Πρώτος αλλά με μεγάλες απώλειες ο κεντροαριστερός Λένιν Μορένο
του Ερρίκου Φινάλη
Όλοι στη Λατινική Αμερική παρακολουθούν με προσοχή τις εκλογές για την ανάδειξη του αντικαταστάτη του προέδρου Ραφαέλ Κορέα. Παρόλο που το Εκουαδόρ δεν είναι μία από τις «μεγάλες» χώρες της υποηπείρου, έχει πολιτικό βάρος ως ένα από τα κράτη που πρωτοστάτησαν στην αλλαγή των συσχετισμών στην ευρύτερη περιοχή. Ο ίδιος ο Κορέα, που ανέλαβε πρόεδρος στις αρχές του 2007 χάρη στο ριζοσπαστικό πρόγραμμά του και σε μια μεγάλη λαϊκή κινητοποίηση, είναι δημοφιλέστατος σε όλο τον κόσμο για την απόφασή του να κηρύξει το 2008 παράνομο και απεχθές το εθνικό χρέος. Επιτυγχάνοντας τελικά τη μείωση του χρέους κατά 60%, εφάρμοσε φιλολαϊκές πολιτικές και κέρδισε άνετα τις εκλογές του 2009. Έκτοτε η σταδιακή μετατόπιση της κυβέρνησής του σε πιο συντηρητικές πολιτικές στο εσωτερικό της χώρας, καθώς και το άνοιγμα στους «ξένους επενδυτές», άρχισε να προκαλεί σοβαρές τριβές με κοινωνικά και ιθαγενικά κινήματα που τον είχαν στηρίξει την προηγούμενη περίοδο. Ακόμη κι έτσι, η αναξιοπιστία της αμαρτωλής κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης επέτρεψε στον Κορέα μια ακόμη θριαμβευτική νίκη στις προεδρικές εκλογές του 2013. Από τότε, όμως, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι…
Αιτίες της υποχώρησης
Έτσι, ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών της περασμένης Κυριακής μάλλον δεν θα είναι και ο τελευταίος. Ο υποψήφιος του κυβερνώντος κεντροαριστερού κόμματος PAIS Λένιν Μορένο (στο Εκουαδόρ το όνομα Λένιν είναι συνηθισμένο – δείγμα κι αυτό του βαθιού ριζώματος της Αριστεράς στη χώρα) φαίνεται ότι θα υποχρεωθεί να πάει σε δεύτερο γύρο – παρά την ενεργητική υποστήριξή του από τον απερχόμενο πρόεδρο. Με βάση τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα [βλ. πίνακα – τα τελικά αναμένεται να ανακοινωθούν σήμερα] ο Μορένο ξεπερνά με διαφορά πάνω από 10% τον κεντροδεξιό αντίπαλό του Γκιγιέρμο Λάσο, αλλά δεν υπερβαίνει το 40%. Θα έπρεπε να εκπληρώνει και τα δύο κριτήρια για να αποφευχθεί ο δεύτερος γύρος.
Το ποτήρι είναι μισογεμάτο ή μισοάδειο; Μάλλον μισογεμάτο, αν κανείς πάρει υπόψη μια σειρά δεδομένα που ήταν αρνητικά για τον κεντροαριστερό υποψήφιο. Καταρχήν, το γενικότερο φόντο χαρακτηρίζεται από υποχώρηση όλων των ρευμάτων που κυριάρχησαν μέχρι πριν λίγα χρόνια στο μεγαλύτερο μέρος της υποηπείρου. Γι’ αυτό και όλοι ανέμεναν με αγωνία το αποτέλεσμα της εκουαδοριανής αναμέτρησης, προσπαθώντας να διακρίνουν μια ένδειξη ανακοπής της αντιδραστικής επέλασης. Έπειτα, η αρχική ψύχρανση των σχέσεων μεταξύ από τη μια των ριζοσπαστικών κινημάτων, που στήριξαν και στο Εκουαδόρ την ανάδειξη μιας αντινεοφιλελεύθερης ηγεσίας, και της κυβέρνησης Κορέα από την άλλη, σταδιακά μετατράπηκε σε ανοιχτή εχθρότητα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της UNE (Εθνική Ένωση Δασκάλων), που είχε παίξει σημαντικό ρόλο τόσο στην εκδίωξη προηγούμενων νεοφιλελεύθερων προέδρων όσο και στην ανάδειξη του Κορέα. Οι αρχικές τριβές κατέληξαν σε κάθετη ρήξη, και τελικά το Υπουργείο Εσωτερικών διέταξε τη διάλυση της «ακραίας» συνδικαλιστικής ομοσπονδίας – που, πράγματι, πρόσκειται στο εξίσου «ακραίο» PCMLE (Μαρξιστικό Λενινιστικό Κ.Κ. Εκουαδόρ)…
Προς δεύτερο γύρο
Με βάση τα παραπάνω, η κεντροδεξιά αντιπολίτευση ανέμενε ότι αυτή τη φορά θα τα καταφέρει. Γι’ αυτό και το μεγαλύτερο μέρος της συσπειρώθηκε πίσω από τον μεγαλοτραπεζίτη Γκιγιέρμο Λάσο, και ποντάριζε στο τεράστιο ποσοστό αναποφάσιστων: περίπου 50% ακόμη και λίγες εβδομάδες πριν την ψηφοφορία, δείγμα κι αυτό μιας δυσαρέσκειας που αρνούνταν πεισματικά να επενδυθεί στην αντιπολίτευση. Πράγματι, ο βασικός υποψήφιος της αντιπολίτευσης ούτε καν πλησίασε το 30%. Βέβαια η έτερη δεξιά υποψήφια, η τηλεοπτική φίρμα Σίνθια Βιτέρι, ξεπέρασε το 16% – και η στάση της σε τυχόν δεύτερο γύρο θα επηρεάσει αρκετά το αποτέλεσμα.
Ο πρώην στρατηγός Πάκο Μονκάγιο, δημοφιλής επειδή το 1997 αρνήθηκε να στείλει το στρατό ενάντια στους διαδηλωτές, υποστηρίχθηκε από την Αριστερά (PCMLE και ID) και το ιθαγενικό κόμμα Pachakutik: υπερδιπλασίασε τις ψήφους αυτής της συμμαχίας σε σχέση με το 2013, αλλά δεν κατάφερε να επιβληθεί ως εναλλακτική. Καθώς ο δεύτερος γύρος φαίνεται αναπόφευκτος, ο Λένιν Μορένο ήδη άρχισε να φλερτάρει την Αριστερά, υποσχόμενος να πατάξει τη διαφθορά και να επιστρέψει στις φιλολαϊκές πολιτικές της «πρώτης περιόδου». Σε κάθε περίπτωση, γίνεται φανερό ότι η Κεντροαριστερά δεν μπορεί να συνεχίσει να κυβερνά αγνοώντας τις λαϊκές μάζες που την ανέδειξαν στην εξουσία.
Οι Κινέζοι τους έλειπαν…
Το 2009 δύο κινεζικές κρατικές εταιρίες, η Tongling και η CRCC, εξαγόρασαν την καναδικών συμφερόντων εξορυκτική εταιρία Corriente, που δραστηριοποιείται στο Εκουαδόρ με τη θυγατρική ExplorCobres. Τα προηγούμενα χρόνια η καταστροφή της ιθαγενικής γης από την καναδική πολυεθνική είχε οδηγήσει σε αιματηρές συγκρούσεις. Το 2008 ο πρόεδρος Ραφαέλ Κορέα (που είχε εκλεγεί πανηγυρικά με ένα πρόγραμμα «υπεράσπισης της Μητέρας Γης») ανακάλεσε τις άδειες λειτουργίας των περισσότερων πολυεθνικών εξόρυξης. Από τον επόμενο χρόνο όμως, πραγματοποιώντας μια μεγάλη στροφή, άρχισε να προωθεί νομοθεσία διευκόλυνσης των ξένων πολυεθνικών. Αυτό επέτρεψε την ολοένα και μεγαλύτερη παρουσία της Κίνας, οι εταιρίες της οποίας διψούν για πρώτες ύλες.
Σε αντάλλαγμα, το Πεκίνο προσφέρει στο Εκουαδόρ δάνεια δισεκατομμυρίων δολαρίων, και όχι μόνο: σύμφωνα με καταγγελίες των ιθαγενικών οργανώσεων, η ExplorCobres και άλλες κινεζικές εταιρίες πραγματοποιούν δωρεές τεθωρακισμένων και οπλισμού στο στρατό του Εκουαδόρ. Ο οποίος, με τη σειρά του, φροντίζει να «κατευνάσει» τις διαμαρτυρίες. Αυτό συμβαίνει και τώρα στο νότο της χώρας. Όταν τον περασμένο Δεκέμβριο οι ιθαγενείς Σούαρ επιχείρησαν να αντισταθούν στην ExplorCobres, η κινεζική κυβέρνηση απηύθυνε επίσημη διαμαρτυρία στο Εκουαδόρ. Ο Κορέα έσπευσε τότε να διασφαλίσει τα συμφέροντα των «επενδυτών» κηρύσσοντας το στρατιωτικό νόμο στην περιοχή. Δεκάδες ιθαγενείς έχουν συλληφθεί και προφυλακιστεί, ενώ οι συγκρούσεις συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
