Ο τίτλος είναι μια χλωμή αν όχι μάταιη προσπάθεια να αποτυπώσει τις πολύπλοκες διαδρομές του διεθνούς σκηνικού. Ωστόσο τουλάχιστον ένα συμπέρασμα είναι σαφές: Οι διαδρομές των παικτών μπορεί να είναι περίπλοκες αλλά οι σκοποί τους και οι αιτίες των πράξεών τους είναι πολύ ευκολότερο να κατανοηθούν. Δεν είναι λάθος όλες οι απόψεις που δεν αποδεικνύονται επειδή έχουν σχεδιαστεί σε απόρρητες συσκέψεις ανωτάτου επιπέδου. Μπορεί τα κατεστημένα ΜΜΕ να μιλάνε για «θεωρίες συνομωσίες» ώστε να απαξιώσουν κάθε αποκάλυψη για τις σκοτεινές πράξεις τους. Μόλις, όμως, θέσουμε το ερώτημα γιατί π.χ. το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος επί σαράντα χρόνια παραμένει παράνομο ενώ τα Σκόπια κατάφεραν να νομιμοποιηθούν, δεν είναι ακατόρθωτο να βρούμε το κλειδί των απαντήσεων: Το ψευδοκράτος παραμένει παράνομο επειδή οι ισχυροί παίκτες δεν θέλουν να παραχωρήσουν δικαιώματα στην Τουρκία, γεωπολιτικά και οικονομικά, στην περιοχή. Ωστόσο επειδή οι ίδιοι παίκτες δεν μπορούν και δεν θέλουν να αποκλείσουν εντελώς την Τουρκία από την περιοχή (και λόγω Συρίας) έχει δημιουργηθεί μια θολή κατάσταση αλληλοεκβιασμών και πιέσεων. Η Ελλάδα δεν είναι παίκτης, είναι έρμαιο. Τέλος. Η τελική μορφή επίλυσης του Κυπριακού θα εξαρτηθεί από συσχετισμούς εκτός Κύπρου, μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκίας, ΗΠΑ-Ρωσίας, ΗΠΑ-δυτικών χωρών και, λιγότερο, Ρωσίας-Τουρκίας.
ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΟΠΙΑ το θέμα έχει αναλυθεί εκτενώς. Τη λύση επέβαλλαν τα αμερικανικά/νατοϊκά συμφέροντα με στόχο την κατά το δυνατόν εξαφάνιση κάθε ίχνους ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια. Η Ελλάδα είναι και πάλι έρμαιο. Το αν η Συμφωνία των Πρεσπών είναι βήμα ειρήνης ή σπόρος μελλοντικών προστριβών και διεκδικήσεων ή/και αν οι ισχυροί παίκτες έχουν σκοτεινά σχέδια, θα φανεί στο μέλλον. Γεγονός είναι ότι η ξένη επέμβαση φρόντισε να αφήσει στα Βαλκάνια εκκρεμότητες για πολλά ενδεχόμενα και πολλές λύσεις όταν τέλειωσε ο Βαλκανικός Πόλεμος (Κόσοβο) και πριν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Αυτό έγινε και τώρα. Και δεν ήταν δύσκολο αφού και η σκοπιανή και η ελληνική πλευρά δεν έχουν ίχνος αυτονομίας και βούλησης. Οι εξελίξεις στα Βαλκάνια δεν ήταν, δεν είναι και, φαίνεται, δεν θα είναι στο ορατό μέλλον, υπόθεση που θα κρίνουν οι ίδιοι οι βαλκανικοί παίκτες. Την τύχη των Βαλκανίων κρίνουν οι ξένοι, Δύσης και Ανατολής.
Η ηττοπάθεια και η παράδοση στους επικυρίαρχους, δεν είναι εφεύρημα του, υποτίθεται αριστερού, ΣΥΡΙΖΑ αλλά συνεχίζει μια κατιούσα πορεία δεκαετιών, ανεξαρτήτως ιδεολογίας, πολιτικής ένταξης και πεποιθήσεων, με ελάχιστες, ασθενείς, εξαιρέσεις. Το γεγονός ότι ακόμα και σ’ αυτό είμαστε ανίκανοι να αποδώσουμε «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι», αλλά κάνουμε μικροπολιτική, αποκαλύπτει απλώς ότι δεν είμαστε ούτε ικανοί ούτε διατεθειμένοι να διορθώσουμε το παραμικρό
Δεν είναι σωστή –και πάντως δεν είναι λογική– η άποψη ότι υπάρχει προγραμματισμός για εξόντωση της Ελλάδας στα συρτάρια των Ξένων Δυνάμεων. Ίσως υπάρχουν και τέτοια σχέδια ανάμεσα σε πολλά άλλα. Αλλά οι επικυρίαρχοι δεν παρασύρονται από πάθη. Δεν έχει νόημα γι’ αυτούς ένας τυφλός «ανθελληνισμός» ως στρατηγική μονοσήμαντη επιλογή. Αν βέβαια η Ελλάδα δέχεται παθητικά να είναι του κλώτσου και του μπάτσου, αν πέφτει εύκολα σε παγίδες, οι ξένοι θα το εκμεταλλευτούν. Όταν δεν ξέρεις να υπερασπίζεσαι την πατρίδα σου, τη χάνεις. Το λογικό είναι ότι υπάρχουν σχέδια για κάθε περίπτωση (από τις «αδύνατον να συμβούν» έως τις «απολύτως πιθανές») και οι ισχυροί παίκτες ωθούν τα πράγματα προς την εκάστοτε επιθυμητή κατεύθυνση. Οι μικρότεροι παίκτες, αν έχουν μυαλό, θέληση και ετοιμότητα για αγώνα και θυσίες μπορεί να κερδίσουν ή να χάσουν. Αυτό κάνει ο Ερντογάν και αυτό έκανε η Ελλάδα με τον Βενιζέλο. Δεν εμπόδισε κανείς την Ελλάδα να φτάσει στη Σμύρνη, ούτε μας άφησαν να φθάσουμε ως εκεί μόνο και μόνο για να μας καταστρέψουν. Οι μικροί παίκτες οφείλουν να επαγρυπνούν για να αποφύγουν ζημίες και για να κρατήσουν τα κέρδη τους, αλλιώς καταστρέφονται. Ο Άσαντ κερδίζει, είναι στην πλευρά των νικητών, αλλά τίποτα ακόμα δεν είναι οριστικό, όπως δεν ήταν τότε στη Σμύρνη.
ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΝΟΗΤΗ η χαρά κάποιων για την πιθανότητα να γκρεμιστεί ο Ερντογάν επειδή συγκρούστηκε με τις ΗΠΑ. Αρκεί αυτή η χαρά να μην αποτελεί άλλοθι ή δικαίωση της εθελοδουλίας της Αθήνας. Δηλαδή ότι δεν πρέπει κανείς ποτέ να τα βάζει με τους ισχυρούς. Η Ελλάδα απέναντι στην Τουρκία ακολουθεί την πολιτική που έχει ονομαστεί, από τον δημοσιογράφο Σταύρο Λυγερό αν δεν κάνω λάθος, «εξημέρωση του θηρίου». Η ηττοπάθεια και η παράδοση στους επικυρίαρχους, δεν είναι εφεύρημα του, υποτίθεται αριστερού, ΣΥΡΙΖΑ αλλά συνεχίζει μια κατιούσα πορεία δεκαετιών, ανεξαρτήτως ιδεολογίας, πολιτικής ένταξης και πεποιθήσεων, με ελάχιστες, ασθενείς, εξαιρέσεις. Το γεγονός ότι ακόμα και σ’ αυτό είμαστε ανίκανοι να αποδώσουμε «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι», αλλά κάνουμε μικροπολιτική, αποκαλύπτει απλώς ότι δεν είμαστε ούτε ικανοί ούτε διατεθειμένοι να διορθώσουμε το παραμικρό.
Και ταυτόχρονα για να δώσουμε άλλοθι στον εαυτό μας για το φόβο, αν όχι τον πανικό, τρέφουμε αυταπάτες και εξαπολύουμε παλληκαρισμούς του τύπου «θα τους ισοπεδώσουμε» τη στιγμή που αποδεχόμαστε στην πράξη ότι δεν μπορούμε να αντέξουμε στην «πρόκληση» να στείλουμε ελληνικές ένοπλες δυνάμεις σε, καθ’ υπόθεση, ελληνικό έδαφος π.χ. στα Ίμια. Από την εποχή της κρίσης των Ιμίων, επί Σημίτη, πολλές κυβερνήσεις παρέλασαν από την Αθήνα και, από τότε ως σήμερα, καμία δεν αποτόλμησε να σπάσει την αόρατη αλλά απολύτως υπαρκτή γραμμή «απαγόρευσης» να προσεγγίσουν στο νησί ναυτικές ελληνικές δυνάμεις. Δεν είναι έλλειψη τόλμης, ίσως να μην μας λείπει. Η Ελευθερία εκτός από τόλμη θέλει και αρετή, λέει ο ποιητής. Αρετή, σημαίνει νους, φρόνηση (και όχι μόνο φρόνημα), απόφαση αγώνα για ανεξαρτησία της χώρας, θυσίες. Αλλά αυτά δεν είναι ούτε εύκολα ούτε απλά.
