Εμπρός για τον εκσυγχρονισμό της Αριστεράς!
Τα κόμματα και κάποιες οργανώσεις της Αριστεράς ανησυχούν, λέει, για πρόωρες εκλογές. Κι εγώ θα έλεγα ότι, αντί να ανησυχούν απλώς, καλύτερα θα ήταν να προετοιμάζονται, για να μην πω ότι θα έπρεπε να προετοιμάζονταν από πολύ καιρό. Αλλά πάλι, αν υποθέσουμε ότι προετοιμάζονται για εκλογές, ούτε αυτό αρκεί. Γιατί θα έπρεπε ήδη να έχουν συμφωνήσει σε ένα κοινό σχέδιο δράσης σε περίπτωση μιας μαζικής λαϊκής εξέγερσης, την οποία εξάλλου εύχονται και σε ένα βαθμό υποθάλπουν.
Χωρίς να πέφτουμε σε επιπόλαιες εξομοιώσεις, οι εξεγέρσεις στην Τυνησία, την Αίγυπτο και σε άλλες χώρες του νότου, διδάσκουν πολλά, αρκεί να υπάρχουν μαθητές, ανοιχτόμυαλοι αποδέκτες των διδαγμάτων.
Οι εξεγέρσεις αιφνιδίασαν τους πάντες. Αιφνιδιάστηκε η δεξιά, οι κυβερνήσεις, οι πολιτειολόγοι των πανεπιστημίων, οι έγκυροι δημοσιογράφοι, τα περίφημα think tanks, οι πανταχού παρούσες μυστικές υπηρεσίες. Αιφνιδιάστηκε όμως, και η Αριστερά, στο σύνολό της, η οποία επειδή διαβάζει καθημερινά τον αστικό τύπο και βλέπει τα τοκ σόου και τα δελτία ειδήσεων στην τηλεόραση, νομίζει ότι αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει στον κόσμο. Έτσι, σε όλα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, αριστεροί και δεξιοί, από κοινού και ξεχωριστά, έχουν γκρίζα μεσάνυχτα, αν όχι μαύρα, και όποτε συμβεί κάτι κοσμογονικό τρέχουν με τις τσίμπλες στα μάτια. Πού είναι τα βαθυστόχαστα άρθρα των ειδημόνων που προβλέψανε, ή έστω οσμίστηκαν, την εσωτερική τουλάχιστον αποσάρθρωση των καθεστώτων Μουμπάρακ και Σια; Όπως δεν προέβλεψαν ποτέ τη σεισμική κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, που σίγουρα δεν έπεσε από τον ουρανό, ούτε προέκυψε από διεργασίες λίγων εικοσιτετραώρων. Άρα, η κατανόηση των εσωτερικών ρυθμών, τάσεων και αναγκών των κοινωνιών που οδηγούν σε σημαντικότατες εξελίξεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό, μας διαφεύγει.
Γιατί άραγε; Μήπως δεν μπορούμε να πιάσουμε τον αληθινό σφυγμό των κοινωνιών γιατί ο τρόπος σκέψης μας είναι ενσωματωμένος στο σύστημα; Μήπως επειδή χρησιμοποιούμε αναλυτικά εργαλεία πεπερασμένα, σκουριασμένα και άχρηστα; Αν ενσωμάτωση στο σύστημα πρώτα απ’ όλα σημαίνει ανεπαρκή διασύνδεση με τα λαϊκά στρώματα, τότε ίσως προκύπτει ότι όλες οι αναλύσεις, δεξιάς και αριστερής προέλευσης, αφορούν τη συμπεριφορά των αρχουσών τάξεων και όχι τις ζυμώσεις που γίνονται μέσα στο μεδούλι της κοινωνίας. Μεδούλι που αποτελείται κυρίως από βιοπαλαιστές και όχι ολιγάρχες, ήτοι μισθωτούς, καλλιεργητές γης, μικροεμπόρους, βιοτέχνες, τεχνίτες, μειοψηφίες διανοουμένων και άνεργους νέους.
Και καλά, η δεξιά τυφλώνεται από το στενό ταξικό της συμφέρον. Η Αριστερά; Μάλλον βραχυκυκλώνει από την αυταρέσκειά της, η οποία πηγάζει από την πλανερή αίσθηση ότι, ελέω μαρξισμού, γνωρίζει τα πάντα και πάντα έχει δίκιο. Επίσης, στομώνει από τα μικροσυμφέροντα πολλών στελεχών της που φαίνεται ότι δεν βλέπουν πέρα από τη μύτη τους, αλλά και ενός σημαντικού τμήματος της κοινωνικής της βάσης που βολεύτηκε στα αγαθά της ειρηνικής συνύπαρξης με την αστική τάξη και έπαψε να βασανίζεται και να ψάχνει κάτω από την επιφάνεια.
Αν όλα αυτά ήταν μόνο στην κακόβουλη φαντασία μου, η Αριστερά, εδώ και καιρό, δεν θα ανησυχούσε μόνο για το ενδεχόμενο ξαφνικής προκήρυξης εκλογών, αλλά θα δούλευε συστηματικά και εντατικά για να αντιληφθεί τις ζυμώσεις που γίνονται αδιόρατα πολύ βαθιά μέσα στην κοινωνία, και θα ξόδευε περισσότερη φαιά ουσία για το σοβαρό και λεπτομερή σχεδιασμό του ρόλου της στην περίπτωση που το κοινωνικό καζάνι ξεπεράσει τους 100 C και εκραγεί απότομα και δυναμικά.
Τι θα κάνει τότε η Αριστερά εκτός από το να τρέχει πίσω από τα πλήθη τα οποία σήμερα παροτρύνει να εξεγερθούν; Θα έχει τις προϋποθέσεις για να μπει μπροστά και να συμβάλλει στην επιτυχία του συμβάντος (όπως θα έλεγε κι ο Αλέν Μπαντιού); Με ποιες υποδομές και για ποια προοπτική; Ή μήπως, η εξέγερση, αν και όταν συμβεί, θα έχει -στην καλύτερη περίπτωση- την τύχη των εξεγέρσεων στην Αίγυπτο και την Τυνησία, που εκδίωξαν μεν τον Μπεν Αλί και τον Μουμπάρακ (πολύ σημαντική εξέλιξη), αλλά δεν άλλαξαν ουσιαστικά τη φύση των καθεστώτων;
Και η προετοιμασία αυτή πρέπει να είναι οργανωτική και πολιτική. Μετά την αναποτελεσματικότητα της Αριστεράς να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο κοινό φορέα/σχήμα, έστω συντονιστικό, τα μπλοκ των οργανώσεων στην προχτεσινή μεγάλη διαδήλωση δεν μεγάλωσαν, ενώ η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών ήταν αυξημένη σε σχέση με τις προηγούμενες κινητοποιήσεις. Τώρα, λοιπόν, αξιοποιώντας κάποια υπολείμματα υπομονής του κόσμου της, θα έπρεπε η Αριστερά, να κάνει ένα ποιοτικό άλμα και να προχωρήσει με όλες της τις δυνάμεις στη δημιουργία νέων μορφών έκφρασης και δράσης, προτού τα γεγονότα την ξεπεράσουν και την περιορίσουν στο ρόλο του καταϊδρωμένου κομπάρσου.
Ας ξεκινήσουμε την επανάσταση από το μυαλό μας και τις πρακτικές μας!
Αντιμνημονιακές συσπειρώσεις
Σε τοπικό επίπεδο, ας προχωρήσουμε σε εσπευσμένη συγκρότηση κοινών αντιμνημονιακών συσπειρώσεων σε επίπεδο βάσης, δηλαδή στις γειτονιές, τους χώρους εργασίας και τα πανεπιστήμια, στις πόλεις και τα χωριά. Ήδη σε πολλές γειτονιές των πόλεων έχουν αναπτύξει σημαντική δράση ομάδες για την ακρίβεια, το περιβάλλον, τον πολιτισμό, την τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ. Αν συντονιστούν, αξιοποιηθεί η εμπειρία τους, διευρυνθεί η δραστηριότητά τους και προετοιμαστούν για μεγάλες αντιδράσεις των εργαζομένων, θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην επιτυχή έκβαση της αντιμνημονιακής εκστρατείας.
Αριστερή τηλεόραση
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα της Αριστεράς και του κινήματος αφορά τη μαζική επικοινωνία και ενημέρωση. Η Αριστερά είναι εξαρτημένη από τα αστικά ΜΜΕ, δηλαδή από την κυβερνητική ανοχή στα κρατικά μέσα και τη μεγαλοθυμία των εργολάβων ιδιοκτητών στα ιδιωτικά. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Ο απολογισμός μέσα στα χρόνια είναι εντελώς αρνητικός. Η Αριστερά είτε δεν εμφανίζεται στα ΜΜΕ, είτε εμφανίζεται τηλεγραφικά και συνήθως τρώγοντας χτυπήματα κάτω από τη μέση. Αυτό δεν επιδιορθώνεται από μια μικρή ομάδα στελεχών, που έχει προνομιακή μεταχείριση στα τηλεπαράθυρα και τα τοκ σόου. Περισσότερο ωφελημένα είναι τα μέλη αυτής της κλειστής ομάδας που αποκτούν προβάδισμα στις εκλογικές αναμετρήσεις παρά η Αριστερά σαν κίνημα. Τα εκλογικά αποτελέσματα επιβεβαιώνουν χειροπιαστά τη διαπίστωση ότι και οι αριστεροί ψηφοφόροι δεν μένουν ανεπηρέαστοι από το σταρ σύστεμ.
Επίσης, το καθεστώς που επικρατεί στα ΜΜΕ επιβάλλει τους τρόπους έκφρασης, επιλέγει τη θεματολογία και καθορίζει το πλαίσιο του πολιτικού λόγου. Εκουσίως ή ακουσίως οι τηλεβοώντες αριστεροί προσαρμόζουν τα λεγόμενά τους στο τερέν που ορίζουν ο Καμπουράκης, η Τρέμη, ο Παπαδάκης και οι λοιποί.
Στις σημαντικότερες στιγμές του κινήματος, π.χ. Δεκέμβρης 2008, η Αριστερά καταπλακώθηκε από τη λάσπη των καναλαρχών, αναπολόγητη. Οι τεράστιες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις προβάλλονται απαξιωτικά μέσα από παραμορφωτικές σκηνές πυρπόλησης κάδων σκουπιδιών και πετροπόλεμου με την αστυνομία. Και ούτω καθεξής…
Και βεβαίως, είναι αυτονόητο ότι, παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες, τα επικοινωνιακά μέσα της Αριστεράς παραμένουν εσωτερικής καύσης και κατανάλωσης.
Γιατί λοιπόν, αφού αυτά είναι γνωστά και κατανοητά απ’ όλους, η Αριστερά δεν πήρε τα αντίμετρά της;
Στην εποχή της υψηλής επικοινωνιακής τεχνολογίας, η Αριστερά πρέπει να ξεκολλήσει από την κόλλα και το πινέλο. Οι αφίσες αποτελούν το άλλοθι επικοινωνίας της Αριστεράς. Εμείς αγωνιζόμαστε με νεροπίστολα κι αυτοί με λέιζερ!
Πιστεύω ότι και τώρα μπορούμε να παρέμβουμε αποφασιστικά και δυνατά δημιουργώντας το δικό μας τηλεοπτικό κανάλι! Κατ’ αρχήν, με εμβέλεια στην Αττική, όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός της χώρας και αποτελεί το κέντρο λήψης των αποφάσεων. Τώρα! Από αύριο, να συσταθεί μια ομάδα ειδικών, που θα υλοποιήσει το σχέδιο στηριγμένη απ’ όλους και για λογαριασμό όλων. Ένα παναριστερό κανάλι με εκπομπές πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές. Χρήσιμο είναι και το διαδικτυακό, αλλά είναι πολύ λίγο σε σύγκριση με την τηλεόραση στο σαλόνι.
Έχω προτείνει σε πολλά στελέχη τη δημιουργία τηλεοπτικού σταθμού της Αριστεράς, αλλά απ’ όλους έχω εισπράξει αρνητικές και αμήχανες απαντήσεις. Οι περισσότεροι ισχυρίζονται ότι είναι δύσκολο έως ανέφικτο το εγχείρημα λόγω κόστους. Αυτό, όταν δεν αποτελεί υπεκφυγή, εκδηλώνει άγνοια. Μισοαστεία μισοσοβαρά, αντιτείνω ότι αν ο βαθμός δυσκολίας είναι το μοναδικό κριτήριο για την επιλογή μιας απόφασης ή μιας δράσης, οι συνομιλητές μου θεωρούν ευκολότερο να ανατρέψουν την κυβέρνηση και να κυβερνήσουν από το να στήσουν ένα τηλεοπτικό σταθμό! Τους επισημαίνω δε ότι, στην Ελλάδα λειτουργούν επαρχιακά ιδιωτικά κανάλια, δημοτικά κανάλια, τσοντάδικα και λοιπά, με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα του Λεβέντη, που παρ’ όλη τη γελοιότητά του πήγαινε καλύτερα εκλογικά από πολλές αριστερές οργανώσεις που φτύνουν αίμα για πολύ λιγότερες ψήφους! Και από προσωπική εμπειρία, την εποχή που κάναμε εκπομπές στο Seven, ο Μάνος Στεφανίδης, ο Δημήτρης Χατζησωκράτης κι εγώ, χωρίς αμοιβή, ο σταθμός λειτουργούσε και έκανε δικές του παραγωγές με προσωπικό δέκα ατόμων, εκπέμποντας από ένα διαμέρισμα που ήταν στούντιο και γραφεία, στα Εξάρχεια.
Ναι, χρειαζόμαστε επειγόντως ένα τηλεοπτικό κανάλι, που θα διευθύνεται από μια ανεξάρτητη ομάδα ανθρώπων της Αριστεράς, για να μπούμε κι εμείς με το δικό μας λόγο και το δικό μας πολιτισμό στα σπίτια των ανθρώπων, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία ούτε εφημερίδες διαβάζουν ούτε ενημερώνονται από το διαδίκτυο. Για να απεξαρτηθούμε από τον Πρετεντέρη και να μεταφέρουμε το λόγο μας χωρίς λογοκριτές και διαμεσολαβητές στον υφιστάμενο πλύση εγκεφάλου πολίτη.
Διαδικτυακή δημοκρατική ενημέρωση
Γιατί η Αριστερά δεν έχει στήσει ένα διαδικτυακό τόπο, καλύτερο από το indymedia; Δεν έχει νέους που κατέχουν τη νέα τεχνολογία; Δεν έχει γραφιάδες; Δεν έχει ένα οργανωμένο δίκτυο μελών, φίλων, συμπαθούντων σε όλη τη χώρα που θα τροφοδοτούσε με τοπικές ειδήσεις, άμεσα και με λεπτομέρειες; Που θα σχολίαζε τα πάντα και θα ενημέρωνε ακαριαία για όλα τα πρωτεύοντα και δευτερεύοντα θέματα; Πληροφόρηση υπάρχει στο διαδίκτυο, αλλά κολυμπάς μέσα σε ένα ωκεανό. Υπάρχουν και καλοί ιστότοποι διαφόρων ειδών, από ομάδες ή άτομα, αλλά δεν καλύπτουν όλο το φάσμα της πολιτικής και του πολιτισμού. Εμείς, χρειαζόμαστε ένα δίκτυο πολύ καλά οργανωμένο και πολύ καλά ενημερωμένο που θα λειτουργεί δημοκρατικά και διαδραστικά σε εικοσιτετράωρη βάση. Κι αυτό, με τις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες, δεν είναι τόσο δύσκολο.
Πανελλαδική εφημερίδα
Μήπως χρειαζόμαστε και μια free press εφημερίδα, που θα τη μοιράζουμε δωρεάν σε όλη την Ελλάδα, π.χ. σε διακόσιες χιλιάδες αντίτυπα, μία φορά το μήνα (στην αρχή); Μια αριστερή εφημερίδα, ευανάγνωστη, πολύμορφη, ενωτική και αγωνιστική; Για να γνωστοποιούμε την κριτική μας στο σύστημα, να προβάλλουμε τις ουτοπίες μας και να αναδεικνύουμε τους πιο δημιουργικούς μας ανθρώπους;
Μια τέτοια εφημερίδα, γραμμένη από εθελοντές γραφιάδες και με ανταποκριτές σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, δεν χρειάζεται ούτε πωλητές ούτε πρακτορεία. Τοποθετείται σε θήκες έξω από σταθμούς, αφετηρίες κ.λπ. και φεύγει μόνη της. Ένας άνθρωπος σε κάθε δήμο ή διαμέρισμα, θα την τοποθετεί μια φορά το μήνα, ή (αργότερα) μια φορά την εβδομάδα, σε πέντε σημεία. Τόσο απλό είναι. Όσο για τις εφημερίδες που βγάζουν οι αριστεροί φορείς, δεν πρέπει να ανησυχούν οι κομματικοί. Είναι χρήσιμες για τα μέλη των οργανώσεων που έχουν ανάγκη από μια πιο ειδική ενημέρωση, είναι χρήσιμες για την πολυφωνία στο κίνημα και είναι χρήσιμες για την αυτονομία των τάσεων μέσα στην ενωτική προσπάθεια. Αλλά με κυκλοφορίες από 1600 έως 4000 φύλλα εβδομαδιαίως, οι εφημερίδες της Αριστεράς, οι οποίες είναι σε γενικές γραμμές καλογραμμένες και με ενδιαφέρουσα ύλη, σίγουρα δεν φτάνουν παραέξω. Κρατούν σε συνοχή και εγρήγορση ένα μειοψηφικό αλλά ακτιβιστικό κομμάτι της κοινωνίας, που έχει κι αυτό μεγάλη ανάγκη από εναλλακτική ειδησεογραφική και διανοητική τροφοδοσία, αλλά, αυτές οι εφημερίδες, φαίνεται ότι από τη φύση τους ή από τις εγγενείς δυσκολίες τους, δεν μπορούν να ανοίξουν τις φλέβες του ευρύτερου κοινωνικού σώματος και να μπουν στο αίμα του.
Αντιμνημονιακή «κυβέρνηση»
Τέλος, (προς το παρόν), σε πανελλαδικό επίπεδο, η Αριστερά πρέπει να πάρει την τολμηρή πρωτοβουλία για την ανάδειξη μιας αντιμνημονιακής «κυβέρνησης» (η κατάλληλη ονομασία θα βρεθεί), με ανοιχτή δημόσια ψηφοφορία, χωρίς ταυτότητες μελών, και με υποψήφιους που θα προταθούν από οποιονδήποτε πολίτη θέλει να συμμετέχει στον κοινό αγώνα. Δηλαδή, να κληθούν οι πολίτες όλης της χώρας, να προτείνουν υποψηφίους και να εκλέξουν αυτούς που θέλουν να τους εκπροσωπούν στον αντιμνημονιακό αγώνα. Όχι καπελώματα, όχι βούδες, όχι κομματοκρατία. Όλοι ίσοι. Τα κόμματα και οι οργανώσεις δεν καταργούνται, αλλά αλλάζει ο ρόλος τους και βρίσκονται, πριν το καταλάβουν καλά-καλά, μέσα σ’ ένα πλατύ κίνημα που ούτε στο καλύτερο όνειρό τους δεν έχουν φανταστεί!
Γιατί, αν μ’ αυτή τη διαδικασία, κάποια καλά «μυαλά» από πολύ διαφορετικούς χώρους εκλέγονταν από δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες για να μπουν επικεφαλής και να συντονίσουν τις επερχόμενες λαϊκές κινητοποιήσεις για την ανατροπή του μημονίου και των συν αυτώ, καταστρώνοντας ταυτόχρονα πλάνα για την επόμενη μέρα, η ενότητα στην πράξη θα ήταν γεγονός και η δύναμη του κινήματος (και όχι υποχρεωτικά των κομμάτων/οργανώσεων) θα γινόταν θερμοπυρηνική!
Μπορούμε;
Ναι, μπορούμε!
Θα μου πείτε, έχει η Αριστερά τόσες δυνάμεις για να κάνει τόσα πολλά πράγματα ταυτόχρονα; Ναι, έχει! Έχει και τις σπαταλάει σε πεπαλαιωμένα και αναχρονιστικά «προγράμματα». Έχει σπουδαίους ανθρώπους και τους σέρνει με το κάρο! Άσε που η αξιοποίηση των σύγχρονων μορφών επικοινωνίας και δράσης, θα προσελκύσει πολλούς που είναι σε αναμονή κάτι καλύτερου από την υπαρκτή Αριστερά. Δεν λέω να εγκαταλείψουμε τα παλιά μέσα, αλλά να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν επαρκούν ή ότι μερικά έχουν ξεπεραστεί οριστικά. Μερικά διατηρούν ακόμα την αξία τους, και είναι χρήσιμα σαν παράλληλο δίκτυο, χειρονακτικό, γιατί και η τεχνολογία έχει τα όρια της, και -το πιο σοβαρό- ελέγχεται και ενίοτε μπλοκάρεται από πολυεθνικές και κρατικούς μηχανισμούς.
Η Αριστερά χρειάζεται στο προσκήνιο ανθρώπους που βλέπουνε τη μεγαλύτερη εικόνα. Που δεν βολεύτηκαν ή εγκλωβίστηκαν στη νοοτροπία της μικρής εικόνας και του μικρομάγαζου.
Και τα λεφτά φτάνουνε, αν σκεφτεί κανείς ότι ένα μεγάλο μέρος των διαθέσιμων πόρων ξοδεύεται σε αντιπαραγωγικές πρακτικές, σαν κληρονομικό αμάρτημα.
Χρειαζόμαστε επειγόντως καινούρια μυαλά (δεκτά και τα ανακαινισμένα), σύγχρονα μέσα, νέες προτεραιότητες, ανασύνταξη δυνάμεων, ανακατανομή ενεργειών, διαφορετική επικέντρωση.
Δεν είναι πανάκεια οι αρχαϊκές διαδηλώσεις, με πανό από την αποθήκη και ντουντούκες σε άδειους δρόμους και κλειστά μαγαζιά. Για να ακούμε τους εαυτούς μας. Εντάξει, στέλνουμε μηνύματα παραέξω, αλλά κι αυτά ελλείψει άλλων μέσων συχνά φτάνουν τεθλασμένα και εξασθενημένα.
Οι άλλοι μάς πολεμούν με υπερσύγχρονα εργαλεία κι εμείς τους αντιπαλεύουμε με εργαλεία από την εποχή του χαλκού. Δικαιολογημένα, πολλοί άνθρωποι, ίσως εκατομμύρια, μας βλέπουν σαν καλούς, αφοσιωμένους, ανιδιοτελείς και πιστούς, αλλά και ολίγον νεάντερταλ κομμουνιστές! Ας πετάξουμε, λοιπόν, τις προβιές και τα ρόπαλα, κρατώντας μόνο τις πανανθρώπινες ιδέες και την αγωνιστικότητά μας.
Υ.Γ. Όλα τα παραπάνω προορίζονταν να συμπεριληφθούν στο αφήγημα πολιτικής φαντασίας για την αριστερά του μέλλοντος, που δημοσιεύεται σε άτακτες συνέχειες στο Περίπτερο Ιδεών, αλλά η ανησυχία για το παρόν, με την αυξανόμενη καθεστωτική επιθετικότητα, αγριότητα και βία, επικαιροποιεί τα μελλούμενα. Όλα δε, είναι υπό συζήτηση, συμπλήρωση και αναθεώρηση.
