δρόμοι της ιστορίας

Ο Γουσταύος Φλουράνς στο σύντομο διάστημα της ζωής του (1838-1871) κατά το οποίο δεν διωκόταν για την επαναστατική του δράση, υπήρξε λέκτορας στο Κολέγιο της Γαλλίας –ήταν φυσιολόγος, με κλίση προς την ανθρωπολογία–, μαχόμενος δημοσιογράφος στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αθήνα και στη Νεάπολη και συγγραφέας.

Στη δεκαετία του ’60 οι διεθνείς μεταπολεμικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τις κοινωνικές αλλαγές οδήγησαν και στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, στην εμφάνιση νέων οργανώσεων της Αριστεράς σε αντιπαράθεση με τα επίσημα κόμματα που είχαν αναδειχτεί μια προηγούμενη περίοδο. Είναι άλλωστε η περίοδος που προοιωνίζει το μεγάλο παγκόσμιο ξέσπασμα με ορόσημο το γαλλικό Μάη του 1968. Οι αντιθέσεις μεταξύ του ΚΚ Κίνας και του ΚΚΣΕ στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, το αναπτυσσόμενο αντιαποικιακό και αντιμπεριαλιστικό κίνημα στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, η κουβανέζικη επανάσταση και το παράδειγμα του Τσε Γκεβάρα, επηρεάζουν και κινητοποιούν.

15.7.65 Η πρώτη φάση της βασιλικής εκτροπής: ο Κωνσταντίνος δέχεται σε ακρόαση –που πριν αρνούνταν– τον πρωθυπουργό, κάνει δεκτή την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου και αναθέτει το σχηματισμό κυβέρνησης στον πρόεδρο της Βουλής Γ. Αθανασιάδη-Νόβα. Διαδηλώσεις ξεσπούν στην Αθήνα. Άγρια επίθεση της αστυνομίας.

Προφορική Ιστορία: Για μια πιο ζωντανή και αληθινή Ιστορία

Η προφορική ιστορία στην Ελλάδα - Οι εμπειρίες μιας δύσκολης πορείας

Η Media dell' arte και η πρωτοβουλία για τη δημουργία του Αρχείου Προφορικής Ιστορίας Κυκλάδων

Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Κυψέλης

Visoual History Archive

Προφορικές μαρτυρίες στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο

Rob Perks: "Πρέπει να ακούμε τους ανθρώπους και η προφορική ιστορία είναι ένα καταπληκτικό εργαλείο για αυτό"

Η ίδρυση της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας

Το Αρχείο Προφορικών Μαρτυριών της ΔΕΗ

Νέες πρωτοβουλίες στην Προφορική Ιστορία

Ενδεικτική βιβλιογραφία γνωριμίας με την προφορική ιστορία

Με τη δεκαετία του ’60 οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές άνοιγαν ρωγμές στο πλήρως ελεγχόμενο πολιτικό σύστημα ενώ οι δυνάμεις της Αριστεράς, ήδη από το τέλος του εμφυλίου, ήταν παρούσες με αγωνιστικό τρόπο παρά τις διώξεις και τις προσπάθειες απομόνωσής τους. Με την ανάληψη της εξουσίας από το Κέντρο το 1963 και την άνοδο των λαϊκών αγώνων, το σύστημα έφτανε στα όρια ανοχής του.
Η πολιτική κρίση ξέσπασε όταν ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου αποφάσισε να αντικαταστήσει τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Γαρουφαλιά με τον εαυτό του. Ο εγγονός του Γεωργίου Β΄, Κωνσταντίνος Β΄ αποφάσισε πως ο εκλεγμένος πρωθυπουργός της χώρας δεν μπορούσε να γίνει και υπουργός Εθνικής Αμύνης. Είχε δε στα σκαριά μια άλλη κυβέρνηση από μερίδα στελεχών του Κέντρου κατά της νόμιμης κυβέρνησής τους με τη στήριξη της Δεξιάς και δεν θα αργούσαν τα σενάρια για δικτατορικές λύσεις. Ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε. Ο ελληνικός λαός, που προσδοκούσε μια αλλαγή στην πορεία της χώρας μετά από χρόνια παντοκρατορίας του θρόνου, του στρατού και της Δεξιάς, ένιωσε ένα χαστούκι κατάμουτρα. Ακολούθησε αμέσως μια πραγματική λαϊκή εξέγερση που κράτησε 70 μέρες, μια εξέγερση που ξεπέρασε τις ηγεσίες όλων των κομμάτων, της Αριστεράς (ΕΔΑ) συμπεριλαμβανομένης, μια εξέγερση που ουσιαστικά έριξε δύο αυλικές κυβερνήσεις (Νόβα, Τσιριμώκου), μια εξέγερση με δικά της συνθήματα, δικές της μορφές κινητοποίησης, τον δικό της ήρωα, δικό της στόχο –να τελειώνει με την Αυλή που συμπύκνωνε και συμβόλιζε ένα καθεστώς άδικο και ανελεύθερο ενώ στράφηκε καθαρά και κατά των Αμερικανών που είχαν εγκαθιδρύσει το δικό τους καθεστώς ελέγχου της χώρας. Μια εξέγερση που τελικά υποχώρησε αφού κατατρόμαξε το σύστημα –η δικτατορία θα ήταν η απάντησή του.
Η ιστορία των 70 ημερών δεν προβλήθηκε ιδιαίτερα από κανένα κέντρο μιας και καμία πολιτική δύναμη δεν στάθηκε στο ύψος της. Η επίσημη Αριστερά ίσως τρόμαξε και αυτή από την τροπή των εξελίξεων που ξεπερνούσαν τα σχέδια για έναν ομαλό εκδημοκρατισμό. Η ανάγκη για μια πιο ριζοσπαστική πολιτική είχε ήδη εκδηλωθεί και μια άλλη Αριστερά οργανωνόταν σε ομίλους, περιοδικά, στις σχολές, τα σχολεία αλλά και στους χώρους δουλειάς. Η Δεξιά σπρωχνόταν στο περιθώριο της πολιτικής ζωής αλλά και της ιστορίας βλέποντας παντού συμμορίτες και ένοπλες ταξιαρχίες Λαμπράκηδων. Κάπως έτσι, από τα Ιουλιανά αναδείχτηκε «Γέρος της Δημοκρατίας» ο Γεώργιος Παπανδρέου και με την προίκα της «αποστασίας» ο Ανδρέας, πάνω στην οποία θα έχτιζε την πορεία του προς την εξουσία.
Σε αυτό το αφιέρωμα προσπαθήσαμε να αναδείξουμε πλευρές των γεγονότων που θεωρούμε σημαντικές όπως ο ρόλος της νέας γενιάς στα γεγονότα, η στάση των πολιτικών δυνάμεων αλλά και να αναζητήσουμε τυχόν αναλογίες με τις σημερινές συνθήκες. Για όλα αυτά μιλήσαμε με τον Στέφανο Στεφάνου, μέλος τότε της γραμματείας της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη και στέλεχος της ΕΔΑ και με τον καθηγητή Πολιτικών Επιστημών Χριστόφορο Βερναρδάκη. Για να περιγράψουμε το κλίμα της εποχής ανατρέξαμε σε συνθήματα, πηγές της εποχής, φωτογραφίες και σκίτσα. Να ευχαριστήσουμε για αυτά την Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ), τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και τον Νίκο Σαραντάκο. Ελπίζοντας να μας συγχωρήσετε κακοτοπιές αυτής της πρώτης διαδρομής, σας καλωσορίζουμε στους Δρόμους της Ιστορίας.

Της Νάντιας Βαλαβάνη

• Επίκειται «(επαν)ανανοποίηση» των διαπραγματεύσεων - υπό τον εκβιασμό ότι αν δεν επιτευχθεί άμεσο «κλείσιμο» του Κυπριακού, Ε.Ε. και ΟΗΕ θ’ «αναβαθμίσουν» μονομερώς την αναγνώριση των Κατεχόμενων

• Σήμερα η πολιτική πάλη στην Κύπρο διεξάγεται με τα ακροδεξιά στοιχεία να περνούν σε επίθεση για αναθεώρηση της ιστορίας - με πλήρη υποστήριξη του ΔΗΣΥ, του οποίου αποτελούν συστατικό τμήμα