«Ο Παγκόσμιος ανταγωνισμός μετά τη χρηματιστική κρίση» και η υποτίμηση της Κίνας

Στο τελευταίο φύλλο του Δρόμου αναδημοσιεύτηκε από το aristerOvima ανυπόγραφο κείμενο που παρουσιάζει συνοπτικά μελέτη ερευνητών του Κέμπριτζ, που δημοσιεύτηκε στο New Left Review. Η πρωτότυπη μελέτη με τίτλο «Ο Παγκόσμιος ανταγωνισμός μετά τη χρηματιστική κρίση» των P. Nolan και J. Zhang είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ακόμη και μόνο για τα στοιχεία που παραθέτει και επιβεβαιώνουν α) την κριτική στο «νεοφιλελεύθερο μύθο κατά τον οποίο η παγκοσμιοποίηση ευνόησε τις αναπτυσσόμενες χώρες» (aristerOvima) και β) την επιτάχυνση της συγκεντροποίησης κεφαλαίου μέσα στην κρίση. Το πρόβλημα είναι η εκπληκτική υποτίμηση της Κίνας, ζήτημα που καταλαμβάνει κεντρική θέση και στην περίληψη της μελέτης στο aristerOvima.

Δεν είναι μόνο ότι πρόκειται για εντελώς λαθεμένη εκτίμηση, πηγή περιττής σύγχυσης, αλλά κυρίως ότι αυτή στηρίζεται στην επίκληση όλο κι όλο δύο επιχειρημάτων, εντυπωσιακών ίσως για τον ανύποπτο αναγνώστη, που είναι όμως επιεικώς παιδαριώδη, ειδικά για… Κέμπριτζ.
Είναι τέτοια η υποτίμηση της Κίνας, που οι P.N.-J.Z. θα έπρεπε να ειδοποιήσουν τις κυβερνήσεις, τα επιτελεία, τα think tanks κ.λπ. της Δύσης και ιδιαίτερα των ΗΠΑ ότι κακώς δίνουν τόση σημασία στην Κίνα, ότι ίσως τζάμπα συνεχίζουν και τον πόλεμο στο Αφγανιστάν κ.ο.κ… Αλλά ας περιοριστούμε στα επιχειρήματα:
1. Οι P.N.-J.Z. σνομπάρουν τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας, που έφτασαν πέρσι τα 2,3 τρισ. δολάρια με το επιχείρημα ότι «η χρηματιστηριακή αξία μόνο των πρώτων δέκα εταιριών στις ΗΠΑ είναι 2,4 τρισ. δολάρια» και το ενεργητικό των πρώτων 500 είναι 63,7. Και λοιπόν; Πραγματικά ακατανόητο επιχείρημα. Ο λόγος της χρηματιστηριακής αξίας ή του ενεργητικού των μεγαλύτερων εταιριών στις ΗΠΑ προς το ΑΕΠ των 14 τρισ. δεν έχει κάτι το ιδιαίτερο, δεν διαφέρει σε τάξη μεγέθους από τον αντίστοιχο λόγο στη Γαλλία, στη Γερμανία κ.λπ. Το ζήτημα είναι αν έχει σημασία το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν ένα δημόσιο χρέος που βρίσκεται στο 88% του ΑΕΠ, ότι το 25% των κρατικών τους ομολόγων το κατέχει η Κίνα, ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της τελευταίας, τα μεγαλύτερα στον κόσμο, αποτελούν το περίπου το 40% του ΑΕΠ της κ.λπ. Ίσως δεν έχει σημασία -ή ίσως έχει-, το επιχείρημα όμως με το οποίο οι P.N.-J.Z. τα προσπερνούν όλα αυτά είναι παντελώς άσχετο και παραπλανητικό.
2. Το δεύτερο επιχείρημα των P.N.-J.Z. είναι ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις (και όχι γενικά εξαγωγές κεφαλαίου, όπως μεταφράστηκε στο aristerOvima) από Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα μαζί είναι μικρότερες από τις αντίστοιχες της Ολλανδίας και ότι της Κίνας είναι μικρότερες από αυτές της Βραζιλίας ή της Ρωσίας, το 1/10 των βρετανικών, 1/20 των αμερικανικών κ.λπ. Εντυπωσιακό όσο και το επιχείρημα ότι ο ελληνικός εμπορικός στόλος είναι μεγαλύτερος από το στόλο της Ολλανδίας, της Σουηδίας και του Καναδά μαζί. Πώς γίνεται η Κίνα να είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη οικονομική επιρροή στην Αφρική μετά τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, πώς βρίσκεται πίσω από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στην ανατολική και νότια Ασία, πώς αποκτά σταθερά όλο και πιο σημαντική επιρροή σε κεντρική Ασία, Μέση Ανατολή και Λατινική Αμερική; Εξαγωγές κεφαλαίου είναι και οι πιστώσεις αλλά και τα εμπορεύματα, και η Κίνα τυχαίνει να είναι σήμερα ο μεγαλύτερος πιστωτής παγκοσμίως, καθώς και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας και ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας και συνολικά η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία με βάση το ΑΕΠ της μετά τις ΗΠΑ. Το μόνο που θυμήθηκαν οι P.N.-J.Z. είναι ότι η Κίνα έχει τις τρεις πρώτες τράπεζες μέσα στις 500 μεγαλύτερες εταιρίες του Fortune, από τις οποίες 139 εταιρίες εδρεύουν στις ΗΠΑ, 71 στην Ιαπωνία, 46 στην Κίνα, 4η με 39 είναι η Γαλλία, 8η με 13 η Ολλανδία.
Τα κινεζικά κεφάλαια ακολουθούν την ίδια γενική ροή άμεσων επενδύσεων, που κατευθύνεται απ’ όλο τον κόσμο προς την Κίνα λόγω χαμηλού κόστους παραγωγής και υψηλότερης παραγωγικότητας, έτσι που η Κίνα κατέχει τη δεύτερη θέση -μετά τις ΗΠΑ- στις εισροές ξένων επενδύσεων, έχοντας πάρει ένα τεράστιο μερίδιο από τις πάλαι ποτέ τίγρεις και δράκοντες της Ανατολής. Το γιατί δεν έχουν επιδοθεί επιπλέον σε εκροές άμεσων επενδύσεων προς στο εξωτερικό είναι ένα άλλο ζήτημα, που μόνο του δεν επαρκεί ως κριτήριο κατάταξης του κινεζικού καπιταλισμού. Δεν είναι η μόνη ιδιαιτερότητά του. Για παράδειγμα, αυτό που κυρίως ενδιαφέρει μέχρι σήμερα την Κίνα στο εξωτερικό είναι η εξασφάλιση αγορών για τα προϊόντα της και πρώτων υλών και η εισαγωγή τεχνολογίας. Αν και κορυφαίος πιστωτής, λειτουργεί χρηματοπιστωτικά αρκετά διαφορετικά από τις κλασικές καπιταλιστικές οικονομίες. Επένδυσε, όπως είναι γνωστό, στο λιμάνι του Πειραιά όχι τόσο για την κερδοφορία του.
Οι P.N.-J.Z. θέλουν να υποστηρίξουν ότι ο «ιμπεριαλισμός της “Τριάδας” διατηρεί την ηγεμονία» (όπως ήταν ο τίτλος στο Δρόμο), δηλαδή οι ΗΠΑ, Ιαπωνία, Δυτική Ευρώπη, πράγμα που είναι γενικά σωστό. Δεν χρειαζόταν γι’ αυτό να καταφύγουν στην ταχυδακτυλουργική υποτίμηση μιας γρήγορα ανερχόμενης Κίνας. Ούτε να την τσουβαλιάσουν με τις άλλες αναπτυσσόμενες χώρες με τόσο απλοϊκό τρόπο. Όσο για το χαρακτηρισμό της ως χώρας του Τρίτου Κόσμου, αυτή ανήκει στο συντάκτη της ελληνικής περίληψης…
Αυτό που μπορούσαν να επισημάνουν -αλλά δεν επεσήμαναν- οι P.N.-J.Z. είναι ότι οι προβλέψεις για την Κίνα ως ισχυρότερη οικονομία μέχρι το 2030 τελεί υπό την αίρεση όχι της σημερινής υπερτίμησής της αλλά της ενδεχόμενης οξείας καπιταλιστικής κρίσης, της έκρηξης των κοινωνικών αντιθέσεων, της εξωτερικής παρέμβασης.

Σχόλια