του Μάνου Κατριβάνου*
Μόλις είχε λάβει το τηλεγράφημα. Εκεί, πάνω στον Βορρά, είχαν παρακούσει τις διαταγές του. Αλλά αυτός μάλλον χαμογέλαγε κρυφά με ικανοποίηση. Ο Στέφανος Σαράφης, διοικητής του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) διάβαζε και ξαναδιάβαζε τα λόγια που του έγραφε ο Μάρκος: «Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας. Τμήματά μας εισήλθον Θεσσαλονίκη σήμερον 3μμ. Λαός Θεσσαλονίκης έξαλλος από ενθουσιασμόν διατρέχει οδούς πόλεως εναγκαλιζόμενος αντάρτες. Εργοστάσια ηλεκτροφωτισμού και Μύλος Αλλατίνι κατόπιν επεμβάσεως ΕΛΑΣ διασώθηκαν…».
Ήταν 30 Οκτώβρη του 1944.
Οι ηγέτες της Ο.Μ. Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, Μάρκος Βαφειάδης και Ευριπίδης Μπακιρτζής δεν υπάκουσαν στις άνωθεν εντολές. Δεν τήρησαν τη συμφωνία που έλεγε να παραδοθεί η εξουσία στους Άγγλους, όπως έγινε στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Δεν παρέμειναν στις παρυφές της πόλης, περιμένοντας την απόβαση των Βρετανών στο λιμάνι.
Αντίθετα, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ μπήκαν πανηγυρικοί απελευθερωτές στην πόλη και ενώθηκαν με το λαό στην πιο όμορφη παρέλαση που συνέβη ποτέ. Αλλά πέτυχαν και κάτι ακόμη. Απέτρεψαν την καταστροφή των υποδομών της πόλης που είχαν υπονομεύσει με εκρηκτικά τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής με στόχο να αφήσουν ερείπια κατά την υποχώρησή τους. Οι μαχητές του ΕΛΑΣ μαζί με τους συμμαχητές τους του ΕΛΑΝ και του εφεδρικού ΕΛΑΣ της πόλης, διέσωσαν κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, μέρος του λιμανιού, την Ηλεκτρική Εταιρία, τους Μύλους Αλλατίνι, τις αποθήκες σιτηρών καθώς και το κεντρικό υδραγωγείο της πόλης.
Μιας πόλης μαρτυρικής που στην περίοδο της Κατοχής είχε χάσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού της από την πείνα, αλλά και τις εκτοπίσεις των 54 χιλ. Θεσσαλονικέων εβραϊκής καταγωγής. Από αυτούς ελάχιστοι, μόλις 2 χιλιάδες, διεσώθησαν και επέστρεψαν από το ναζιστικό κρεματόριο του Άουσβιτς.
Μιας πόλης που μόλις στις 15 Μάη 1941 είχε την τιμητική πρωτιά της πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης σε ολόκληρη την Ευρώπη, της περίφημης «Ελευθερία».
Μιας πόλης που δεκαετίες μετά, στις 28 Οκτώβρη του 2011, θα δημιουργήσει αυθόρμητα τη δική της περήφανη παρέλαση αντίστασης και ελευθερίας, ενάντια στην υποταγή και χυδαιότητα των μνημονίων.
Μιας πόλης ανυπότακτης…
Μιας πόλης ελεύθερης…
* Ο Μάνος Κατριβάνος είναι ιδρυτικό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ)
