Την ώρα που Γαλλία, Ιταλία και ΔΝΤ ζητούν «διορθωτική χαλάρωση» του Συμφώνου Σταθερότητας, η συγκυβέρνηση υπόσχεται απαρέγκλιτη τήρηση των μνημονίων
Του Γιάννης Κιμπουρόπουλου
Την απόλυτη εξαίρεση ακόμη και από τις «διορθωτικές» παρεμβάσεις στο «ευαγγέλιο της λιτότητας» οι οποίες συζητούνται ήδη στην Ε.Ε. αποτελεί η Ελλάδα. Όπως φάνηκε και από τη συνεδρίαση του Eurogroup της περασμένης Πέμπτης, την ώρα που η Γαλλία και η Ιταλία, με τη διακριτική στήριξη ή ανοχή και άλλων χωρών και δυνάμεων, βάζουν στο τραπέζι ζήτημα χαλάρωσης των κανόνων του σιδηρού Συμφώνου Σταθερότητας, οι Ευρωπαίοι εταίροι και το ΔΝΤ κουνούν αυστηρά το δάχτυλο στην κυβέρνηση και απαιτούν να μην αποκλίνει ούτε χιλιοστό από τον τυφλοσούρτη των μνημονίων.
Ο νέος υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης προσήλθε στη συνεδρίαση του Eurogroup με απολογητική διάθεση. Και στις «παρατηρήσεις» Ρεν και Ντάισελμπλουμ ότι παρατηρείται «επιβράδυνση των μεταρρυθμίσεων», απάντησε με υποσχέσεις για πιστή εκπλήρωση των συμφωνηθέντων (12 προαπαιτούμενες νομοθετικές και διοικητικές δράσεις) μέχρι τέλος Αυγούστου, ώστε να εκταμιευτούν δύο δόσεις 1 + 1 δισ. ευρώ (δόσεις Μαΐου και Ιουνίου). Μάλιστα, στον κανόνα των προαπαιτούμενων εντάχθηκαν ακόμη και τα 2 δισ. ευρώ που οφείλονται στην Ελλάδα από τα κέρδη που αποκόμισαν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες από τα ελληνικά ομόλογα. Το αποτέλεσμα είναι πως η κυβέρνηση Σαμαρά έχει να αντιμετωπίσει τις λήξεις ομολόγων του Αυγούστου που, ουσιαστικά, αντιστοιχούν σε υποχρεώσεις εξόφλησης δανεικών προς το ΔΝΤ, με απόλυτη συμμόρφωση στο χρονοδιάγραμμα που θέτουν οι δανειστές και, σε περίπτωση ανάγκης, με ένα ακόμη τρικ εξόδου στις αγορές οι οποίες, έτσι κι αλλιώς, βλέπουν σαν «ξερολούκουμα» τα ελληνικά ομόλογα λόγω των υψηλότερων αποδόσεών τους.
«Πάγος» στη συγκυβέρνηση
Συν τοις άλλοις, η νέα, 5η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος «προσαρμογής» προμηνύεται σκληρή. Θα αρχίσει με την έλευση της τρόικας στις 9 Ιουλίου και θα κορυφωθεί τον Σεπτέμβριο με άγνωστη ημερομηνία λήξης, αλλά με γνωστή ήδη από την έκθεση του ΔΝΤ την «άγρια» ατζέντα της. Κι επειδή αυτή η νέα αξιολόγηση συνδέεται στενά με τη διαπραγμάτευση για τη νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και τα περίφημα χρηματοδοτικά και δημοσιονομικά κενά από το 2015 και μετά, για τα οποία υπάρχει πάντα ο «μπαλαντέρ» ενός νέου δανείου με νέο μνημόνιο, οι εταίροι βάζουν από τώρα «πάγο» στις προσπάθειες της ανασχηματισμένης κυβέρνησης να εξασφαλίσει κάποια στοιχεία χαλάρωσης στην εφαρμογή των μνημονίων.
Μάλιστα, η Λαγκάρντ του ΔΝΤ, στην ίδια συνεδρίαση του Eurogroup, έβαλε «πάγο» και στις ελπίδες της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει το μαξιλάρι του ΤΧΣ (10 δισ. ευρώ) για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού, προεξοφλώντας ότι οι τράπεζες θα τα χρειαστούν μετά τα πανευρωπαϊκά stress tests του Σεπτεμβρίου. Εν κατακλείδι, οι δανειστές φαίνεται να μη συμμερίζονται καθόλου τον ανομολόγητο αλλά πασιφανή κυβερνητικό σχεδιασμό για ένα ελαφρύ λίφτινγκ στις πολιτικές λιτότητας που θα επιτρέψει έναν εκλογικό αιφνιδιασμό, πριν ή μετά την απόπειρα εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η στάση αυτή των εταίρων-δανειστών απέναντι στο «πειραματόζωο» έρχεται σε εξόφθαλμη αντίθεση με τις ζυμώσεις για χαλάρωση στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας. Το θέμα το έθεσαν ανοικτά και επίσημα οι αρμόδιοι υπουργοί Γαλλίας και Ιταλίας (Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και Οικονομικών), επικαλούμενοι ευθέως «το μήνυμα των Ευρωεκλογών». Το άνοιξε ο ίδιος ο αντιπρόεδρος της γερμανικής κυβέρνησης, ο σοσιαλδημοκράτης κυβερνητικός εταίρος της Μέρκελ, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ. Το υποστήριξε με πάθος ο ξεχασμένος πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ. Και επιχειρηματολόγησε υπέρ αυτού το ΔΝΤ σε έκθεσή του για την Ευρωζώνη που τέθηκε υπ’ όψιν του Eurogroup, στην οποία συστήνει «απλοποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας», ώστε να μην αποθαρρύνονται οι επενδύσεις και η ανάπτυξη, και υπογραμμίζει την εκρηκτική αύξηση του χρέους. Το κατ’ αρχήν «όχι» του Eurogroup της Πέμπτης σε αλλαγή των κανόνων του Συμφώνου δεν σημαίνει τίποτα. Απλώς, η ζύμωση μετατίθεται στη μάχη της ερμηνείας, όπως προκύπτει από τη δήλωση Σόιμπλε ότι το ίδιο το Σύμφωνο περιέχει την «δέουσα ευελιξία».
Ζητείται χρόνος και χρήμα
Η ζύμωση για «χαλάρωση» του σιδηρού Συμφώνου Σταθερότητας, που αποτελεί την «μήτρα» της λιτότητας και των μνημονίων, είναι προφανές αποτέλεσμα του συστημικού σοκ που προκάλεσαν οι Ευρωεκλογές, κυρίως στη Γαλλία. Αφορά τον χρόνο συμμόρφωσης στα κριτήρια του Συμφώνου για το έλλειμμα (3% του ΑΕΠ) και το χρέος (60% του ΑΕΠ) και στα σενάρια που εξετάζονται περιλαμβάνονται, πέρα από την πίστωση χρόνου, η εξαίρεση του «κόστους των μεταρρυθμίσεων» από τον υπολογισμό των ελλειμμάτων και των επενδυτικών δαπανών από το χρέος. Δεν πρόκειται για αλλαγή ουσίας, αλλά για μια αλά καρτ ερμηνεία και εφαρμογή του Συμφώνου, ώστε να δοθεί στις πολιτικές και οικονομικές ελίτ του πυρήνα του ευρώ ο χρόνος να επωφεληθούν από το χρήμα που θα διοχετεύσει η ΕΚΤ με το πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» που ήδη ανακοίνωσε.
Έτσι, ενδέχεται σύντομα να επαναληφθεί το φαινόμενο που επικράτησε στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του ευρώ, δηλαδή μια επιλεκτική χαλάρωση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας, τότε για τη Γαλλία και τη Γερμανία (και τότε εφαρμόστηκε η «δέουσα ευελιξία» του κ. Σόιμπλε) τώρα για τη Γαλλία, την Ιταλία και όσες χώρες δεν βρίσκονται σε μνημόνια. Με το δεδομένο ότι η Ιρλανδία έχει ήδη φύγει από το δικό της μνημόνιο, η Πορτογαλία έκανε το ίδιο αποποιούμενη την τελευταία δόση και η Κύπρος έχει να αντιμετωπίσει μικρά μεγέθη προσαρμογής, η Ελλάδα εξελίσσεται σε παρία της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, η απόλυτη εξαίρεση ακόμη και από τις χαλαρές προσαρμογές που δρομολογούνται στο «πανευρωπαϊκό μνημόνιο». Κι αυτό καθιστά τη στάση της συγκυβέρνησης των υποβρύχιων παραγραφών και των δικαστικών πραξικοπημάτων διπλά και τριπλά εθελόδουλη.
