Μόδα του απολίτικου ή πρόπλασμα του καινούργιου.
Της Αλίκης Βεγίρη.
Θα μπορούσε να ήταν ένα αστείο, που ήρθε και κάθισε, θα μπορούσε επίσης να ήταν ένα τυχαίο συμβάν, απ’ αυτά που συμβαίνουν μια στις τόσες. Όμως δεν φαίνεται να είναι έτσι. Ο λόγος φυσικά, για τον εκλογικό θρίαμβο των «Πειρατών», με 8,9% και 15 έδρες, ακριβώς όσες και οι υποψηφιότητές τους, την προηγούμενη Κυριακή στο κοινοβούλιο του Βερολίνου.
Οι πέννες άναψαν, τα φλας άστραψαν και δεν υπήρξε εφημερίδα που να μη σχολιάσει είτε με θαυμασμό, είτε με κακεντρέχεια, είτε με σκεπτικισμό το τόλμημα και τον αναπάντεχο θρίαμβο των 20άρηδων, 30άρηδων μελών και ψηφοφόρων, του νεότερου πολιτικού κόμματος της Γερμανίας.
Κόμμα, τρόπος του λέγειν, μιας και δεν έχει ούτε τη δομή, ούτε την οργάνωση, ούτε την επαγγελματική στελέχωση των «αυθεντικών» κομμάτων όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά ούτε και ευρύ πολιτικό πρόγραμμα, αντίστοιχο αυτών που διεκδικούν την εξουσία. Οι πειρατές ξεκίνησαν το 2006, με μια καθαρά φιλελεύθερη ατζέντα σχετιζόμενη με το ελεύθερο λογισμικό, την ελευθερία στο ίντερνετ και την προστασία των ηλεκτρονικών δεδομένων και ως εκ θαύματος, βρήκαν άμεση ανταπόκριση από μια ομήλικη γενιά, που ανδρώθηκε στο facebοok και έλιωσε σόλες σερφάροντας στα απέραντα πελάγη του διαδικτύου. Πέρα όμως από τις βασικές τους δεσμεύσεις, στο δρόμο προστέθηκαν και καινούργια αιτήματα με κοινωνικό περιεχόμενο αυτή τη φορά, όπως εξασφάλιση κατώτατου μισθού, (αίτημα το οποίο άλλωστε υιοθετούν σχεδόν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης), μικρή αναλογία μαθητών προς καθηγητές, διαφάνεια στις κυβερνητικές αποφάσεις, καθώς επίσης και ελεύθερη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς στις πόλεις, αιτήματα δηλαδή ασύνδετα και σκόρπια. Ο χρόνος θα δείξει αν θα ριζώσουν ή θα τους πάρει ο άνεμος στο πρώτο ξεροβόρι.
Απ’ ό,τι έδειξαν οι αναλύσεις, οι «Πειρατές» άντλησαν τους ψηφοφόρους τους κυρίως από τη δεξαμενή των «Πρασίνων», οι οποίοι με τα χρόνια γκρίζαραν, όχι μόνο ηλικιακά, μα και πολιτικά, αλλά και από τους σοσιαλδημοκράτες και την αριστερά του Die Linke. Κατ’ ουσίαν βέβαια πρόκειται για κάτι άλλο, εντελώς διαφορετικό από τους πρώτους Πράσινους, πέρα από τη φρεσκάδα, τη νεανικότητα και τον ακτιβισμό. Οι Πράσινοι σχηματίστηκαν στους δρόμους, κατά τη διάρκεια των θυελλωδών αντι-πυρηνικών μαχών, ενώ οι «Πειρατές», στους φανταστικούς δρόμους των ηλεκτρονίων. Οι πράσινοι ήταν πολιτικοποιημένοι, οι «Πειρατές» απ’ ό,τι φαίνεται όχι, τουλάχιστον με την παραδοσιακή ερμηνεία της λέξης. Πόσο σοβαρά, λοιπόν, μπορούμε να τους πάρουμε; Είναι απλώς φασαριόζικοι νέοι, που είδαν τη συμμετοχή τους στις εκλογές σαν ένα καινούργιο και γεμάτο πρόκληση παιχνίδι; Είναι η ψήφος τους, ψήφος διαμαρτυρίας και αηδίας απέναντι στο κατεστημένο πολιτικό σκηνικό; Ή είναι ένα συναρπαστικό πείραμα για την εφαρμογή μιας πιο άμεσης και online δημοκρατίας; Αν λάβουμε υπ’ όψιν μας το προηγούμενο εγχείρημα των Σουηδών «Πειρατών» που κατάφεραν με την πρώτη, να στείλουν ένα κιόλας μέλος τους στο τρέχον ευρωκοινοβούλιο, υπάρχουν πολλές πιθανότητες η τάση αυτή να εξελιχθεί και να εξαπλωθεί και σε άλλες πόλεις και χώρες.
Αν εξαιρέσει κανείς το εξαιρετικά περιορισμένο και στοχευμένο τους πρόγραμμα, θα αναγνωρίσει ότι πίσω από αυτό κρύβονται πολύ βαθύτερες αιτίες που δικαιολογούν τα εν λόγω νεανικά εγχειρήματα και την απόφασή τους να διεκδικήσουν ενεργό ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Διάχυτη είναι πλέον η αντίληψη ότι το πολιτικό σύστημα είναι εν πολλοίς χρεοκοπημένο, απαξιωμένο, κουρασμένο, εσωστρεφές, στερείται φαντασίας δεν παράγει πια αξίες και ιδέες, και το κυριότερο, αδυνατεί να απευθυνθεί στη νέα γενιά, να μιλήσει στη γλώσσα της, να προσφέρει λύσεις στα αδιέξοδά της, και τελικά να την εμπνεύσει.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, η απόπειρα των «Πειρατών» θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως η πρώτη κίνηση για το διαζύγιο με την πολιτική όπως την είχαμε γνωρίσει ως τα τώρα, και ως το πρώτο βήμα, όσο ατελές, μετέωρο, πρωτόλειο, ή απολίτικο και να φαίνεται, για την υλοποίηση περισσότερο αμεσοδημοκρατικών πρακτικών και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων. Άλλωστε, η δυνατότητα των νέων τεχνολογιών πληροφορικής να ωθήσουν τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση έχει συζητηθεί σε θεωρητικό επίπεδο πολλές φορές στο παρελθόν. Απλώς οι «Πειρατές» το έδεσαν κόμπο και το πήραν κατά γράμμα, όπως φαίνεται και από την επόμενη δήλωση:
«Εξ αιτίας της διαδραστικής φύσης του διαδικτύου, τους νόμους δεν χρειάζεται πια να στους υπαγορεύουν, αλλά μπορείς και συ ο ίδιος να υψώσεις το ανάστημά σου και να τους γράψεις». Μακάρι να ήταν έτσι απλά. Η «καλή» διακυβέρνηση βέβαια δεν είναι θέμα γρήγορης καλωδίωσης και καλού λογισμικού, κι αν οι Ισλανδοί έγραψαν Σύνταγμα μέσα από το facebook, αυτό συνέβη όχι γιατί υπήρχε το καλό εργαλείο facebook, αλλά γιατί τα τελευταία δυο χρόνια είχαν προηγηθεί όλα αυτά τα θαυμαστά στην Ισλανδία.
Πάντως το συμπέρασμα είναι ότι στον κόσμο που πεθαίνει, οι «Πειρατές» και η επιτυχία τους, αποτελούν ένα πρώτο βήμα προς την αποσαφήνιση και τη διαμόρφωση του καινούργιου.
Οι πέννες άναψαν, τα φλας άστραψαν και δεν υπήρξε εφημερίδα που να μη σχολιάσει είτε με θαυμασμό, είτε με κακεντρέχεια, είτε με σκεπτικισμό το τόλμημα και τον αναπάντεχο θρίαμβο των 20άρηδων, 30άρηδων μελών και ψηφοφόρων, του νεότερου πολιτικού κόμματος της Γερμανίας.
Κόμμα, τρόπος του λέγειν, μιας και δεν έχει ούτε τη δομή, ούτε την οργάνωση, ούτε την επαγγελματική στελέχωση των «αυθεντικών» κομμάτων όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά ούτε και ευρύ πολιτικό πρόγραμμα, αντίστοιχο αυτών που διεκδικούν την εξουσία. Οι πειρατές ξεκίνησαν το 2006, με μια καθαρά φιλελεύθερη ατζέντα σχετιζόμενη με το ελεύθερο λογισμικό, την ελευθερία στο ίντερνετ και την προστασία των ηλεκτρονικών δεδομένων και ως εκ θαύματος, βρήκαν άμεση ανταπόκριση από μια ομήλικη γενιά, που ανδρώθηκε στο facebοok και έλιωσε σόλες σερφάροντας στα απέραντα πελάγη του διαδικτύου. Πέρα όμως από τις βασικές τους δεσμεύσεις, στο δρόμο προστέθηκαν και καινούργια αιτήματα με κοινωνικό περιεχόμενο αυτή τη φορά, όπως εξασφάλιση κατώτατου μισθού, (αίτημα το οποίο άλλωστε υιοθετούν σχεδόν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης), μικρή αναλογία μαθητών προς καθηγητές, διαφάνεια στις κυβερνητικές αποφάσεις, καθώς επίσης και ελεύθερη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς στις πόλεις, αιτήματα δηλαδή ασύνδετα και σκόρπια. Ο χρόνος θα δείξει αν θα ριζώσουν ή θα τους πάρει ο άνεμος στο πρώτο ξεροβόρι.
Απ’ ό,τι έδειξαν οι αναλύσεις, οι «Πειρατές» άντλησαν τους ψηφοφόρους τους κυρίως από τη δεξαμενή των «Πρασίνων», οι οποίοι με τα χρόνια γκρίζαραν, όχι μόνο ηλικιακά, μα και πολιτικά, αλλά και από τους σοσιαλδημοκράτες και την αριστερά του Die Linke. Κατ’ ουσίαν βέβαια πρόκειται για κάτι άλλο, εντελώς διαφορετικό από τους πρώτους Πράσινους, πέρα από τη φρεσκάδα, τη νεανικότητα και τον ακτιβισμό. Οι Πράσινοι σχηματίστηκαν στους δρόμους, κατά τη διάρκεια των θυελλωδών αντι-πυρηνικών μαχών, ενώ οι «Πειρατές», στους φανταστικούς δρόμους των ηλεκτρονίων. Οι πράσινοι ήταν πολιτικοποιημένοι, οι «Πειρατές» απ’ ό,τι φαίνεται όχι, τουλάχιστον με την παραδοσιακή ερμηνεία της λέξης. Πόσο σοβαρά, λοιπόν, μπορούμε να τους πάρουμε; Είναι απλώς φασαριόζικοι νέοι, που είδαν τη συμμετοχή τους στις εκλογές σαν ένα καινούργιο και γεμάτο πρόκληση παιχνίδι; Είναι η ψήφος τους, ψήφος διαμαρτυρίας και αηδίας απέναντι στο κατεστημένο πολιτικό σκηνικό; Ή είναι ένα συναρπαστικό πείραμα για την εφαρμογή μιας πιο άμεσης και online δημοκρατίας; Αν λάβουμε υπ’ όψιν μας το προηγούμενο εγχείρημα των Σουηδών «Πειρατών» που κατάφεραν με την πρώτη, να στείλουν ένα κιόλας μέλος τους στο τρέχον ευρωκοινοβούλιο, υπάρχουν πολλές πιθανότητες η τάση αυτή να εξελιχθεί και να εξαπλωθεί και σε άλλες πόλεις και χώρες.
Αν εξαιρέσει κανείς το εξαιρετικά περιορισμένο και στοχευμένο τους πρόγραμμα, θα αναγνωρίσει ότι πίσω από αυτό κρύβονται πολύ βαθύτερες αιτίες που δικαιολογούν τα εν λόγω νεανικά εγχειρήματα και την απόφασή τους να διεκδικήσουν ενεργό ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Διάχυτη είναι πλέον η αντίληψη ότι το πολιτικό σύστημα είναι εν πολλοίς χρεοκοπημένο, απαξιωμένο, κουρασμένο, εσωστρεφές, στερείται φαντασίας δεν παράγει πια αξίες και ιδέες, και το κυριότερο, αδυνατεί να απευθυνθεί στη νέα γενιά, να μιλήσει στη γλώσσα της, να προσφέρει λύσεις στα αδιέξοδά της, και τελικά να την εμπνεύσει.
Κάτω από αυτό το πρίσμα, η απόπειρα των «Πειρατών» θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως η πρώτη κίνηση για το διαζύγιο με την πολιτική όπως την είχαμε γνωρίσει ως τα τώρα, και ως το πρώτο βήμα, όσο ατελές, μετέωρο, πρωτόλειο, ή απολίτικο και να φαίνεται, για την υλοποίηση περισσότερο αμεσοδημοκρατικών πρακτικών και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων. Άλλωστε, η δυνατότητα των νέων τεχνολογιών πληροφορικής να ωθήσουν τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση έχει συζητηθεί σε θεωρητικό επίπεδο πολλές φορές στο παρελθόν. Απλώς οι «Πειρατές» το έδεσαν κόμπο και το πήραν κατά γράμμα, όπως φαίνεται και από την επόμενη δήλωση:
«Εξ αιτίας της διαδραστικής φύσης του διαδικτύου, τους νόμους δεν χρειάζεται πια να στους υπαγορεύουν, αλλά μπορείς και συ ο ίδιος να υψώσεις το ανάστημά σου και να τους γράψεις». Μακάρι να ήταν έτσι απλά. Η «καλή» διακυβέρνηση βέβαια δεν είναι θέμα γρήγορης καλωδίωσης και καλού λογισμικού, κι αν οι Ισλανδοί έγραψαν Σύνταγμα μέσα από το facebook, αυτό συνέβη όχι γιατί υπήρχε το καλό εργαλείο facebook, αλλά γιατί τα τελευταία δυο χρόνια είχαν προηγηθεί όλα αυτά τα θαυμαστά στην Ισλανδία.
Πάντως το συμπέρασμα είναι ότι στον κόσμο που πεθαίνει, οι «Πειρατές» και η επιτυχία τους, αποτελούν ένα πρώτο βήμα προς την αποσαφήνιση και τη διαμόρφωση του καινούργιου.
Σχόλια
