Οι λομπίστες γράφουν τη νέα παγκόσμια ιστορία «κεκλεισμένων των θυρών» – Δούρειος ίππος για την κατάργηση της δημοκρατίας και του κόσμου όπως τον ξέρουμε. Της Μαρίνας Γ. Μεϊντάνη
Έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στην ιστορία των ΗΠΑ, χωρίς υπερβολή και στην παγκόσμια Ιστορία. Θα μπορούσαμε να την αναφέρουμε και ως τη «Γιάλτα του 21ου αιώνα»… από πλευράς γεωπολιτικών ανακατατάξεων, καθώς προβλέπει παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων από τα κράτη στις πολυεθνικές.
Τις προηγούμενες ημέρες στη Σιγκαπούρη πραγματοποιήθηκε η τελευταία μιας σειράς διαπραγματεύσεων που τελικό προορισμό έχει να μπει και τυπικά η ταφόπλακα στον κόσμο, όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και ουσιαστικά υπό απόλυτη συνωμοτική σιγή…
Πρόκειται για τον Υπερειρηνικό Συνεταιρισμό (Trans Pacific Partnership-ΤΡΡ) στην οποία μετέχουν 12 κράτη –ΗΠΑ, Ιαπωνία, Μεξικό, Καναδάς, Αυστραλία, Μαλαισία, Χιλή, Σιγκαπούρη, Περού, Βιετνάμ, Ν. Ζηλανδία και Μπρουνέι– και για την οποία ο πρόεδρος Ομπάμα είχε δεσμευτεί ότι μέχρι τέλος του έτους θα είχε περάσει από το Κογκρέσο. Όπως άλλωστε σημειώνει το Wikileaks, που διέρρευσε σχετικό έγγραφο πριν από ένα μήνα: «Το TPP είναι ο πρόδρομος για το εξίσου μυστικό σύμφωνο ΗΠΑ-Ε.Ε. του Υπερατλαντικού Συνεταιρισμού Εμπορίου και Επενδύσεων (Transatlantic Trade and Investment Partnership-ΤΤΙΡ), για τον οποίο ο πρόεδρος Ομπάμα εγκαινίασε τις διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ-Ε.Ε. τον Ιανουάριο του 2013. Μαζί, ΤΡΡ και ΤΤΙΡ θα καλύπτουν περισσότερο από το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ». Και οι δύο συμφωνίες αφήνουν απ’ έξω την Κίνα.
Ωστόσο, είναι πολύ περισσότερο από μία συμφωνία ζωνών ελεύθερου εμπορίου. Το εύρος, το σκεπτικό της και το περιεχόμενό της αγγίζει την ίδια τη δημοκρατία, την ουσία του πολιτεύματος της κάθε χώρας που εμπλέκεται σε αυτή και οδηγεί σε παραχώρηση της κρατικής και εθνικής κυριαρχίας στο παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο. Υπό αίρεση τίθενται ανθρώπινα δικαιώματα, ελευθερία της έκφρασης, πνευματικά, περιβαλλοντικά δικαιώματα, δικαιώματα στην υγεία, τη διατροφή και τα δημόσια αγαθά, ενώ επιχειρείται από την πίσω πόρτα αυτή τη φορά και υπό άλλο μανδύα να περάσει ο απόλυτος έλεγχος του Διαδικτύου – γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί και ως διάδοχος της ACTA. Κι όλα αυτά ενώ η παγκόσμια διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη διεξάγεται υπό καθεστώς απόλυτης μυστικότητας και ελάχιστων διαρροών.
Αλλαγή νομικού πλαισίου
Με την υιοθέτηση της συμφωνίας, θεσπίζεται ένα νομικό καθεστώς και επιβάλλεται η διακρατική εφαρμογή του σε τέτοια κλίμακα, ώστε να τροποποιούνται και να αντικαθιστώνται οι νόμοι που ισχύουν στα κράτη-μέλη της ΤΡΡ εφόσον δεν συνάδουν με το πνεύμα της. Όπως αποδεικνύεται από τις αποκαλύψεις του εγγράφου από το Wilileaks, προς ρύθμιση περιλαμβάνονται συμφωνίες σχετικά με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (μετάδοση πληροφορίας, Διαδίκτυο), πατέντες (για τρόφιμα, φάρμακα κ.λπ.), σήματα, αλλά και βιοτεχνολογία.
Το μεγαλύτερο τμήμα του κεφαλαίου – «Εφαρμογή» – είναι μάλιστα αφιερωμένο στην εξειδίκευση των νέων μέτρων της αστυνομίας, με σημαντικές συνέπειες για ατομικά δικαιώματα, πολιτικές ελευθερίες, έκφραση, παρόχους Ίντερνετ και το σεβασμό της ιδιωτικής ζωής στο Διαδίκτυο, καθώς και τα πνευματικά και βιολογικά επιτεύγματα αλλά και το περιβάλλον. Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει επίσης πολλές διατάξεις από τις συνθήκες SOPA και ACTA, οι οποίες υποτίθεται ότι έχουν απορριφθεί μετά από πιέσεις.
Με διαδικασία fast track
Οι διαπραγματεύσεις της TPP βρίσκονται σήμερα σε μια κρίσιμη φάση. Η κυβέρνηση Ομπάμα «σπρώχνει» τις διαδικασίες ώστε να ολοκληρωθεί η συμφωνία, προκειμένου να αποτρέψει το Κογκρέσο των ΗΠΑ να συζητήσει ή να τροποποιήσει το σύνολο ή μέρος της συνθήκης. Προωθεί τη συμφωνία μέσω fast track διαδικασίας ξεσηκώνοντας ακόμη γερουσιαστές και βουλευτές του κόμματος του. Περισσότεροι από 230 βουλευτές και από τα δύο σώματα έχουν ζητήσει με επιστολή τους ενημέρωση και διαβούλευση, αντιδρώντας στην πρόθεση της εκτελεστικής εξουσίας να περάσει τη συμφωνία ως πακέτο, χωρίς δυνατότητα τροποποιήσεων και αλλαγών από τα νομοθετικά σώματα.
Ο Τζούλιαν Ασάνζ των Wikileaks έχει δηλώσει πως «η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιέζει επιθετικά και επιτακτικά για υιοθέτηση της TPP». Ωστόσο, οι εξελίξεις δεν φαίνεται να ευνοούν τα σχέδια του Ομπάμα, ο οποίος επιθυμούσε μέχρι τέλος του χρόνου αυτή να έχει υιοθετηθεί. Οι διαπραγματεύσεις του Νοεμβρίου στο Σολτ Λέικ στη Γιούτα των ΗΠΑ, έδειξαν ότι υπάρχει ακόμη μεγάλη απόσταση για σύγκλιση στις θέσεις των 12, σύμφωνα με τελευταίες αποκαλύψεις από τα Wikileaks.
Η συνάντηση στη Σιγκαπούρη σε επίπεδο υπουργών Εμπορίου στο τέλος της περασμένης βδομάδας ήρθε να επιβεβαιώσει τη ματαίωση των σχεδίων για γρήγορη υιοθέτηση της συμφωνίας. Οι διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία απέτυχαν και όπως δήλωσε ο υπουργός Εμπορίου της Νέας Ζηλανδίας, Τιμ Γκρόζερ, θα χρειαστεί και νέα συνάντηση, την οποία τοποθέτησε χρονικά τον ερχόμενο Ιανουάριο. «Είναι σαφές ότι χρειάζεται να συναντηθούμε και πάλι», είπε. Οι υπουργοί έχουν ζητήσει από τους επικεφαλής των διαπραγματεύσεων να έχουν «επιτακτικά γρήγορες» αποφάσεις στη συνάντηση του επόμενου μήνα, ενώ τόνισε ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν προχωρήσει σημαντικά.
Την ίδια ώρα δυναμώνουν οι αντιδράσεις από εκπροσώπους των κοινοβουλίων και στις υπόλοιπες χώρες και κυρίως σε Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ιαπωνία, αλλά και σε Χιλή, Μεξικό.
Η καθυστέρηση, όμως, αυτή δίνει το περιθώριο και στην ανάπτυξη ενός κινήματος από τα κάτω, καθώς η μυστικότητα με την οποία είχαν κινηθεί μέχρι σήμερα εκπρόσωποι των κρατών και πολυεθνικές δεν είχε αφήσει περιθώρια συγκρότησης ενός τέτοιου μετώπου. Ήδη τον τελευταίο μήνα και μετά τις αποκαλύψεις από το Wikileaks έχει ξεκινήσει μία εκστρατεία συλλογής υπογραφών και αντιδράσεων και στις 12 χώρες.
Ασυδοσία πολυεθνικών
Το πλέον εξωφρενικό: Στην ΤΡΡ προβλέπεται η παραχώρηση της κυριαρχίας των εθνικών δικαστηρίων και η ίδρυση διεθνών δικαστηρίων στα οποία οι εταιρίες θα μπορούν να μηνύσουν κυβερνήσεις, αν αυτές δεν συμμορφώνονται με τους όρους της συμφωνίας και με τις συμβάσεις που έχουν συναφθεί με τις πολυεθνικές. Στα δικαστήρια αυτά δεν έχουν κανέναν λόγο και εκπροσώπηση κινήματα πολιτών, συλλογικότητες ή Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Ουσιαστικά, δηλαδή, τα μετέχοντα κράτη θα πρέπει να τροποποιήσουν τη νομοθεσία τους ώστε να είναι απόλυτα συμβατή με τους όρους που θέτει η ΤΡΡ. Αποτέλεσμα, σε μία σειρά ζητημάτων δημοσίου συμφέροντος και δικαιωμάτων, οι πολυεθνικές να έχουν περισσότερα δικαιώματα και εξουσίες από τις κυβερνήσεις.
Στη ρίζα αυτού του μοντέλου η βασική ιδέα είναι ότι τα κέρδη των πολυεθνικών και οι αποδόσεις των επενδυτών θα πρέπει να είναι διασφαλισμένα και να υπερισχύουν του δημοσίου συμφέροντος.
Αρκεί να επισημανθεί ότι η κυβέρνηση της Αργεντινής κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης και μετά από έντονες λαϊκές αντιδράσεις αναγκάστηκε να παγώσει τις τιμές σε καύσιμα και νερό. Οι διεθνείς επιχειρήσεις… κοινής ωφέλειας προχώρησαν σε δικαστικές διώξεις αναγκάζοντας την κυβέρνηση να πληρώσει πάνω από 1 δισ. δολάρια ως αποζημίωση. Στο Ελ Σαλβαδόρ, η λαϊκή οργή και οι μαζικές αντιδράσεις εμπόδισαν τη λειτουργία εργοστασίου για εξόρυξη χρυσού. Η κυβέρνηση ακύρωσε τη συμφωνία. Σήμερα η καναδική εταιρία η Pacific Rim Mining Corporation μηνύει και απαιτεί(!) από τη χώρα 315 εκατομμύρια δολάρια για διαφυγόντα κέρδη, παρ’ ότι οι κάτοικοι ζουν με τις συνέπειες της εξόρυξης και παρ’ ότι από τις δραστηριότητες της εταιρίας έχουν μολυνθεί περισσότερο από το 90% των επιφανειακών υδάτων. Και δεν είναι μόνο στη Λατινική Αμερική. Η αμερικανική φαρμακευτική El Lilly, μετά από απόρριψη δύο πατεντών της από τον Καναδά, με την αιτιολογία ότι δεν είχαν προσκομιστεί όλα τα απαιτούμενα έγγραφα, σήμερα μηνύει την καναδική κυβέρνηση για 500 εκατομμύρια δολάρια και απαιτεί την αλλαγή νόμων. Αλλά ακόμη και η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι ευάλωτη απέναντι στις απαιτήσεις των πολυεθνικών. Μία καναδική εταιρία φαρμάκων, η Apetex, απαιτεί από την αμερικανική κυβέρνηση 520 εκατομμύρια, ενώ η Morris διεκδικεί περισσότερα από 1 δισ. από την κυβέρνηση της Αυστραλίας. Ένας πρώτος υπολογισμός θέλει οι πολυεθνικές –πριν από την υιοθέτηση της συμφωνίας ΤΡΡ– να απαιτούν περισσότερα από 20 δισ. από λαούς για διαφυγόντα κέρδη…
Από τον Ειρηνικό σε όλο τον κόσμο
Το ιστορικό μιας συμφωνίας που καλύπτει το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ
Η Trans Pacific Partnership-ΤΡΡ έλκει τις καταβολές της από μία σχετικά ασήμαντη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ Μπρουνέι, Νέας Ζηλανδίας, Χιλής και Σιγκαπούρης, που είναι γνωστή ως Ειρηνικός 4 – P4. Η συμφωνία αυτή απέκτησε ξαφνικά μεγαλύτερη σημασία όταν, το 2008, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες εκδήλωσαν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν κι αυτές.
Τον Μάρτιο του 2010, οι διαπραγματεύσεις για την ΤΡΡ ξεκίνησαν με ΗΠΑ, Αυστραλία, Περού και Βιετνάμ, μαζί με τις τέσσερις χώρες που μετείχαν ήδη στην Ρ4. Συν τω χρόνω στις οκτώ αυτές χώρες προστέθηκαν Μαλαισία, Καναδάς, Μεξικό και πρόσφατα η Ιαπωνία, ενώ ενδιαφέρον εξέφρασε μόλις πριν από ένα μήνα και η Ν. Κορέα. Η συμφωνία αυτή καλύπτει το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ και περισσότερο από το 25% του παγκόσμιου εμπορίου. Αποτελείται από 29 κεφάλαια εκ των οποίων κάποια έχουν παραρτήματα που αφορούν συγκεκριμένα προϊόντα π.χ. φάρμακα, οινοπνευματώδη, ενώ περιλαμβάνει, πέραν των παραδοσιακών εμπορικών ζητημάτων –κυκλοφορία εμπορευμάτων και υπηρεσιών– και πολλούς τομείς της πολιτικής σφαίρας και του δημόσιου συμφέροντος που αποτελούν θέματα χάραξης εσωτερικής πολιτικής και όχι εμπορικών διαπραγματεύσεων.
Συνωμοτική σιγή
Από την αρχή των διαπραγματεύσεων –διαδικασία κατάρτισης και διαπραγμάτευσης των κεφαλαίων της Συνθήκης– η TPP περιβάλλεται από ένα πρωτοφανές πέπλο απορρήτου και μυστικότητας. Πρόσβαση ακόμη και στα σχέδια της TPP έχουν ελάχιστοι, ακόμη κι αν πρόκειται για κυβερνητικούς αξιωματούχους των χωρών-μελών. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμη και μέλη του Κογκρέσου μπορούν να δουν μόνο επιλεγμένα τμήματα των εγγράφων που σχετίζονται με τις συνθήκες και υπό ιδιαίτερα αυστηρές προϋποθέσεις. Έχει αποκαλυφθεί ότι μόνο τρεις άνθρωποι σε κάθε χώρα από το TPP έχουν πρόσβαση στο πλήρες κείμενο της συμφωνίας, ενώ 600 «σύμβουλοι επιχειρήσεων» –εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων που υπερασπίζονται τα συμφέροντα των αμερικανικών εταιριών όπως η Chevron, Halliburton, Monsanto, Citigroup και Walmart– έχουν προνομιακή πρόσβαση και παρέμβαση σε νευραλγικά σημεία του κειμένου της συνθήκης.
