Στις 15 Οκτωβρίου ήταν η πρώτη φορά μετά τις 15 Μαρτίου του 2003, παραμονές της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, όταν βγήκαν στους δρόμους όλου του κόσμου 10 εκατ. άνθρωποι, που περίπου 1 εκατ. άνθρωποι, σε 5 ηπείρους, 80 χώρες και 1.000 πόλεις, διαδήλωσαν ενάντια στην πολιτική των κυβερνήσεων που φορτώνουν τα βάρη της κρίσης στους λαούς, και προκειμένου να σώσουν τις τράπεζες εφαρμόζουν μαζικές απολύσεις στις δημόσιες υπηρεσίες, μεγάλες περικοπές στα κοινωνικά προγράμματα, μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Παντού, η αποπληρωμή του δημόσιου χρέους αποτελεί το πρόσχημα για την εφαρμογή αυτής της πολιτικής και παντού οι διαδηλωτές καταγγέλλουν τις τράπεζες και τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Στην Ισπανία, από όπου ξεκίνησε το κίνημα των «αγανακτισμένων» σχεδόν, 500.000 διαδηλωτές γέμισαν τους δρόμους 80 πόλεων. Πάνω από 200.000 διαδήλωσαν στη Μαδρίτη.
Ύστερα από την παγκόσμια κινητοποίηση κατά του πολέμου στο Ιράκ, η δυναμική του κινήματος στην παγκόσμια διάστασή της είχε υποχωρήσει, αλλά σήμερα, εν μέσω της κρίσης, υπάρχουν σημαντικά δείγματα ανάκαμψης και μπορεί οι αριθμοί να είναι ασύγκριτοι, όμως στις 15 Οκτωβρίου η κινητοποίηση αποτέλεσε μια σημαντική στιγμή, καθώς είναι η πρώτη παγκόσμια μαζική/λαϊκή έκφραση εναντίον του καπιταλιστικού συστήματος, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι ενοποιεί τον παγκόσμιο Νότο με τον παγκόσμιο Βορρά. Η κρίση χρέους -«προνόμιο» των φτωχών χωρών του Νότου- μεταφέρθηκε στις χώρες του Βορρά και συνδέεται με τη διατροφική και κλιματική κρίση που πλήττει πρωτίστως τους πληθυσμούς του Νότου του πλανήτη. Όπως αναφέρει ο Ερίκ Τουσέν (πρόεδρος της Επιτροπής για την Ακύρωση του Χρέους του Τρίτου Κόσμου, Βέλγιο, πηγή: www.contra-xreos.gr), αυτή η συστημική κρίση εκφράζεται και στο θεσμικό επίπεδο. Οι ηγέτες των χωρών-μελών του G8 γνωρίζουν ότι δεν διαθέτουν τα μέσα για να διαχειριστούν τη διεθνή κρίση, γι’ αυτό και συγκρότησαν προ λίγων ετών το G20, όμως και αυτό έχει αποδειχθεί ανίκανο να βρει λύσεις που να αντέχουν στα επιδεινούμενα επεισόδια της καπιταλιστικής κρίσης.
Σήμερα, το σύστημα βρίσκεται προ μιας νέας παγκόσμιας τραπεζικής κρίσης και κατάρρευσης και η επιδιωκόμενη κοινωνική καταστροφή, όπως εκφράζεται με την ανεργία, τη ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και την καταστροφή των κοινωνικών υπηρεσιών, είναι η μοναδική απάντηση που μπορεί να δοθεί από την πλευρά των δυνάμεων του καπιταλισμού. Γι’ αυτό και η αντίσταση των λαών ουσιαστικά κατευθύνεται προς τον πυρήνα του συστήματος. Αμφισβητούνται ο καταναλωτισμός, η γενικευμένη εμπορευματοποίηση, ο περιβαλλοντικός βιασμός που γίνεται υπό το κράτος της απεριόριστης και χωρίς σχεδιασμό ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, η ικανοποίηση του ιδιωτικού έναντι του κοινού συμφέροντος, ο ατομισμός και η συστημική βία. Αμφισβητούνται δηλαδή οι πυρηνικές «αξίες» του ίδιου του καπιταλισμού, μέσα από ποικίλες και ίσως, φαινομενικά, διαφορετικές και αποκλίνουσες πλευρές. Εδώ, το ζήτημα των προτεραιοτήτων και των βασικών στόχων, όπως τέθηκε από αρκετούς ομιλητές (από τον οικονομολόγο Ρίκι Γουλφ επί παραδείγματι) στην κατάληψη της Γουόλ Στριτ, και ο συντονισμός όλων των ριζοσπαστικών δυνάμεων, κοινωνικών και πολιτικών, θα παίξουν καίριο ρόλο στη συνέχιση αυτών των κινημάτων.
Πολλαπλασιασμός κινημάτων και χαρακτηριστικά
Τα κινήματα των «αγανακτισμένων» εν πολλοίς αυθόρμητα, κυρίως νεανικά και με αυξανόμενο ριζοσπαστισμό φαίνεται να βρίσκουν κοινό βηματισμό με τα παραδοσιακά εργατικά κινήματα και τις πιο μαχητικές, πολιτικές εκφράσεις τους. Πολλές από αυτές τις πολιτικές οργανώσεις τα υποστηρίζουν, δεν επιδιώκουν να τα «καθοδηγήσουν», αλλά να συνομιλήσουν και να συντονιστούν μαζί τους. Σ’ αυτή τη δημιουργική σχέση μπορεί να βασιστεί η ανάπτυξη της δυναμικής τους.
Σύμφωνα με τη Μονίκ Νταγκνό (Εθνικό Κέντρο Ερευνών Γαλλίας συνέντευξη στο France 24, 18/10), κοινωνιολόγο που μελετά εδώ και μήνες τα κινήματα αυτά, είναι συσπειρώσεις «μηνύματος». Θέλουν να ακουστεί η φωνή τους και δεν προβλέπεται να καταλαγιάσουν εύκολα. Τα κοινά τους χαρακτηριστικά, τα οποία, ύστερα από την Πουέρτα δελ Σολ, στην Ισπανία, την Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα και πρόσφατα την κατάληψη της Γουόλ Στριτ στη Νέα Υόρκη, μπορούν να κωδικοποιηθούν, είναι η νεανική ή σχετικά νεανική σύνθεση, το υψηλό μορφωτικό επίπεδο και η απέχθεια προς μια κοινωνία που θεωρούν ελιτίστικη και διεφθαρμένη. Ενεργούν με παρόμοιο τρόπο, καταλαμβάνουν ένα δημόσιο χώρο, χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, δεν έχουν προβεβλημένους ηγέτες και λαμβάνουν τις αποφάσεις σε συνελεύσεις ή ομόφωνα.
Ασφαλώς, από χώρα σε χώρα υπάρχουν διαφορές που προκύπτουν από την κατάσταση. Στην Ισπανία κυριαρχεί το ζήτημα της ανεργίας, στην Ελλάδα το κίνημα στράφηκε ενάντια στην τρόικα και την κυβέρνηση, ενώ οι Αμερικανοί δείχνοντας τη Γουόλ Στριτ εμμέσως καταδικάζουν το καπιταλιστικό σύστημα.
Η Νταγκνό ερμηνεύει το ότι δεν εξαπλώθηκε το ίδιο ισχυρά το κίνημα αυτό στη Γαλλία –και σε άλλες δυτικο-ευρωπαϊκές χώρες επίσης— βάσει κοινωνικών και πολιτικών ιδιαιτεροτήτων: Για παράδειγμα. σε αντίθεση με την Ισπανία, στη Γαλλία οι απόφοιτοι πανεπιστημίου, από 25 έως 34 ετών, συνήθως βρίσκουν υπαλληλική δουλειά (74% στη Γαλλία σε σχέση με το 59% στην Ισπανία σύμφωνα με έρευνα του 2006), επίσης στη Γαλλία, σε αντίθεση με άλλες χώρες, υπάρχουν ισχυρές αριστερές οργανώσεις και οργανώσεις των Πρασίνων που απορροφούν τη διαμαρτυρία αυτής της κατηγορίας των νέων, που αλλιώς θα πύκνωναν τις γραμμές των «αγανακτισμένων».
Επισημαίνει ακόμη ότι τα κινήματα των αγανακτισμένων ασφαλώς θα επηρεάσουν τις πολιτικές εξελίξεις τόσο στην Ισπανία, όπου διεξάγονται εκλογές τον ερχόμενο Νοέμβριο, όσο και στις ΗΠΑ και τη Γαλλία, που έχουν προεδρικές εκλογές το 2012, κατά το ότι θα ασκήσουν πίεση για να δοθεί περισσότερο βάρος στα προβλήματα των νέων, παρόλο που, κατά την κρίση της, τα κινήματα των αγανακτισμένων δεν θέλουν να παίξουν άμεσο πολιτικό ρόλο, όπως τα παραδοσιακά κινήματα νεολαίας.
Όμως, είναι αρκετά νωρίς για να κριθεί τόσο οριστικά ο χαρακτήρας αυτών των κινημάτων.
