του Νίκου Λάιου*
Στις 14.10.2022 αναρτήθηκε σε status προδημοσίευσης (εν αναμονή αξιολόγησης από ομότιμους) η μελέτη των Da-Yuan Chen et al. “Role of spike in the pathogenic and antigenic behavior of SARS-CoV-2 BA.1 Omicron” [«Ο ρόλος της ακίδας στην παθογόνο και αντιγονική συμπεριφορά του SARS-CoV-2 BA.1 Omicron» – διαθέσιμη ως προδημοσίευση στο www.biorxiv.org/content/10.1101/2022.10.13.512134v1].
Η ΜΕΛΕΤΗ παρουσιάζει τα αποτελέσματα πειράματος μεγάλης ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Στόχος του πειράματος, που έγινε σε ποντίκια, ήταν να βρεθεί γιατί η παραλλαγή Όμικρον είναι πιο μεταδοτική, έχει μεγαλύτερη διαφυγή από τα εμβόλια και είναι λιγότερο παθογόνος από τις προηγούμενες παραλλαγές – και ιδιαίτερα να εξεταστεί η επικρατούσα υπόθεση πως υπεύθυνες για αυτά είναι οι μεταλλάξεις στην ακίδα του ιού. Βρέθηκε, λοιπόν, ότι και το σώμα του ιού συμβάλλει επίσης, σε μεγάλο βαθμό, στα ζητήματα μετάδοσης, διαφυγής από τα εμβόλια και (βαρύτητας) νόσησης.
Το πείραμα, ωστόσο, συνίστατο στη δημιουργία «χιμαιρικού ανασυνδυασμένου SARS-CoV-2, κωδικοποιώντας το γονίδιο S του Όμικρον στον κορμό ενός απομονωμένου προγονικού SARS-CoV-2 και στη σύγκριση του ιού αυτού με την παραλλαγή Omicron, που κυκλοφορεί με φυσικό τρόπο» [Από την περίληψη της μελέτης, μετάφραση δική μας]. Δημιουργήθηκε, δηλαδή, εργαστηριακά ένας νέος ιός, που σε αδρές γραμμές είναι συνδυασμός του αρχικού στελέχους της Γιουχάν και της παραλλαγής Όμικρον.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το εύρημα ότι ο τεχνητός ιός βρέθηκε να έχει ποσοστό θνησιμότητας 80% σε σχέση με την Όμικρον (ποσοστό θνησιμότητας 0%) προκάλεσε αντιδράσεις από αμερικανικά και βρετανικά ΜΜΕ, από μέλη της διεθνούς «επιστημονικής κοινότητας» και από «απλούς ανθρώπους». Σε βαθμό τέτοιο, που τα μεν Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (NIH) δήλωσαν πως θα εξετάσουν αν χρειαζόταν να ζητήσουν την έγκρισή τους οι ερευνητές, πριν προχωρήσουν στο πείραμα· το δε Πανεπιστήμιο της Βοστώνης προχώρησε σε δημόσια τοποθέτηση/απάντηση, στην οποία τονίζεται, μεταξύ άλλων: ότι ο τεχνητά κατασκευασμένος ιός βρέθηκε να έχει μικρότερο ποσοστό θνησιμότητας από το αρχικό στέλεχος της Γουχάν (ποσοστό θνησιμότητας 100%), αλλά και ότι δεν υποχρεούταν να ενημέρωνε τα NIH, λόγω του ότι η έρευνα καθαυτή δεν χρηματοδοτούταν από αυτά – παρότι είχαν στο παρελθόν χρηματοδοτηθεί διάφορες υλικοτεχνικές υποδομές, που τελικά αξιοποιήθηκαν για τη διεξαγωγή της έρευνας.
Το προβληματικό στην απάντηση αυτή είναι ότι δεν λαμβάνει υπ’ όψιν το πρακτικό γεγονός ότι το αρχικό στέλεχος της Γουχάν έχει «νικηθεί» και ξεπεραστεί, στον πραγματικό, φυσικό κόσμο, από τις παραλλαγές Δέλτα, αρχικά, και έπειτα Όμικρον. Ενώ, σε κάθε περίπτωση, παραμένει το γεγονός της επικινδυνότητας διενέργειας τέτοιου είδους πειραμάτων – τουλάχιστον σε μια λογική ωφέλειας-ζημίας, όσον αφορά τα δυνητικά αποτελέσματά τους. Τέλος, η άποψη πως οφείλουν οι διενεργούντες τέτοια πειράματα να ενημερώνουν αρμόδιους εθνικούς φορείς μόνο σε περίπτωση που οι τελευταίοι εμπλέκονται στη χρηματοδότηση των πειραμάτων, κινδυνεύει να οδηγεί σε περιοχές πλήρους αυτονόμησης της επιστήμης από το (εναπομείναν…) κοινωνικό, παρά σε περιοχές μιας εύλογης, σε ορισμένο βαθμό, αυτονομίας της.
Αξίζει να σημειωθούν εδώ ορισμένες από τις τοποθετήσεις αναγνωρισμένων επιστημόνων πάνω στο ζήτημα:
- Richard H. Ebright, μοριακός βιολόγος, Καθηγητής Χημείας και Χημικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers και διευθυντής εργαστηρίου στο Ινστιτούτο Μικροβιολογίας Waksman: «Η έρευνα αποτελεί σαφές παράδειγμα έρευνας “κέρδους-λειτουργίας” [gain of function research] […] Για να μπορούμε να αποφύγουμε μια νέα πανδημία παραγόμενη σε εργαστήριο, είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχυθεί η εποπτεία πάνω σε έρευνες με παθογόνα, που αυξάνουν το ενδεχόμενο πρόκλησης πανδημίας [ePPP research] […] και είναι επιτακτική ανάγκη να λογοδοτήσουν οι αξιωματούχοι των υπηρεσιών της αμερικανικής κυβέρνησης οι οποίοι έχουν επανειλημμένα εκθέσει σε κίνδυνο το κοινό, επανειλημμένα παραβιάζοντας τις υπάρχουσες πολιτικές».
- David Livermore, μικροβιολόγος, Καθηγητής Ιατρικής Μικροβιολογίας στο University of East Anglia: «Δεδομένης της μεγάλης πιθανότητας να προέκυψε η πανδημία Covid από τη διαφυγή ενός χειραγωγημένου σε εργαστήριο ιού, στη Γουχάν, τα πειράματα αυτά φαίνονται βαθύτατα αλόγιστα [profoundly unwise]».
- Shmuel Shapira, επικεφαλής Καθηγητής του Τμήματος Στρατιωτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Εβραϊκού Πανεπιστημίου: «Απολύτως θα πρέπει να απαγορευτεί αυτό, παίζει με τη φωτιά».
ΤΕΛΟΣ, ΑΞΙΖΕΙ, πιστεύουμε, και η σημείωση πως ο Shapira διατέλεσε Γενικός Διευθυντής του Ισραηλινού Ινστιτούτου Βιολογικών Ερευνών από το 2013 μέχρι τον Μάιο του 2021 και πρωτοστάτησε στις εθνικές έρευνες του Ισραήλ για την αντιμετώπιση του SARS-CoV-2, συμπεριλαμβανομένων των ερευνών για ισραηλινό πειραματικό εμβόλιο. Όταν, στις 19/01/2022, ανακοινώθηκε ότι το Βραβείο Genesis για το 2022 θα απονεμηθεί στον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer Αλβέρτο Μπουρλά, ο Shapira, σε δήλωσή του στους Times of Israel, χαρακτήρισε την απόφαση «λυπηρή», δήλωσε ότι το εμβόλιο της Pfizer είναι «μετριότητα», ότι η εταιρεία το ανέπτυξε «για να σοδιάσει δισεκατομμύρια» και ότι υπάρχουν «πιο διαπρεπείς Ισραηλινοί επιστήμονες» που έχουν τα απαραίτητα προσόντα να λάβουν το βραβείο. Το Βραβείο Genesis είναι ετήσιο και «απονέμεται σε Εβραίους εν ζωή, που έχουν αποκτήσει διεθνή φήμη στον επαγγελματικό τομέα της επιλογής τους, είναι υπερήφανοι για την εβραϊκή κληρονομιά τους, νοιάζονται για το μέλλον του εβραϊκού λαού και του κράτους του Ισραήλ και εμπνέουν τους νέους να κάνουν τον κόσμο καλύτερο» [Από την ιστοσελίδα του Genesis Prize Foundation, μετάφραση δική μας]. Το Βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 1 εκατομμυρίου δολαρίων.
* Ο Νίκος Λάιος είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος
Αθώοι οι 38 υγειονομικοί
Αθώους έκρινε ομόφωνα, λοιπόν, το Β’ Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών τους 38 υγειονομικούς «σε αναστολή», που είχαν συλληφθεί με τις κατηγορίες της «απείθειας» και της «διατάραξης ασφάλειας συγκοινωνιών», αμέσως μετά τη διαμαρτυρία τους έξω από το σπίτι του πρωθυπουργού, στις 7/7/2022. Στα δικαστήρια της οδού Ευελπίδων βρέθηκαν αρκετοί άνθρωποι τη μέρα της δίκης, Τετάρτη 19/10/2022, έμπρακτα δηλώνοντας τη συμπαράστασή τους προς τους υγειονομικούς, την υπεράσπιση των οποίων είχαν αναλάβει οι Αντωνιάδης Νίκος, Μπελαντής Δημήτρης, Παπανικολάου Βασίλης, Χατζηαντωνίου Γιάννης (κατά σειρά αλφαβητική).
