αμερικανικό Κογκρέσο το περίφημο Δόγμα του που σηματοδοτεί την επίσημη αλλαγή σκυτάλης μεταξύ Μ. Βρετανίας και ΗΠΑ στην Ελλάδα. «Εάν η Ελλάς ήθελεν περιέλθει υπό τον έλεγχον ενόπλου τινός μειοψηφίας, σύγχυσις και ανωμαλία θα ηδύνατο να εξαπλωθούν ευχερώς εις ολόκληρον τη Μέσην Ανατολήν». Οι ΗΠΑ παραλαμβάνουν τα κλειδιά της χώρας και θέτουν την άρχουσα τάξη της Ελλάδας υπό την κηδεμονία τους.
28 Μαρτίου 1947
Ο Πολ Πόρτερ καταθέτει έκθεσή στη Βουλή των ΗΠΑ. Τον είχε στείλει στην Ελλάδα ο πρόεδρος Τρούμαν ως επικεφαλής της Αποστολής Οικονομικής Έρευνας. Ο Πόρτερ στην έκθεσή του κατακρίνει έντονα την παρασιτική άρχουσα τάξη και προτείνει Αμερικανοί να καταλάβουν «επικαίρους κρατικάς θέσεις», καθώς και συμμετοχή της αμερικάνικης αποστολής «εις την ανάπτυξιν της πολιτικής εσόδων και εξόδων» αλλά και έγκριση «του προϋπολογισμού πριν ούτος τεθή εν ισχύι»…
24 Φεβρουαρίου 1948
Ενώ ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται, ο Αμερικάνος στρατηγός Βαν Φλιτ φτάνει στην Ελλάδα επικεφαλής 250 στρατιωτικών συμβούλων. Ο υπουργός Στρατιωτικών Παναγιώτης Κανελλόπουλος, παρουσιάζοντας το άγημα του Εθνικού Στρατού, θα πει στον Βαν Φλιτ: «Στρατηγέ, ιδού ο στρατός σας».
1950
Στον πόλεμο της Κορέας, στέλνεται στο πλευρό των ΗΠΑ ελληνικό εκστρατευτικό σώμα. Υπολογίζεται ότι στην κορεατική χερσόνησο πολέμησαν κατά των κομμουνιστικών δυνάμεων, πάνω από 10.000 Έλληνες, εκ των οποίων περίπου 200 δεν γύρισαν πίσω.
18 Φεβρουαρίου 1952
Η Βουλή εγκρίνει την είσοδο της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, ταυτόχρονα με την Τουρκία. Πρωθυπουργός ο κεντρώος Ν. Πλαστήρας. Καταψηφίζει μόνο η Αριστερά (οι 8 βουλευτές της ΕΔΑ και ο ανεξάρτητος Μ. Κύρκος). Πρόκειται για το δεύτερο κύμα διεύρυνσης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
30 Μαρτίου 1952
Μετά από μια πολύκροτη δίκη, κατά την διάρκεια της οποίας από κατηγορούμενος θα μετατραπεί σε κατήγορος, ο εμβληματικός κομμουνιστής Νίκος Μπελογιάννης εκτελείται μαζί με τους συναγωνιστές του, Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο και Δημήτρη Μπάτση. Καθοριστικός ο ρόλος των ΗΠΑ που καθοδήγησαν όλη τη διαδικασία και πίεσαν για την εκτέλεση της απόφασης, παρά την διεθνή κατακραυγή.
12 Οκτωβρίου 1953
Υπογράφεται από τον υπουργό Εξωτερικών Στέφανο Στεφανόπουλο ελληνοαμερικανική συμφωνία που μεταξύ άλλων επιτρέπει την εγκατάσταση αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση των δύο πλευρών, «η κυβέρνησις του Βασιλείου της Ελλάδος με την έγκρισιν της Α.Μ. του βασιλέως και η κυβέρνησις των ΗΠΑ υπέγραψαν σήμερον μιαν διμερή συμφωνίαν παρέχουσαν εις τας ΗΠΑ το δικαίωμα όπως βελτιώσωσι και χρησιμοποίησιν ωρισμένα αεροδρόμια και ναυτικάς εγκαταστάσεις εν Ελλάδι».
6-7 Σεπτεμβρίου 1955
Σεπτεμβριανά στην Κωνσταντινούπολη. Τουλάχιστον 30 Έλληνες σκοτώθηκαν σε εκτεταμένες ταραχές που είχαν τη σφραγίδα του βαθέως κράτους της Τουρκίας. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Φόστερ Ντάλες, θα στείλει ταυτόσημες επιστολές προς την Ελλάδα και την Τουρκία, καλώντας τις δύο χώρες να αυτοσυγκρατηθούν και να αποκαταστήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις, χάριν της ενότητας του ΝΑΤΟ.
5 Οκτωβρίου 1955
Μια μέρα μετά τον θάνατο του πρωθυπουργού Αλ. Παπάγου, μεγάλη έκπληξη θα προκαλέσει το γεγονός ότι ο νεαρός τότε υπουργός Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνος Καραμανλής παίρνει από τον βασιλιά εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Όλα δείχνουν ότι ο Καραμανλής βρέθηκε στην πρωθυπουργία μετά από διαβουλεύσεις με τους Αμερικανούς που έψαχναν ασφαλείς λύσεις για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στην ευρύτερη περιοχή, με το βλέμμα στο Κυπριακό και την ταραγμένη Μέση Ανατολή.
1956
Κρίση του Σουέζ. Κόντρα των ΗΠΑ με την «παραδοσιακή» ευρωπαϊκή αποικιοκρατία. Η Ελλάδα συντάσσεται με την αμερικάνικη στάση και υπερψηφίζει στον ΟΗΕ το ψήφισμα των ΗΠΑ για αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων από την Αίγυπτο.
26 Μαρτίου 1958
Ο αρχηγός της CIA Άλεν Ντάλες συγκαλεί σύσκεψη της Ομάδας Συντονισμού και Σχεδιασμού της αμερικανικής κυβέρνησης με θέμα τον επηρεασμό του εκλογικού αποτελέσματος στην Ελλάδα. Η CIA προχώρησε σε σειρά παρασκηνιακών ενεργειών για να μειωθεί η εκλογική δύναμη της Αριστεράς. Δεν θα τα καταφέρουν και η ΕΔΑ θα αναδειχθεί δεύτερο κόμμα στις εκλογές του Μαΐου. Λίγο αργότερα, η πρεσβεία θα προτείνει «συγκεκριμένα σχέδια δράσης που θα ενεργοποιήσουν τα μη κομμουνιστικά, ελληνικά στοιχεία και όλες τις αμερικανικές υπηρεσίες ώστε να μην κερδίσουν έδαφος οι κομμουνιστές και, ακόμη καλύτερα, να μειωθεί η σημερινή τους δύναμη».
Απρίλιος 1961
Ο Κ. Καραμανλής γίνεται δεκτός από τον Τζον Κένεντι στις ΗΠΑ σε μια περίοδο όξυνσης των ψυχροπολεμικών εντάσεων. Κυπριακό και οικονομική βοήθεια στην ατζέντα των συνομιλιών.
6 Σεπτεμβρίου 1961
Με παρουσία του τότε Έλληνα πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή, μελών του υπουργικού συμβουλίου και του αρχιεπισκόπου Αθηνών, εγκαινιάζεται στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας στην Αθήνα από τον πρέσβη Έλις Μπριγκς, το νέο κτίριο της πρεσβείας των ΗΠΑ. Κτίριο – σύμβολο της σύγχρονης αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα που κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους.
16 Φεβρουαρίου 1964
Η Ένωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου κερδίζει τις εκλογές με 52,7%. Ο διάδοχος Κωνσταντίνος διαμηνύει στους Αμερικανούς ότι «θα τα πήγαινε καλά με τον νέο πρωθυπουργό, εκτός αν εκείνος επιχειρήσει να επιβληθεί στον θρόνο. Σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ πιθανό να υπάρξει σύγκρουση με τον Παπανδρέου». Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή, με την παραίτηση Παπανδρέου και την αποστασία, ενώ οι εκλογές που είχαν προκηρυχθεί για τις 28 Μαΐου 1967 δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ.
Ιούνιος 1964
Ο Γ. Παπανδρέου γίνεται δεκτός στις ΗΠΑ από τον πρόεδρο Τζόνσον. Στην ατζέντα ψηλά πάλι το Κυπριακό. Ο Τζόνσον πιέζει για συνάντηση του Παπανδρέου με τον Τούρκο ομόλογό του Ισμέτ Ινονού κάτι που αρνήθηκε κατηγορηματικά ο Έλληνας πρωθυπουργός. Καλωσορίζοντας τον Παπανδρέου, ο Τζόνσον δήλωσε: «Με ζήλο και αλληλοκατανόηση θα χαράξουμε μία πορεία που θα διασφαλίζει την ενότητα και την αρμονία των ελευθέρων εθνών που αντιστέκονται στην κομμουνιστική επιθετικότητα».
21 Απριλίου 1967
Αμερικανοκίνητη χούντα με πρωταγωνιστές τους πραξικοπηματίες συνταγματάρχες και παραστρατιωτικούς μηχανισμούς τύπου ΙΔΕΑ. Οι χουντικοί εφάρμοσαν το σχέδιο «Προμηθέας», βασισμένο σε ΝΑΤΟϊκές οδηγίες για στρατιωτική παρέμβαση σε περίπτωση «κομμουνιστικού κινδύνου». Η σχέση των πραξικοπηματιών με την αμερικανική CIA είναι σήμερα γνωστή. Την επταετία 1967-74 οι ΗΠΑ κυριαρχούν πλήρως στην Ελλάδα, επιβάλλοντας την πολιτική τους χωρίς αντιρρήσεις από τα ανδρείκελα της 21ης Απριλίου. Ο Γ. Παπαδόπουλος φτάνει να μιλήσει μέχρι και για «συνομοσπονδία Ελλάδας – Τουρκίας» στα πλαίσια της οποίας θα ρυθμίζονταν όλα τα ανοιχτά θέματα στην περιοχή προς όφελος των ΗΠΑ.
17 Νοεμβρίου 1973
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτελεί το «έναυσμα» του αντιαμερικανισμού που θα κυριαρχήσει για πολλά χρόνια στις συνειδήσεις των Ελλήνων και την πολιτική ζωή της χώρας και δεν έχει ξεριζωθεί μέχρι σήμερα.
20 Ιουλίου 1974
Η Τουρκία εισβάλλει στις βόρειες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η απόβαση των στρατευμάτων ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις, με ένα μήνα διαφορά μεταξύ τους. Η επιχείρηση ολοκληρώνεται με την κατοχή του 37% της Κύπρου. 200.000 πρόσφυγες, 4.000 νεκροί και 1.619 αγνοούμενοι. Κομβικός ο ρόλος των ΗΠΑ και του «εγκέφαλου» της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην ανατολική Μεσόγειο υπουργού εξωτερικών Χένρυ Κίσινγκερ. Ο ταξίαρχος Ιωαννίδης, «αφανής» επικεφαλής της στρατιωτικής κυβέρνησης της Ελλάδας από το Νοέμβριο του 1973, σε δηλώσεις του λίγα χρόνια αργότερα, άφησε υπόνοιες ότι «εξαπατήθηκε από τους Αμερικανούς». Κομβικός, χωρίς αμφιβολία, ο ρόλος των ΗΠΑ στο πραξικόπημα κατά του Μακάριου, που χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για την τουρκική εισβολή. Το χουντικό καθεστώς καταρρέει μετά την εισβολή του Αττίλα.
14 Αυγούστου του 1974
Η οικουμενική κυβέρνηση του Καραμανλή, κάτω από το βάρος της κατακραυγής για τη στάση των ΗΠΑ, αποσύρει την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ μετά τον Αττίλα 2. Σε κυβερνητική ανακοίνωση αναφέρεται ότι «το ΝΑΤΟ αποδείχθηκε ανίκανο να παρεμποδίσει την Τουρκία από την εξαπόλυση νέας βάρβαρης και απρόκλητης επίθεσης κατά της Κύπρου» και ότι «το ΝΑΤΟ δεν έχει επομένως λόγο ύπαρξης και δεν μπορεί να εκπληρώσει το σκοπό για τον οποίο συνεστήθη, αφού δεν μπορεί να αποτρέψει τον πόλεμο μεταξύ δύο μελών του».
17 Νοεμβρίου 1974
Στην επέτειο για τον ένα χρόνο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ο Καραμανλής αποφασίζει να κάνει εκλογές. Στις 15 και στις 24 Νοεμβρίου, εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλώνουν κατά της πολιτικής των ΗΠΑ. Από τότε και κάθε χρόνο, η 17 Νοεμβρίου είναι μέρα αντιαμερικανικών διαδηλώσεων.
Μάιος 1977
Στην πρώτη τους συνάντηση στο Λονδίνο στα πλαίσια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Καραμανλής εκπλήσσει τον Κάρτερ αυτοχαρακτηριζόμενος ως «ένας από τους πιο φιλο-Αμερικανούς πολιτικούς στην Ευρώπη», ενώ τονίζει ότι η Κύπρος «είναι μία τραγωδία, αλλά δεν είναι πρόβλημα που μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας». Ο Έλληνας πρωθυπουργός, μιλώντας για την αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος της Συμμαχίας, λέει ότι όταν είχε επιχειρήσει να διαβουλευθεί τότε με το ΝΑΤΟ, «όλοι έλειπαν σε διακοπές»…
19 Οκτωβρίου 1980
Λίγο πριν από την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ, η κυβέρνηση της Ν.Δ. υπό τον Γ. Ράλλη αποφασίζει την επάνοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ. Η απόφαση γίνεται ευμενώς δεκτή από τις δυτικές κυβερνήσεις, ενώ την νέα «απόρρητη» συμφωνία δεν διάβασαν ούτε καν οι βουλευτές που την ψήφισαν.
18 Οκτωβρίου 1981
Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές με 48%. Τα συνθήματα περί αποχώρησης από ΝΑΤΟ και ΕΟΚ παραπέμπονται σταδιακά στις καλένδες. Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ περνούν από διάφορες φάσεις χωρίς να απειληθεί συνολικά το καθεστώς της εξάρτησης.
15 Νοεμβρίου 1981
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χέιγκ καθησυχάζει: «Η νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ελλάδας δεν απαιτεί την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων και του στρατιωτικού προσωπικού, παρά τις εικασίες που πιθανότατα συνδέονται με προεκλογική φρασεολογία».
15 Ιουλίου 1983
Οι βάσεις «φεύγουν μένοντας»! Συμφωνία υπογράφει με τις ΗΠΑ η κυβέρνηση Παπανδρέου ότι οι βάσεις θα μείνουν και μπορεί να φύγουν μετά από 5 χρόνια υπό προϋποθέσεις. Όταν η πενταετία βαίνει προς τη λήξη της, ξεκινά νέος κύκλος διαπραγματεύσεων «από μηδενική βάση» και οι καθυστερήσεις συνεχίζονται μέχρι να καθαρογραφτεί η συμφωνία οριστικής παραμονής που τελικά θα υπογραφεί μετά την πτώση της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ.
Ιούνιος 1990
Θερμές συνομιλίες Μητσοτάκη – Μπους. Σύμφωνα με εφημερίδες της εποχής, «ο πρόεδρος Μπους κατέστησε σαφές κατά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό κ. Κ. Μητσοτάκη, ότι το στάτους κβο στην Κύπρο δεν είναι ικανοποιητικό και ότι οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ μιας ενεργούς υποστήριξης για την επίλυση του ζητήματος». Ο Μητσοτάκης δηλώνει ότι «ζήτησε από τον Αμερικανό Πρόεδρο να ασκήσει όλη του την επιρροή για να βοηθήσει στη λύση του ζητήματος της Κύπρου, γιατί αυτή την ώρα βρισκόμαστε σε νεκρό σημείο και κάποια κίνηση πρέπει να υπάρξει ως καταλύτης από την τουρκική πλευρά».
8 Ιουλίου 1990
Συμφωνία Ελλάδας – ΗΠΑ για το καθεστώς των βάσεων υπογράφει με τις ΗΠΑ η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Το έδαφος έχει προετοιμαστεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Η συμφωνία προβλέπει την κατ’ έτος ανανέωσή της.
Απρίλιος 1994
Ο Ανδρέας Παπανδρέου γίνεται δεκτός από τον Μπιλ Κλίντον. Στη συζήτηση κυριαρχεί το θέμα των Σκοπίων αλλά και η προτροπή του Κλίντον να βρεθεί «λύση» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
1 Φεβρουαρίου 1996
Αμέσως μετά το θερμό επεισόδιο στα Ίμια, ο Κ. Σημίτης δηλώνει μέσα στο ελληνικό κοινοβούλιο ότι ευχαριστεί την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τη βοήθειά της στο ξεπέρασμα της κρίσης. Ο ρόλος της Ελλάδας υποβαθμίζεται, το ΝΑΤΟ επικυρώνει τις γκρίζες ζώνες, αναγνωρίζει το Αιγαίο ως ενιαίο χωρίς σύνορα χώρο, και δεν υποβάλλει σχέδια πτήσεων όταν μπαίνει στο ελληνικό FIR.
Μάρτιος 1999
Η κυβέρνηση Σημίτη συναινεί με τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία και ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Άκης Τσοχατζόπουλος δηλώνει ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη πριν μήνες συμφωνήσει στα πλαίσια του ΝΑΤΟ με τις επιχειρήσεις. Μαζικές κινητοποιήσεις κατά της πολιτικής των ΗΠΑ αλλά και της Ε.Ε.
17 Νοεμβρίου 1999
Επίσκεψη Κλίντον στην Ελλάδα. Τεράστιες οι αντιδράσεις αφού δεν έχει στεγνώσει ακόμα το αίμα των αθώων θυμάτων από τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία. Μεγάλη διαδήλωση στην Αθήνα που αντιμετωπίζεται με άγρια καταστολή, χημικά και συλλήψεις από την κυβέρνηση Σημίτη. Η αστυνομία δεν σταματά μέχρι να διαλύσει εντελώς τη συγκέντρωση κυνηγώντας τους διαδηλωτές σε ακτίνα χιλιομέτρων.
13 Ιουνίου 2001
Υπογράφεται στις Βρυξέλλες από τους υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας και ΗΠΑ, Γ. Παπανδρέου και Κ. Πάουελ, συμπληρωματική συμφωνία με τον τίτλο «Συνολική Τεχνική Συμφωνία μεταξύ Ελληνικής Δημοκρατίας και ΗΠΑ». Νέες παραχωρήσεις και καθεστώς γενικευμένης πλέον ετεροδικίας για όλους τους Αμερικανούς, στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό, που βρίσκονται με κρατική αποστολή στην Ελλάδα.
15 Ιουλίου 2015
Μετά την ταπεινωτιή συμφωνία στην οποία κατέληξε η διαπραγμάτευση Τσίπρα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης, δηλώνει: «Πρέπει να ευχαριστήσω δημόσια την κυβέρνηση της Αμερικής και τον κ. Ομπάμα καθώς χωρίς την βοήθεια και την επιμονή τους ότι η συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει το θέμα του χρέους, δεν θα είχαμε επιτύχει».
