Για την κατάσταση της ουκρανικής εργατικής τάξης, τη διαφαινόμενη αυταρχικοποίηση και τους διεθνείς προσανατολισμούς του καθεστώτος, μίλησε στον Δρόμο ο Nickolay Savvich, υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων της Εργατικής Δράσης, οργάνωσης που καθοδηγεί πολιτικά το Συντονιστικό Συμβούλιο του Εργατικού Κινήματος της Ουκρανίας (KSRD).
Ποια είναι η κατάσταση της εργατικής τάξης στη χώρα σας;
Υπάρχει, κατ’ αρχάς, μια αριθμητική μείωση των εργαζομένων, λόγω της 20ετούς μείωσης ειδικά της βιομηχανικής παραγωγής. Το 1990 είχαμε 7 εκατομμύρια βιομηχανικούς εργάτες, το 2012 λιγότερο από 3 εκ. και, συνολικά, ο πληθυσμός μειώθηκε από 52 σε 45 εκατομμύρια.Εξάλλου, ο ανεξάρτητος συνδικαλισμός είναι σε εμβρυακή φάση, με μόνο 10-15 πανεθνικά και δη σε μεγάλες πόλεις μαχητικά συνδικάτα, που διώκονται από κράτος, εργοδότες και επιστρατευμένες εγκληματικές συμμορίες, και με την εργατική συνείδηση αλλοιωμένη από το μικροαστισμό, που εκφράζεται με έλλειψη εμπιστοσύνης στις δυνάμεις της και στην αποτελεσματικότητα και χρησιμότητα του οργανωμένου αγώνα.
Επιπροσθέτως, μετεκλογικά, αναμένεται η υιοθέτηση νέου Κώδικα Εργασίας που δίνει το δικαίωμα στον εργοδότη να αυξάνει κατά βούληση το ωράριο εργασίας ώς και πάνω από 12ωρο και 48ωρο που ίσχυε ώς τώρα σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση, δίνει αποκλειστικό δικαίωμα στον εργοδότη να καθορίζει μισθό, εργασιακές συνθήκες και πλαίσιο δράσης των συνδικάτων, χωρίς πρόνοια για πιθανές παραβάσεις του κανονισμού που κάνει ο ίδιος.
Αλλαγές στη σύνθεση του Ανώτατου Δικαστηρίου, νέος εκλογικός νόμος, ανασχηματισμός κυβέρνησης… Η Ουκρανία καθίσταται όλο και λιγότερο δημοκρατική, ακόμα και με αστικούς όρους;
Η έλευση Γιανουκόβιτς στην εξουσία απλώς κατέστησε πιο ευδιάκριτα τα φαινόμενα διαφθοράς, σύμφυσης επιχειρηματιών, εγκληματιών και κυβέρνησης, καταστολής της αντιπολίτευσης και εξαφάνισης δημοσιογράφων, που είναι καθεστώς στην Ουκρανία ήδη από την ανεξαρτησία. Αυτό οφείλεται στο ότι μια μεγάλη εταιρία, η System Capital Management (SCM) του Rinat Akhmedov, της οποίας τα συμφέροντα ο Γιανουκόβιτς εκφράζει πολιτικά, επιθυμεί τη μονοπώληση της εξουσίας και της οικονομίας της Ουκρανίας. Οι ρίζες της ανάγονται στο οργανωμένο έγκλημα της περιοχής του Ντόνετσκ. Διείσδυσε στην εγκληματική ιδιωτικοποίηση του (σ.σ. πλούσιου σε ορυκτά) Ντόνμπας. Ο δε εκλογικός νόμος, που αλλάζει κατά το δοκούν συχνά, επανέφερε το καθεστώς 50-50, δηλαδή, 225 βουλευτές εκλέγονται βάσει λίστας και 225 από μονοεδρικές με πλειοψηφικό, κάτι που θα διευρύνει τη διαφθορά και την εξαγορά ψήφων. Υπάρχουν, λοιπόν, φαινόμενα συγκέντρωσης εξουσίας και δημιουργίας αυταρχικού καθεστώτος, κατ’ αντιστοιχία με τη Ρωσία των Πούτιν – Μεντβέντεφ, με περιορισμούς στο δικαίωμα της διαμαρτυρίας και συνάθροισης.
Η χώρα φαίνεται διαιρεμένη αναφορικά με τον προσανατολισμό της (Δύση ή Ρωσία). Ποια η τοποθέτηση κάθε τάξης και τι ρόλο έπαιξε η συμβολική μάχη για την καθιέρωση της ρωσικής ως δεύτερης επίσημης γλώσσας; Πώς πάνε οι διαπραγματεύσεις με Δύση και Ρωσία;
Στην καθημερινότητα, ο διχασμός αυτός, όπως και ο γεωγραφικός διχασμός, είναι μάλλον αδύναμος, αλλά τροφοδοτείται για τον αποπροσανατολισμό των μαζών, ειδικά προεκλογικά. Ταυτόχρονα, η φιλία με τη Ρωσία και την Κοινοπολιτεία συνδέθηκε στη μέση συνείδηση με τη νοσταλγία της σταθερότητας της σοβιετικής περιόδου, ενώ η ένωση με τη Δύση συμβολίζει την καταστροφή της δεκαετίας του ’90. Και αν κατά την προπερασμένη δεκαετία ήταν ο γεωγραφικός διχασμός, τώρα δυτικά βρίσκεις αυξανόμενη συμπάθεια για τη Μόσχα, ειδικά λόγω μετανάστευσης στη Ρωσία, ενώ η μαζική «εθνική» συνείδηση στη βιομηχανική Ανατολή αυξήθηκε, κυρίως λόγω της «πατριωτικής» προπαγάνδας του (προερχόμενου από την περιοχή του Ντόνμπας) Κόμματος των Περιφερειών. Το κόμμα αυτό σπεκούλαρε άλλοτε με την ενότητα με τη Ρωσία, αλλά έχει σχεδόν εγκαταλείψει το σύνθημα αυτό και συχνά επιδίδεται σε αντιρωσικές επιθέσεις. Εκφράζει τα συμφέροντα της εθνικής μεγάλης αστικής τάξης, που συσπειρώνεται σε ομίλους όπως SCM, Private, EastOne, Smart κ.λπ., που εναντιώνονται στην οικονομική προέλαση της Μόσχας, αξιοποιώντας προς τούτο και δυτική βοήθεια. Το 2010-11, μάλιστα, το Κίεβο επιτάχυνε τις διαπραγματεύσεις για συνεταιρισμό και Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (ΖΕΣ) με την Ε.Ε. Το Κρεμλίνο άμεσα απάντησε, απειλώντας να κλείσει την αγορά της σημαντικής για τα προϊόντα μας Κοινοπολιτείας. Η Ρωσία συνεχίζει να προελαύνει στην οικονομία, από την κατοχή της αγοράς επιχειρηματικών δανείων ώς την άμεση αγορά περιουσιακών στοιχείων. Μετά την έλευση της κρίσης, μια από τις μεγαλύτερες ρωσικές τράπεζες, η VEB, εξαγόρασε ένα από τα μεγαλύτερα ουκρανικά holdings, τη Βιομηχανική Ένωση Ντόνμπας. Ταυτόχρονα, η Μόσχα αξιοποιεί για πολιτικούς σκοπούς την ουκρανική εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Τελικά, όμως, ίσως μόνο η μικροαστική τάξη της Κριμαίας και των ανατολικών και νότιων περιοχών διάκειται φιλικά στη στροφή προς Ανατολάς. Αντίθετα, προς τη Δύση κλίνει η μικροαστική τάξη των πόλεων, λόγω της προώθησης της καταναλωτικής ψυχολογίας, που επιδρά ειδικά στη μη εργαζόμενη νεολαία. Ωστόσο και η εικόνα της Δύσης έχει αμαυρωθεί από τις αντικοινωνικές απαιτήσεις του ΔΝΤ που η κυβέρνηση δεν αποκρύπτει ώστε να παρουσιάζεται ως «εθνικά μαχόμενη», αλλά και από τη μιλιταριστική πολιτική της, όπως π.χ. στη Λιβύη. Γενικά, δεν ενδιαφέρει την εργατική τάξη ποιος ιμπεριαλισμός υπερισχύει. Ας σημειωθεί, όμως, πως ο ρωσικός ιμπεριαλισμός, όντας πιο οικείος, είναι πιο επικίνδυνος. Τέλος, το θέμα της ρωσικής γλώσσας ήταν καθαρά μια προεκλογική κίνηση, που όμως «έπιασε» μερικώς, καθώς με την τρέχουσα κρίση αυξήθηκε η κριτική σκέψη.
Ποιος είναι ο ρόλος του Κ.Κ. Ουκρανίας;
Το Κ.Κ. Ουκρανίας έχει ελάχιστη απήχηση στους εργάτες, αλλά χρηματοδοτείται από μεγάλες ρωσικές εταιρίες και δωρητές, όπως τον Konstantin Grigorishin, του holding Energy Standard.
Είναι απλώς ένα λόμπι στα ανώτατα κλιμάκια, υποστηρίζοντας τα συμφέροντα της κομπραδόρικης αστικής τάξης και του ρωσικού κεφαλαίου και καταχρώμενο μια ρητορική διαμαρτυρίας.
Το προεκλογικό του σύνθημα είναι «Φέρτε τη χώρα στο λαό», με πρόγραμμα για «κρατική ιδιοκτησία στρατηγικών επιχειρήσεων», «φιλία με Ρωσία και Λευκορωσία», «δεύτερη γλώσσα η ρωσική», σχεδόν χωρίς αναφορά στα πραγματικά συμφέροντα της εργατικής τάξης. Ανήκει στη συμπολίτευση, ψηφίζοντας μαζί με το Κόμμα των Περιφερειών τα σημαντικά ζητήματα. Κάποτε συνέστησε την Πανουκρανική Εργατική Ένωση, αλλά πρακτικά αυτή έγινε κομματικό εργαλείο και κατέρρευσε, διασπώμενη κατ’ αντιστοιχία με τις φράξιες του Κ.Κ. Η βασική, λοιπόν, αδυναμία της εργατικής τάξης είναι η έλλειψη κόμματος πρωτοπορίας και επιδραστικών ανεξάρτητων συνδικάτων.
Γι’ αυτό, ως στρατηγικό στόχο, έχουμε τη δημιουργία ενός μαρξιστικού-λενινιστικού κόμματος, επικεντρωνόμενοι στη δουλειά στο βιομηχανικό προλεταριάτο.
Βαριά χτυπημένη από την κρίση
Πώς επέδρασε η κρίση στην οικονομία και πώς αντέδρασε η κυβέρνηση;
Η Ουκρανία είναι από τις βαρύτερα χτυπημένες από την κρίση χώρες πανευρωπαϊκά. Το 2009 υπήρξε πτώση 15% του ΑΕΠ, έπειτα αυξήθηκε 5-7% κατ’ έτος, αλλά φέτος υπάρχει πάλι ύφεση, π.χ. στη βιομηχανία 20%, με την κυβέρνηση να επιχαίρει, ισχυριζόμενη πως δεν πλήττεται από την κρίση χρέους της Ε.Ε. Το βασικό πρόβλημα είναι η μεγάλη εξάρτηση από τις εξαγωγές. Π.χ. Το 80% της βιομηχανίας χάλυβα είναι εξαγωγικά προσανατολισμένο, όπως και, συνολικά, τουλάχιστον το 50% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση αντέδρασε, κατ’ αρχάς, το 2008, επιδοτώντας τη βιομηχανία χάλυβα, οπισθοχωρώντας, όμως, κατ’ απαίτηση του ΠΟΕ, στον οποίο ενταχθήκαμε το 2008. Στο τέλος, ωστόσο, της δοκιμαστικής 3ετίας, αναθεώρησε τους όρους συμμετοχής της, επιβάλλοντας το μέγιστο ποσοστό δασμών σε 370 εμπορεύματα. Επίσης, σταθεροποίησε τεχνητά την ισοτιμία με ευρώ και δολάριο, μειώνοντας, όμως, τα αποθεματικά και κλείνοντας τη στρόφιγγα της τραπεζικής ρευστότητας, επιθυμώντας να μειώσει τον πληθωρισμό. Τέλος, επεδίωξε την προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, δημιουργώντας προγράμματα δέκα -ώς τώρα- μεγάλων τομέων επενδύσεων υπό κρατική εγγύηση, που αφορούν από την ανάπτυξη της ενεργειακής επάρκειας στο στεγαστικό τομέα, ώς την υποψηφιότητα των Χειμερινών Ολυμπιακών του 2022. Ωστόσο, ακόμα και οι μεγάλες Ξένες Επενδύσεις υπόκεινται στην πίεση του SCM (σ.σ.: η επιχείρηση του Akhmedov), που διαφθείρει ειδικά τις τοπικές Αρχές για να θέτουν προσκόμματα, κάτι που έφερε πέρυσι καθαρή εκροή, μεγαλώνοντας την κρίση.
