Της Αλίκης Βεγίρη.
«Μπορεί η επίθεση στο Ιράν, να αποτελεί την τελευταία επιλογή, παρ’ όλα αυτά το σχέδιο επίθεσης έχει ήδη ετοιμαστεί», ήταν τα λόγια του ναυάρχου Μάικ Mάλεν, αρχηγού του μεικτού γενικού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, κατά τη διάρκεια πρόσφατης ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.
Μετά από αυτά, όλο και περισσότεροι πιστεύουν ότι το Ιράν δεν θ’ αργήσει να μπει στο στόχαστρο, όχι πια της προπαγάνδας, που τον τελευταίο καιρό κλιμακώνεται και σκληραίνει σε όλα τα δυτικά μέσα, αλλά των ίδιων των κανονιών της Αμερικής. Αιχμές αποτελούν το πυρηνικό του πρόγραμμα για το οποίο η Δύση ισχυρίζεται ότι κρύβει πολύ περισσότερες δυνατότητες από τον απλό ηλεκτροφωτισμό των πόλεων και των χωριών, ή από την παρασκευή ραδιενεργών ισοτόπων για ιατρικούς σκοπούς, κυρίως όμως η μη συμμόρφωσή του στην απαίτηση για πλήρη τερματισμό του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου.
Ποια είναι η κύρια πυρηνική υποδομή του Ιράν; Κατ’ αρχάς υπάρχει ο άρτι περατωθείς πυρηνικός σταθμός της Μπουσέρ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος όμως δεν έχει άλλη δυνατότητα πέραν αυτής για την οποία κατασκευάστηκε. Άρα οι υποψίες δεν πέφτουν εκεί, αλλά αλλού και συγκεκριμένα στο Αράκ, στην υπό κατασκευή μονάδα παραγωγής βαρέως ύδατος και στον αντίστοιχο αντιδραστήρα εκεί κοντά, ο οποίος σε πλήρη λειτουργία θα μπορεί να παράξει και πλουτώνιο για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, κυρίως όμως στο Νατάνζ, στη μεγάλη μονάδα εμπλουτισμού ουρανίου, με τους πρόσφατα εγκατεστημένους περίπου 5.000 μεγάλης ταχύτητας φυγοκεντρωτές, με δυνατότητα παραγωγής εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και ουρανίου υψηλής περιεκτικότητας στο σχάσιμο ισότοπο 235U. Για παράδειγμα, οι αντιδραστήρες προς ηλεκτροπαραγωγή χρησιμοποιούν ουράνιο με ποσοστό 235U γύρω στο 4%, για παραγωγή ισοτόπων για ιατρικούς σκοπούς η απαιτούμενη περιεκτικότητα ανεβαίνει στο 20%, ενώ για την κατασκευή όπλων, στο 90% και πλέον.
Το Ιράν έχοντας συνυπογράψει τη συνθήκη περιορισμού των πυρηνικών όπλων (Νuclear Νon-Proliferation Treaty, NPT), έχει αποκτήσει, υπό την εποπτεία όμως της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), το δικαίωμα για την εξόρυξη, εμπλουτισμό και χρήση ουρανίου για ειρηνικούς σκοπούς. Παρά την πολλαπλώς διακηρυγμένη θέση του ότι δεν πρόκειται να προβεί στην κατασκευή πυρηνικών όπλων, η κατά καιρούς απόκρυψη στοιχείων ή και μονάδων ολόκληρων εμπλουτισμού από τους επιθεωρητές της ΙΑΕΑ, καθώς επίσης και η συν τω χρόνω αποκτηθείσα τεχνολογία, όπως και τεχνογνωσία, ώστε να εικάζεται ότι η κατασκευή πυρηνικών όπλων γίνεται στο άμεσο μέλλον εφικτή, έχουν δημιουργήσει κλίμα δυσπιστίας με τη Δύση, το οποίο δεν απέχει πολύ από το να εξελιχθεί σε εφιάλτη, μιας και οι αληθινές δυνατότητες του Ιράν δεν πρόκειται να γίνουν σε όλο το εύρος τους γνωστές. Η Δύση από τη μια μεριά, λοιπόν, δυσπιστεί και επιβάλει κυρώσεις, τέσσερις τον αριθμό, με την τελευταία να έχει επιβληθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Ιούνιο του 2010 (και με μια νέα ακόμα στα σκαριά), ενώ από την άλλη το Ιράν, μη θεωρώντας ότι παραβαίνει όρους της συνθήκης NPT, φαίνεται αποφασισμένο να ασκήσει τα κυριαρχικά του δικαιώματα και να εμμείνει στο «αγκάθι» του εμπλουτισμού για το οποίο όμως κανείς δεν είναι σίγουρος ότι θα παραμείνει εντός των επιτρεπτών ορίων.
Οι τελευταίες συνομιλίες στις 6-7 Δεκεμβρίου στη Γενεύη ανάμεσα στο Ιράν και την Ε.Ε., Αμερική, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία, δεν κατάφεραν να οικοδομήσουν το πολυπόθητο κλίμα εμπιστοσύνης, το οποίο και μετέθεσαν να οικοδομηθεί σε νέες συνομιλίες που θα λάβουν χώρα σύντομα στην Τουρκία. Σύμφωνα με ειδικούς, αυτό ήταν και το καλύτερο που θα μπορούσε να συμβεί.
Θα έλεγε κανείς ότι, από συνομιλία σε συνομιλία, το Ιράν ροκανίζει χρόνο. Από την άλλη η Δύση εντείνει τις πιέσεις πότε υπό μορφή κυρώσεων, πότε υπό μορφή ψυχροπολεμικών απειλών, πότε υπό μορφή ηλεκτρονικών «σκουληκιών» με στόχο την εξουδετέρωση κρίσιμων μονάδων (π.χ. ιός Stuxnet), πότε ακόμα και υπό μορφή ψυχρών δολοφονιών Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων, ελπίζοντας να πάρει πίσω κάποιον από το χρόνο που πάει να κερδίσει το Ιράν. Η τελευταία αδιευκρίνιστη, όπως άλλωστε και οι προηγούμενες, δολοφονική επίθεση έλαβε χώρα το Νοέμβριο με κατάληξη ένα θάνατο και ένα τραυματισμό, ενώ στις αρχές του έτους είχαμε τη δολοφονία ενός ακόμη πυρηνικού επιστήμονα.
Κατασκευή «αποδείξεων»
Υπάρχει ακόμα και η δυνατότητα κατασκευής «αποδείξεων», τέχνη που, για να δικαιολογηθεί η εισβολή, αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμη στην περίπτωση του Ιράκ. Στην περίπτωση του Ιράν, το δήθεν κλεμμένο laptop Ιρανού πυρηνικού επιστήμονα με τα εξελιγμένα σχέδια για την ενσωμάτωση πυρηνικής κεφαλής σε πύραυλο, αποδείχτηκε ότι ανήκαν σε ένα άνευ αξίας παλιότερο, και ήδη εγκατα λελειμμένο μοντέλο, και έτσι η στοιχειοθέτηση μιας επικείμενης εισβολής δεν μπόρεσε να ευοδωθεί. Φυσικά η απουσία αποδείξεων δεν συνιστά πάντοτε εμπόδιο για τη διεξαγωγή πολέμου, μιας και οι αποδείξεις μπορούν πάντοτε να κατασκευαστούν, οι ενδείξεις να μετονομαστούν σε αποδείξεις, και οι υποθέσεις να παρουσιαστούν ως βεβαιότητες.
Από μια σκοπιά, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα μπορούσε να αποτελέσει αντίβαρο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής την οποία λυμαίνεται και μονοπωλεί ως προς τα πυρηνικά ο Ισραηλινός δερβέναγας. Κι εδώ βρίσκεται ο τραγέλαφος. Διότι, ενώ αποτελεί κοινό μυστικό ότι το Ισραήλ διαθέτει περί τις 100-400 πυρηνικές κεφαλές, με πλουτώνιο προερχόμενο από τον αντιδραστήρα της Dimona, και ενώ έχουν έρθει στο φως ντοκουμέντα που επιβεβαιώνουν τη συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Νοτίου Αφρικής το 1975 για την πώληση πυρηνικών όπλων στο απαρτχάιντ καθεστώς της δεύτερης με στόχο την εξουδετέρωση της αφρικανικής αντίστασης, εντούτοις η διεθνής κοινότητα δεν θεωρεί ότι τέτοια όπλα υφίστανται, και κατά συνέπεια δεν ασκεί πιέσεις.
Το ίδιο δε το Ισραήλ, ούτε το αρνείται, ούτε και το επιβεβαιώνει, ακολουθώντας, για ευνόητους λόγους, πολιτική στρατηγικής αμφιβολίας. Ως εκ τούτου, ουδέποτε υπέγραψε τη συνθήκη NPT, ουδέποτε υπέστη έλεγχο ή κυρώσεις από την ΙΑΕΑ, και φυσικά ουδέποτε θα καθίσει σε κάποιο τραπέζι διαπραγματεύσεων για μείωση των πυρηνικών εξοπλισμών, πράγμα που το Ιράν, κατά δήλωσή του, θα ήταν διατεθειμένο να κάνει. Η πίεση και το σκληρό μαρκάρισμα που ασκεί μονομερώς η Δύση στο Ιράν, έρχεται σε καταφανή αντίθεση με την ασυλία που απολαμβάνει το Ισραήλ, δείγμα της υποκρισίας και των διαφορετικών μέτρων και σταθμών που υιοθετεί.
Από μια άλλη όμως σκοπιά, η διασπορά των πυρηνικών δεν είναι κάτι από το οποίο η ανθρωπότητα θα βγει ωφελημένη, οπότε και δεν θα πρέπει να επιδιώκεται.
Τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν; Πόσο πιθανή είναι μια στρατιωτική επίθεση της Αμερικής και του Ισραήλ εναντίον του Ιράν; Παρά τις απειλές, οι οποίες διαρκούν εδώ και πέντε χρόνια, μάλλον μικρή προς το παρόν. Το πιο πιθανό είναι να συνεχίσουν τις ψυχολογικές πιέσεις και τον πόλεμο δολιοφθοράς, ελπίζοντας ίσως σε μια εκ των έσω ανατροπή του καθεστώτος. Πιθανόν και να προβούν σε χειρουργικές επεμβάσεις καταστροφής μεμονωμένων πυρηνικών θέσεων στο Ιράν, του τύπου που είχε επιχειρηθεί το 1981 από το Ισραήλ στον ερευνητικό πυρηνικό αντιδραστήρα Osirak του Ιράκ.
Προς το παρόν οψόμεθα.
