Υλοποιώντας τις αποφάσεις της 3ης Πανελλαδικής Συνάντησης των Αυτόνομων Κοινωνικών Ιατρείων και Φαρμακείων Αλληλεγγύης (ΚΙΦΑ) μέρος του κινήματος αλληλεγγύης στην Υγεία οργάνωσε και πραγματοποίησε αποστολές έμπρακτης αλληλεγγύης στα νησιά αφίξεων των προσφύγων πολέμου, την περίοδο της μεγαλύτερης μετακίνησης πληθυσμών μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πρώτη στάση Λέσβος
Πρώτη στάση, η Λέσβος, το νησί που δέχεται τον μεγαλύτερο όγκο προσφύγων. Στο νησί έχουν οργανωθεί 2 βασικά σημεία συγκέντρωσης προσφύγων, το «στρατόπεδο φιλοξενίας» Μόρια και ο ανοιχτός καταυλισμός Καρά Τεπέ. Η σύσταση των πληθυσμών, κατά συντριπτική πλειοψηφία, είναι γυναικόπαιδα και νεαρά άτομα. Οι κάτοικοι του νησιού βρίσκονται διαρκώς σε εγρήγορση, οι τοπικές Αρχές και το Λιμενικό επίσης. Οι τοπικές Αρχές με κονδύλια που έχουν ήδη δοθεί από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ προσπάθησαν και σε μεγάλο βαθμό το κατάφεραν να ετοιμάσουν υποδομές υποδοχής με τρεχούμενο νερό και αποχετευτικό σύστημα. Στο νησί δρουν και οι Γιατροί του Κόσμου με τις περιορισμένες δυνάμεις που διαθέτουν. Όσο η διαμονή των ταλαιπωρημένων προσφύγων στο νησί είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας υπό αυτές τις συνθήκες, οι εντάσεις στο νησί αποφεύγονται. Αξίζει να σημειωθεί πως για τα λίγα εικοσιτετράωρα που μένουν στο νησί τονώνουν και την οικονομία του. Τα περιστατικά που αντιμετώπισαν οι υγειονομικοί των ΚΙΦΑ ήταν ελαφρά και αφορούσαν προβλήματα υγείας, κυρίως εξαιτίας της σωματικής ταλαιπωρίας και της εξαντλητικής έκθεσής τους στον ανελέητο ήλιο. Εντυπωσιακή είναι η δύναμη που δείχνουν οι πρόσφυγες με έγκυες γυναίκες προχωρημένης εγκυμοσύνης να ταξιδεύουν μερόνυχτα και τα κουτσούβελα να ζουν τον ξεριζωμό από πολύ νωρίς εμφανίζοντας μια αστείρευτη ανάγκη να εκφραστούν, γι’ αυτό που ζουν ή αυτό που άφησαν πίσω. Οι ίδιοι οι πρόσφυγες, ζώντας αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη, στέκονται με εντυπωσιακή αξιοπρέπεια και υπομονή, ενώ όσοι απ’ αυτούς μπορούν να βοηθήσουν το έργο το υγειονομικών -είτε ως μεταφραστές, είτε ως επιστήμονες υγειονομικοί- το πράττουν αγόγγυστα.
Ωστόσο, όλα τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου μπορούν να αποτελέσουν προορισμό των προσφύγων που προσπαθούν να περάσουν στην «Ευρώπη της ασφάλειας» με πλαστικές βάρκες υπερφορτωμένες με 50άδες ανθρώπων, οι οποίοι πιθανότατα δεν γνωρίζουν κολύμπι. Το προηγούμενο διάστημα παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφοροποιήσεις τόσο στην προετοιμασία υποδοχής, όσο και στην αντιμετώπιση αυτών των ανθρώπων. Διόλου τυχαίο το γεγονός ότι στην Κω παρουσιάστηκαν προβλήματα και επεισόδια, σε αντίθεση με άλλα νησιά. Διόλου, επίσης, τυχαίο ότι στη Χίο, που επίσης καλείται να αντιμετωπίσει χαμηλές ροές, οι τοπικές Αρχές έχουν περιοριστεί στο να στήσουν έναν καταυλισμό μόνο με σκηνές και τίποτα άλλο πέραν τούτου. Ένας καταυλισμός «κρυμμένος» δίπλα στα νεκροταφεία, χωρίς τρεχούμενο νερό και χωρίς αποχετευτικό σύστημα ή χημικές τουαλέτες.
Σημαντικό ρόλο στο κλίμα που διαμορφώνεται, φυσικά, παίζει η ύπαρξη ή μη αντιρατσιστικών οργανώσεων και κινηματικών δομών. Τα νησιά που διαθέτουν κινηματικές δομές αντιρατσισμού και αλληλεγγύης παρουσιάζουν καλύτερες προϋποθέσεις αντιμετώπισης αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης και τραγωδίας.
Τα νησιά της χώρας, ωστόσο, αποτελούν μόνο έναν σταθμό του μεγάλου ταξιδιού. Είναι η είσοδος στην Ευρώπη, που βρίσκεται σχετικά στην αρχή του ταξιδιού τους. Τι γίνεται όμως μετά; Η παρούσα κατάσταση ξεπερνά τα όρια του τραγικού. Ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι πρόσφυγες πολέμου, που επιθυμούν απλώς να περάσουν από τη χώρα κι όχι να εγκατασταθούν και γυρεύουν μόνο ασφάλεια για τη ζωή τους, αποτελεί ντροπή και αίσχος για τον ανθρώπινο πολιτισμό, τις ανθρωπιστικές αξίες, την ευρωπαϊκή και ελληνική παράδοση. Ένα κομμάτι της κοινωνίας αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα της αλληλεγγύης σε αυτές τις ανθρώπινες τραγωδίες και ένα κομμάτι τους επιτίθεται και τους εκμεταλλεύεται ελεύθερα και ανερυθρίαστα. Πέντε ευρώ η φόρτιση του κινητού, άλλα τόσα για επινοικίαση καρέκλας, 2 ευρώ για 100gr απορρυπαντικής σκόνης ρούχων, 1 ευρώ το μικρό μπουκαλάκι νερό και 3 ευρώ το μεγάλο σε ανθρώπους που μένουν 24ωρα κάτω από τον καυτό ήλιο. Ο κεντρικός σχεδιασμός αφήνεται εξ ολοκλήρου στην ευχέρεια και τη βούληση ή μη των Αρχών της Τοπικής αυτοδιοίκησης.
Έξοδος Ειδομένη
Για τους χιλιάδες πρόσφυγες με μωρά στην αγκαλιά που συγκεντρώνονται στη μοναδική έξοδο -την Ειδομένη- δεν υπάρχει απολύτως καμία οργάνωση για φροντίδα. Δύο βρύσες με νερό τοποθετημένες στον χώρο εξόδου για χιλιάδες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν από τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα. Κανένας κάδος απορριμμάτων και καμία υποδομή. Καμία υγειονομική προστασία. Η ύπαρξη ενός ή δυο ιατρών από ΜΚΟ αποτελούν συμβολικό νούμερο για τις ανάγκες που υπάρχουν. Το εάν θα σημειωθούν επεισόδια ή όχι, το αν θα παρουσιαστούν αρρώστιες ή όχι και το αν ξεπεραστούν τα όρια εξαθλίωσης καθορίζεται μόνο από το διάστημα παραμονής τους στα σύνορα, δηλαδή από τις κρατικές αρχές της FYROM και το πόσο γρήγορα ή όχι επιτρέπουν τη διέλευση των προσφύγων. Καμία πρωτοβουλία από το δήμο, την περιφέρεια, το κράτος για στοιχειώδη υποστήριξη. Στα ζώα μας, βέβαια, μία γούρνα με νερό βάζουμε για να μην πεθάνουν από αφυδάτωση.
Αυτό το αίσχος πρέπει να σταματήσει χθες. Οι κοινωνίες μαζί με το κίνημα αλληλεγγύης οφείλουν άμεσα να εντείνουν τις πιέσεις τους προς τις Αρχές, ώστε να φροντίσουν στοιχειωδώς όλα αυτά τα γυναικόπαιδα με τρόπο που δεν προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Οι αρμόδιοι κρατικοί αλά και οι τοπικοί φορείς πρέπει, επιτέλους, να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Διαφορετικά, διεκδικούμε επάξια όχι το βραβείο αλληλεγγύης και φιλοξενίας, μα το Όσκαρ υποκρισίας και μισαλλοδοξίας. Αυτό το Όσκαρ, όμως, όχι μόνο δεν μας τιμά, αλλά μας απειλεί οδηγώντας μας κατευθείαν στη δική μας εξαθλίωση.
Εύα Μπαμπαλώνα
μέλος του ΚΙΑ Θεσσαλονίκης
