Το περίφημο δημοσιονομικό σύμφωνο που δεσμεύει τις κυβερνήσεις ες αεί σε πολιτικές διαρκούς λιτότητας υπογράφτηκε με την επισημότητα που θα του προσέδιδε κάποιο κύρος. Αλλά υπογράφηκε μόνο από τους 25 εκ των 27 ηγετών, με τη Βρετανία και την Τσεχία να επιμένουν στην αυτοεξαίρεσή τους. Έτσι, και επισήμως πια, το σύμφωνο αυτό δεν είναι παρά μια διακυβερνητική συνεργασία των 25, αβέβαιης θεσμικής βαρύτητας. Κι αυτό δεν είναι το μόνο του πρόβλημα. Ήδη η κυβέρνηση της Ιρλανδίας έχει προαναγγείλει δημοψήφισμα για την έγκρισή του, ενώ η ισπανική κυβέρνηση φαίνεται ότι έβαλε με πολύ βαριά καρδιά την υπογραφή της, αφού τη συνόδευσε με μια προαναγγελία παραβίασης του συμφώνου, και αναβολής για ένα χρόνο του στόχου μείωσης του ελλείμματος. Λογικό, αφού η φρέσκια κυβέρνηση Ραχόι, ενώ στις Βρυξέλες αντιμετώπιζε τις πιέσεις των εταίρων της, στην ίδια την Ισπανία πολιορκούνταν από διαδηλώσεις αγανακτισμένων Ισπανών που δεν αντέχουν άλλη λιτότητα.
Κι η ισπανική κυβέρνηση δεν είναι η μόνη που έχει πρόβλημα, αν και διαθέτει νωπή λαϊκή εντολή. Μεγαλύτερο πρόβλημα έχει ο Σαρκοζί, που βαδίζει σε δεινή εκλογική ήττα, ενώ προχθές φυγαδεύτηκε κυριολεκτικά από γαλλική πόλη όπου τον πολιόρκησε πλήθος θυμωμένων Γάλλων που εκτόξευαν αβγά και άλλα… θρεπτικά προϊόντα.
Πολιτική απάθεια
Προκαλεί απορία η πολιτική απάθεια με την οποία οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αποφασίζουν να «φυλακίσουν» τις κοινωνίες που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν σε συνταγές διαρκούς λιτότητας, παρά τις καταγεγραμμένες αντιδράσεις των πολιτών. Αν και αρκετές βρίσκονται προ εκλογών, συμπεριφέρονται ως εάν οι μόνες εκλογές που έχουν σημασία να είναι αυτές στη Γερμανία το επόμενο έτος, όπου διακυβεύεται το μέλλον της Μέρκελ και του κόμματός της.
Στον αντίποδα της κοινωνικής αστάθειας και της πολιτικής αβεβαιότητας που επικρατεί σε όλη την Ε.Ε., οι ευρωπαϊκές ελίτ επιλέγουν να διατυμπανίσουν τη μοναδική βεβαιότητα της πολιτικής τους: ότι ακόμη κι αν χρειαστεί ένα κοινωνικό ολοκαύτωμα στην Ε.Ε., ο χρηματοπιστωτικός Λεβιάθαν θα ενισχυθεί και θα διασφαλιστεί με κάθε τρόπο. Ίσως πιο σημαντική από τις αποφάσεις της τελευταίας ευρωπαϊκής συνόδου, που έτσι κι αλλιώς κινούνται στην πεπατημένη της ύφεσης και της πρωτοφανούς ανεργίας, είναι η ένεση ρευστότητας 530 δισ. ευρώ που παρείχε η ΕΚΤ στις αρχές της εβδομάδας σε 800 ευρωπαϊκές τράπεζες, ανεβάζοντας το ύψος του δανεισμού τους το τελευταίο τρίμηνο σε πάνω από 1 τρισ. ευρώ. Και, μάλιστα, με ευτελές επιτόκιο 1%, όταν τα κράτη δανείζονται με διπλάσια έως τετραπλάσια επιτόκια.
Η ενίσχυση του ESM
Με λιγότερο σθένος και πολύ περισσότερες αποκλίσεις υπερασπίζεται η ευρωπαϊκή ηγεσία τα εργαλεία αντιμετώπισης της κρίσης χρέους -που κατά τον επικεφαλής των 27, τον Χέρμαν βαν Ρομπάι που εξασφάλισε παράταση της θητείας του για άλλα 2,5 χρόνια, είναι ήδη παρελθόν. Παρά το κλίμα αισιοδοξίας που προσπάθησαν να εκπέμψουν οι 27, έχοντας «κλειδώσει» την Ελλάδα στη φυλακή της νέας δανειακής σύμβασης και του νέου Μνημονίου, επικρατεί μεγάλη ασάφεια για το τι μέλει γενέσθαι με τον νέο μηχανισμό στήριξης, τον ESM, που ενεργοποιείται από τον Ιούλιο. Το θέμα της ενίσχυσης των κεφαλαίων με τα οποία προικοδοτείται μέχρι το ποσό των 750 δισ. ευρώ προσέκρουσε στη σταθερή άρνηση της γερμανικής ηγεσίας που, προφανώς για προεκλογικούς λόγους, δεν θέλει να αυξήσει τη συμμετοχή της. Κι αυτό παρά τις πιέσεις που ασκούνται ανοικτά από το G20 και πολλές χώρες μέλη του ΔΝΤ, που αρνούνται να συζητήσουν οποιαδήποτε αύξηση της συμμετοχής τους στα κεφάλαια «ασφαλείας» του οργανισμού, πριν η Ευρωζώνη εξαντλήσει τις δικές της δυνατότητες.
Έτσι, προς το παρόν, φαίνεται να προκρίνεται ως ενδιάμεση λύση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας έναντι της κρίσης χρέους, η παράλληλη λειτουργία από το καλοκαίρι τόσο του προσωρινού μηχανισμού στήριξης EFSF όσο και του νέου, του ESM, ώστε να αυξηθεί η δύναμη πυρός της Ευρωζώνης στα 750 δισ. ευρώ.
Ανακύκλωση
Τίποτε πάντως δεν προοιωνίζεται τον πολυαναμενόμενο επίλογο στην κρίση της Ευρωζώνης που κινείται σταθερά στη ζώνη του λυκόφωτος και της ύφεσης. Η ρητορική περί στροφής στην ανάπτυξη δεν μπορεί να αποκρύψει το γεγονός ότι στην πραγματικότητα ο πυρήνας της ευρωπαϊκής ελίτ είναι απολύτως συμβιβασμένος με την ιδέα ότι η ύφεση ίσως είναι και ένα εργαλείο για τη ριζική μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών θεσμών σε όλο και πιο αντιδραστική κατεύθυνση, για τον βίαιο μετασχηματισμό των ευρωπαϊκών κοινωνιών σε ένα νέο πλαίσιο στο οποίο τα δικαιώματα, η κοινωνική προστασία και η κοινωνική διαπραγμάτευση είναι δαπανηρές πολυτέλειες.Αυτό, άλλωστε, αντιστοιχεί και στην ουσία της κρίσης υπό την οπτική του νέου καπιταλισμού που αναζητεί διέξοδο για το διαρκώς πιεζόμενο ποσοστό κέρδους όχι στην επέκταση, αλλά στην ανακύκλωση κεφαλαίων, περιουσιακών στοιχείων και ανθρώπινων ζωών.
