Ενώ Αριστερά και κοινωνία δολιχοδρομούν. του Γιάννη Τσούτσια
Πού βρισκόμαστε; Τους τελευταίους μήνες η κατανόηση του νέου πολιτικού κύκλου ολοένα και δυσκολεύει. Η συγκυρία είναι αντιφατική, δυσανάγνωστη, χωρίς μονόδρομες σωρεύσεις. Διαφορετική, δηλαδή, από την εποχή που η αντιμνημονιακή συσπείρωση και οι διαδικασίες κινητοποίησης πριμοδοτούνταν απρόσκοπτα και αδιάλειπτα. Η ριζοσπαστική λαϊκή διαθεσιμότητα, κύριος φορέας των εξελίξεων και δημιουργός των γεγονότων, καθ’ όλη την προηγούμενη περίοδο, σήμερα βρίσκεται σε καμπή. Η μαζική συνειδητοποίηση της περίπλοκης πραγματικότητας και των ακόμη πιο δύσκολων -εν μέσω αντιφάσεων- λύσεων, υποστρέφει διαρκώς.
Το πράγμα δείχνει να μην προχωράει χωρίς βοήθεια. Απαιτούνται παρεμβάσεις προσανατολιστικές. Η συγκυρία έχει μετατοπιστεί καθαρά στο πολιτικό. Εκεί οι ανάγκες, εκεί και οι λύσεις, διαπίστωση που κατανοείται μαζικά και τίθεται επιτακτικά. Έτσι εξηγείται π.χ. γιατί οι κινητοποιήσεις δεν σφραγίζουν την επικαιρότητα. Δεν είναι που τις θάβουν τα ΜΜΕ. Είναι γιατί προς στιγμήν, αλλού αναζητείται η αιχμή της διεξόδου. Αυτό ερμηνεύει και την περίεργη νηνεμία, τη βουβή παράλυση, την εικόνα μιας κοινωνίας που δείχνει να μην αντιδρά στη λαίλαπα που δέχεται, στη ραγδαία επιδείνωση των βιοτικών της όρων. Την ώρα, μάλιστα, που μεγάλο μέρος του πληθυσμού πέφτει κάτω από τα όρια επιβίωσης. Ο χειμώνας έρχεται βαρύς για την κοινωνία και την Αριστερά…
Στην ημερήσια διάταξη γράφεται ως προτεραιότητα η διαμόρφωση πολιτικού κινήματος. Ανάγκη και δυνατότητα. Αυτό είναι το κεντρικό. Η μετατροπή ενός μέχρι τώρα δημόσιου ρεύματος μαζικής προτίμησης προς την Αριστερά, σε πραγματικό πολιτικό ρεύμα. Όχι η παραπέρα αξιοποίησή του, η επικοινωνιακή του διαχείριση. Αυτή αποκαλύπτεται πλέον λίγη και ενοχλεί. Τα πολιτικά κινήματα διαμορφώνονται. Πολύ, δε, περισσότερο όταν οι προϋποθέσεις τους βοούν. Πρέπει, όμως, κανείς και να ξέρει και να θέλει. Στην περίπτωσή μας, αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να είναι συμβατή με την ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα του αριστερού χώρου. Για να αποφεύγονται οι ριζικές διασαλεύσεις. Αλλιώς γεννιέται η εμπλοκή. Αυτό βιώνουμε τώρα. Την ανάγκη, την κατανοούν στην Αριστερά. Η εξυπηρέτησή της είναι που δημιουργεί οδυνηρές αντιφάσεις. Πρέπει να γίνουν επιλογές. Και να αναληφθεί το κόστος τους. Αυτό καθηλώνει σήμερα την Αριστερά και καταλήγουμε στην αναμονή, στη λογική ότι «ο χρόνος δουλεύει για μας» και στη θεωρία του ώριμου φρούτου ως αναφορά τη διακυβέρνηση. Όμως οι αντιφάσεις μιας έτσι προσχεδιασμένης διαδρομής, θα οξύνονται. Οι εισπράξεις πολιτικών κερδών δεν είναι πλέον ανεμπόδιστες.
Υπάρχει τώρα και επιτήδειος τρίτος παίκτης. Η Χρυσή Αυγή, από δυσκολότερη αφετηρία εκκίνησης, δείχνει πως ξέρει κι αυτή να εισπράττει. Νευρωμένη, ικανή, διαμορφώνει κίνημα, απήχηση, στο οποίο πασχίζει να εγγράψει γνήσια φασιστικά χαρακτηριστικά. Η αντίδραση της Αριστεράς, στηριγμένη στην καταγγελία και την αφηρημένη ιδεολογική αποκάλυψη, είναι ολότελα ανεπαρκής και πολιτικά άσφαιρη. Η άποψη π.χ. που έχει ως κεντρικό πυρήνα της, το ότι η Χρυσή Αυγή απευθύνεται στα πιο αρχαϊκά ένστικτα και στα πιο πρωτόγονα αντανακλαστικά, αποτελεί η ίδια μια πρωτόγονη πολιτική κριτική, μια ταυτολογία, στο βαθμό που κανείς φαντάζεται ότι αυτό αρκεί για να πείσει. Τα πράγματα τροποποιούνται. Η κατάρρευση του κυβερνητικού μπλοκ είναι δυνατόν να οδηγήσει, όχι πλέον σε κυριαρχία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά σ’ έναν εκρηκτικό κοινωνικοπολιτικό διπολισμό ανάμεσα στην Αριστερά και τη Χ.Α., με αβέβαιη έκβαση.
Στις ίδιες τις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ τα πράγματα είναι εξίσου αντιφατικά. Η ανησυχία σ’ ένα τμήμα της βάσης και των δυνάμεων που τον στήριξαν, κορυφώνεται. Η πολιτική τακτική της ηγεσίας, ο δρόμος προς την εξουσία, έχει έκδηλο παραχωρητισμό. Υπάρχουν μετατοπίσεις που αδυνατίζουν τα υποκειμενικά χαρακτηριστικά της προσπάθειας. Στοχεύεται η διακυβέρνηση και μόνο, ενώ παραμερίζονται οι αναγκαίες προσπάθειες γύρω από τις προϋποθέσεις της. Η αγωνία και οι αμφιβολίες μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, εντοπίζονται κυρίως στο αγωνιστικό δυναμικό με τη μεγαλύτερη πείρα και θα εκφραστούν στο αμέσως επόμενο διάστημα. Από την άλλη, σημαντικό τμήμα της κοινωνίας εξακολουθεί να προσβλέπει στο ΣΥΡΙΖΑ, με αιχμή όσους πυκνώνουν τις συνελεύσεις βάσης και θέλουν να μετάσχουν και να στηρίξουν, παρά την έλλειψη διαδικασιών υποδοχής.
Η Αριστερά αναμετράται σήμερα με τις αδυναμίες της, καθ’ όλο το μήκος του μετώπου της. Σε όλα τα κόμματα, τις οργανώσεις, τις συσπειρώσεις και τις συλλογικότητές της. Εν τω μεταξύ, και στο συνολικό πεδίο, οι αντιφάσεις οξύνονται και σωρεύονται. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, ούτε ευθύγραμμες διέξοδοι, ιδίως μέσα από δήθεν πλατφόρμες και άλλες επιφανειακότητες που πλασάρονται ως λύση. Διεργασίες αναζήτησης, συνειδητοποίησης, πολιτικοποίησης και υπευθυνοποίησης -ο αναγκαίος και επώδυνος δρόμος διεξόδου- θα ενταθούν. Και αργά ή γρήγορα, οι πάντες θα εξαναγκαστούν να ακολουθήσουν…
Το πράγμα δείχνει να μην προχωράει χωρίς βοήθεια. Απαιτούνται παρεμβάσεις προσανατολιστικές. Η συγκυρία έχει μετατοπιστεί καθαρά στο πολιτικό. Εκεί οι ανάγκες, εκεί και οι λύσεις, διαπίστωση που κατανοείται μαζικά και τίθεται επιτακτικά. Έτσι εξηγείται π.χ. γιατί οι κινητοποιήσεις δεν σφραγίζουν την επικαιρότητα. Δεν είναι που τις θάβουν τα ΜΜΕ. Είναι γιατί προς στιγμήν, αλλού αναζητείται η αιχμή της διεξόδου. Αυτό ερμηνεύει και την περίεργη νηνεμία, τη βουβή παράλυση, την εικόνα μιας κοινωνίας που δείχνει να μην αντιδρά στη λαίλαπα που δέχεται, στη ραγδαία επιδείνωση των βιοτικών της όρων. Την ώρα, μάλιστα, που μεγάλο μέρος του πληθυσμού πέφτει κάτω από τα όρια επιβίωσης. Ο χειμώνας έρχεται βαρύς για την κοινωνία και την Αριστερά…
Στην ημερήσια διάταξη γράφεται ως προτεραιότητα η διαμόρφωση πολιτικού κινήματος. Ανάγκη και δυνατότητα. Αυτό είναι το κεντρικό. Η μετατροπή ενός μέχρι τώρα δημόσιου ρεύματος μαζικής προτίμησης προς την Αριστερά, σε πραγματικό πολιτικό ρεύμα. Όχι η παραπέρα αξιοποίησή του, η επικοινωνιακή του διαχείριση. Αυτή αποκαλύπτεται πλέον λίγη και ενοχλεί. Τα πολιτικά κινήματα διαμορφώνονται. Πολύ, δε, περισσότερο όταν οι προϋποθέσεις τους βοούν. Πρέπει, όμως, κανείς και να ξέρει και να θέλει. Στην περίπτωσή μας, αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να είναι συμβατή με την ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα του αριστερού χώρου. Για να αποφεύγονται οι ριζικές διασαλεύσεις. Αλλιώς γεννιέται η εμπλοκή. Αυτό βιώνουμε τώρα. Την ανάγκη, την κατανοούν στην Αριστερά. Η εξυπηρέτησή της είναι που δημιουργεί οδυνηρές αντιφάσεις. Πρέπει να γίνουν επιλογές. Και να αναληφθεί το κόστος τους. Αυτό καθηλώνει σήμερα την Αριστερά και καταλήγουμε στην αναμονή, στη λογική ότι «ο χρόνος δουλεύει για μας» και στη θεωρία του ώριμου φρούτου ως αναφορά τη διακυβέρνηση. Όμως οι αντιφάσεις μιας έτσι προσχεδιασμένης διαδρομής, θα οξύνονται. Οι εισπράξεις πολιτικών κερδών δεν είναι πλέον ανεμπόδιστες.
Υπάρχει τώρα και επιτήδειος τρίτος παίκτης. Η Χρυσή Αυγή, από δυσκολότερη αφετηρία εκκίνησης, δείχνει πως ξέρει κι αυτή να εισπράττει. Νευρωμένη, ικανή, διαμορφώνει κίνημα, απήχηση, στο οποίο πασχίζει να εγγράψει γνήσια φασιστικά χαρακτηριστικά. Η αντίδραση της Αριστεράς, στηριγμένη στην καταγγελία και την αφηρημένη ιδεολογική αποκάλυψη, είναι ολότελα ανεπαρκής και πολιτικά άσφαιρη. Η άποψη π.χ. που έχει ως κεντρικό πυρήνα της, το ότι η Χρυσή Αυγή απευθύνεται στα πιο αρχαϊκά ένστικτα και στα πιο πρωτόγονα αντανακλαστικά, αποτελεί η ίδια μια πρωτόγονη πολιτική κριτική, μια ταυτολογία, στο βαθμό που κανείς φαντάζεται ότι αυτό αρκεί για να πείσει. Τα πράγματα τροποποιούνται. Η κατάρρευση του κυβερνητικού μπλοκ είναι δυνατόν να οδηγήσει, όχι πλέον σε κυριαρχία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά σ’ έναν εκρηκτικό κοινωνικοπολιτικό διπολισμό ανάμεσα στην Αριστερά και τη Χ.Α., με αβέβαιη έκβαση.
Στις ίδιες τις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ τα πράγματα είναι εξίσου αντιφατικά. Η ανησυχία σ’ ένα τμήμα της βάσης και των δυνάμεων που τον στήριξαν, κορυφώνεται. Η πολιτική τακτική της ηγεσίας, ο δρόμος προς την εξουσία, έχει έκδηλο παραχωρητισμό. Υπάρχουν μετατοπίσεις που αδυνατίζουν τα υποκειμενικά χαρακτηριστικά της προσπάθειας. Στοχεύεται η διακυβέρνηση και μόνο, ενώ παραμερίζονται οι αναγκαίες προσπάθειες γύρω από τις προϋποθέσεις της. Η αγωνία και οι αμφιβολίες μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, εντοπίζονται κυρίως στο αγωνιστικό δυναμικό με τη μεγαλύτερη πείρα και θα εκφραστούν στο αμέσως επόμενο διάστημα. Από την άλλη, σημαντικό τμήμα της κοινωνίας εξακολουθεί να προσβλέπει στο ΣΥΡΙΖΑ, με αιχμή όσους πυκνώνουν τις συνελεύσεις βάσης και θέλουν να μετάσχουν και να στηρίξουν, παρά την έλλειψη διαδικασιών υποδοχής.
Η Αριστερά αναμετράται σήμερα με τις αδυναμίες της, καθ’ όλο το μήκος του μετώπου της. Σε όλα τα κόμματα, τις οργανώσεις, τις συσπειρώσεις και τις συλλογικότητές της. Εν τω μεταξύ, και στο συνολικό πεδίο, οι αντιφάσεις οξύνονται και σωρεύονται. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν, ούτε ευθύγραμμες διέξοδοι, ιδίως μέσα από δήθεν πλατφόρμες και άλλες επιφανειακότητες που πλασάρονται ως λύση. Διεργασίες αναζήτησης, συνειδητοποίησης, πολιτικοποίησης και υπευθυνοποίησης -ο αναγκαίος και επώδυνος δρόμος διεξόδου- θα ενταθούν. Και αργά ή γρήγορα, οι πάντες θα εξαναγκαστούν να ακολουθήσουν…
Σχόλια
