Την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου, στα πλαίσια του Resistance Festival, πραγματοποιήθηκε μια Συνέλευση με θέμα «το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας». Η μαζικότητα της Συνέλευσης, η παρουσία τόσο απλών ανθρώπων όσο και σημαντικών επιστημόνων, δασκάλων, πανεπιστημιακών, ακτιβιστών σε διάφορους ευαίσθητους κοινωνικούς χώρους, καθώς και το έντονο ενδιαφέρον για όλες τις ομιλίες-τοποθετήσεις, το ιδιαίτερα θετικό κλίμα και η ευαισθησία όλων, ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ιδιότυπης συνάντησης. Στην αρχή της συνέλευσης, ως εκδότης του Δρόμου, έκανα ένα εισαγωγικό άνοιγμα, και στο τέλος ένα συντομότατο «κλείσιμο»*. Σχεδόν μία εβδομάδα αργότερα, μπορούν να διατυπωθούν κάποιες πρώτες διαπιστώσεις.
Διαπίστωση πρώτη
Η θεματολογία, υπό τον τίτλο «το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας», ενδιαφέρει πολύ κόσμο, «μιλά» στην καρδιά και στο νου ανθρώπων από διαφορετικούς χώρους. Το κοινό που τους συνδέει είναι η αγάπη για τον Τόπο μας και η διαπίστωση ότι η γενική του πορεία είναι εντελώς αρνητική, αποδομητική, διαλυτική, φθίνουσα. Μάλιστα η «στιγμή» της Συνέλευσης ήρθε μετά τα όσα τραγικά συνέβησαν στη χώρα (Τέμπη, Πύλος, πυρκαγιές, πλημμύρες, εγκλήματα σε Φιλαδέλφεια και Πειραιά), σε μια στιγμή τεράστιων προβλημάτων και απειλών για την κυριαρχία σε Ελλάδα και Κύπρο, σε μια στιγμή τεράστιας κατάπτωσης του Πολιτικού (πολιτικό σύστημα, κόμματα, θεσμοί, μεταδημοκρατία), όπως και μιας τεράστιας πολιτιστικής κρίσης που διαπερνά και οριζόντια –πλέον– τη χώρα, με διαλυτικά αποτελέσματα σε ευρύτατους χώρους.
Σήμερα, όταν αναφέρεται κανείς στο «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας», σχεδόν κυριολεκτεί. Θίγει ένα συνολικό πρόβλημα μιας πορείας και διεργασίας που οδηγεί σε «λιγότερη Ελλάδα», σε «λιγότερη κοινωνία», σε «τεμαχισμό ή ακρωτηριασμό» τμημάτων και περιοχών της χώρας, και μάλιστα ενώ διατυμπανίζονται χωρίς πολλά προσχήματα οι ανάγκες «υποχωρήσεων» και προσαρμογής στις ανάγκες της «σωστής πλευράς της ιστορίας». Το «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» δεν αφορά μόνο αριθμούς, ποσότητες, μετρήσιμα και χειροπιαστά πράγματα, αλλά και αξίες, σύμβολα, αρετές, τρόπο ζωής, μοριακές διαδικασίες που συμβαίνουν σε ατομικό επίπεδο, βασικά ιδεολογικά ζητήματα. Αφορά δηλαδή και συνολικά αυτό που θα μπορούσαμε –με μια ευρεία έννοια– να αποκαλέσουμε πολιτιστικό πεδίο.
Η διατύπωση λοιπόν «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» καλύπτει ένα βασικό θέμα, που αποτελείται ιδιαίτερα μέρη και πεδία τα οποία συναρθρώνονται σε ένα Πεδίο συνολικό και συνδεδεμένο, που έχει μια δυναμική (φθίνουσα και διαλυτική στις κύριες πλευρές), και για το οποίο πολύς κόσμος αντιλαμβάνεται, ακόμα διαισθητικά, ότι θα επιδεινωθεί. Ότι δεν υπάρχει εύκολη επίλυση ή διέξοδος, ότι η πορεία είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένη με τις σημερινές υποκειμενικές και πολιτικές συνθήκες.
Διαπίστωση δεύτερη
Ενώ το «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» ακολουθεί την πορεία του, υπάρχει ένα «μπλοκάρισμα». Σε πολλά επίπεδα. Το Πολιτικό είναι μπλοκαρισμένο σε μεγάλο βαθμό, και η χειραγώγηση και ο έλεγχος έχουν δυναμώσει μηχανισμούς και διαδικασίες. Το πολιτικό σύστημα είναι σε κρίση, αλλά και σε πλήρη και συνειδητή σύμφυση με κέντρα των ελίτ (διεθνών και τοπικών). Το μπλοκάρισμα αφορά και την κοινωνία, που δεν έχει φωνή, και αποσαθρώνεται από διαδικασίες που έχουν δρομολογηθεί εδώ και χρόνια. Ιδιαίτερα η μεταμοντέρνα συνθήκη έχει επιφέρει τεράστια πλήγματα στην κοινωνικότητα, διαμορφώνει νέα πρότυπα ανθρώπου και επιτίθεται με σφοδρότητα στη δυνατότητα κριτικής, στην κριτική σκέψη. Οδηγεί δηλαδή σε έναν γενικευμένο και ατομικοποιημένο σχετικισμό, διαλύοντας κριτήρια, όρια, μεγάλες ταυτότητες.
Αν σε αυτήν την «κατάσταση» προστεθεί η εναγώνια προσπάθεια επιβίωσης που αγκαλιάζει τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων της χώρας, αφού πρέπει να αντιμετωπίσουν από μόνοι τους όλα τα προβλήματα που έχουν ή τις καταστροφές οι οποίες τους συμβαίνουν, με όλες οι υποδομές να έχουν διαλυθεί (εσκεμμένα) και να βγάζει μάτι η «απόσυρση» κράτους και πολιτείας από σημαντικούς κοινωνικούς τομείς, τότε η «κατάσταση» και η απαντοχή κάθε ανθρώπου γίνεται εντελώς ατομική προσπάθεια επιβίωσης – με όποιο τρόπο και μέσο. Τα εκτεταμένα και ιδιαίτερα θετικά φαινόμενα αλληλεγγύης και εθελοντισμού, που σε πάρα πολλές περιπτώσεις υπήρξαν και υπάρχουν, είναι ενδεικτικά μιας ορισμένης ανθρωπιάς και ενός πνεύματος προσφοράς. Και δείχνουν τι δυνατότητες υπάρχουν αν υποστυλωθεί η Ελπίδα, αν συγκροτηθεί ένα Σχέδιο Εθνικής Κυριαρχίας και κοινωνικής-πολιτιστικής ανόρθωσης ως απάντηση στο «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας».
Σήμερα, όταν αναφέρεται κανείς στο «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας», σχεδόν κυριολεκτεί. Θίγει ένα συνολικό πρόβλημα μιας πορείας και διεργασίας που οδηγεί σε «λιγότερη Ελλάδα», σε «λιγότερη κοινωνία», σε «τεμαχισμό ή ακρωτηριασμό» τμημάτων και περιοχών της χώρας
Διαπίστωση τρίτη
Το υπάρχον πολιτικό σύστημα, η παρούσα και ενσωματωμένη διανόηση και ο επιστημονικός κόσμος δεν παραδέχονται ότι υφίσταται «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας». Δεν το αναγνωρίζουν, συγκαλύπτουν την κατάσταση, την ωραιοποιούν. Γι’ αυτούς υπάρχει μόνο το ζήτημα ενός «πολυδιάστατου εκσυγχρονισμού», μια ακόμα μεγαλύτερη διασύνδεση της χώρας με την αγορά και τις αγορές… Και κινούνται, ή νομίζουν ότι κινούνται, στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης της χώρας ως να ήταν μια «επιχείρηση». Αποκρύπτουν τη χρεοκοπία της Ελλάδας, την επικυριαρχία ΗΠΑ-Ε.Ε., τον εθνικό κίνδυνο από την Τουρκία, και φυσικά την υποτέλεια. Η διαχείριση, το μάνατζμεντ, ο ικανός CEO είναι τα ζητούμενα – και φυσικά αντίπαλος είναι ο «κακός μας εαυτός», ο «λαϊκισμός», ο «εθνολαϊκισμός», οι «ψεκασμένοι». Το υπάρχον κατεστημένο έχει προσχωρήσει στη «συστημική κανονικότητα», που έχει τρεις πυλώνες:
α) την απόλυτη χειραγώγηση των πάντων και με πολλούς τρόπους και μηχανισμούς,
β) την ανοχή μιας «ελαφράς» κριτικής σε θέματα δικαιωματισμού και woke κουλτούρας,
γ) απέναντι σε καταστροφές (ή και εξεγέρσεις) έχει ήδη συντάξει ένα πρωτόκολλο αντιμετώπισης – στο οποίο έχουν συμφωνήσει όλοι οι πολιτικοί φορείς. Δείτε μόνο πώς έχουν αντιμετωπιστεί κινήματα, εξεγέρσεις, καταστροφές, τραγικά δυστυχήματα (εγκλήματα) κ.ο.κ.
Επομένως, όσο κι αν ακουστεί υπερβολικό, το «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» έχει απέναντί του την ελλαδική μορφή της παγκοσμιοποίησης και όλων των εκδηλώσεών της. Η Δυτική παγκοσμιοποίηση είναι απέναντί μας, και υπάρχει ένα φάσμα δυνάμεων και ελίτ μέσα στη χώρα που την υπηρετεί και στηρίζεται σ’ αυτήν. Επομένως η οποιαδήποτε απάντηση στο «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» πρέπει να πάρει θέση απέναντι στην παγκοσμιοποίηση και στο πολιτικό και κοινωνικό μπλοκάρισμα που αυτή επιφέρει.
Διαπίστωση τέταρτη
Το «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» και η στενή διασύνδεση του εθνικού με το κοινωνικό στοιχείο δεν βρίσκονται στην ατζέντα της Αριστεράς. Και αυτής που έχει προσχωρήσει ψυχή τε και σώματι στην παγκοσμιοποίηση, και αυτής που διαφοροποιείται από τον ιμπεριαλισμό ή μιλά γενικά για αντικαπιταλιστικό αγώνα και επαναστάσεις. Απλά δεν βλέπουν και δεν αξιολογούν το ζήτημα, υποτιμούν μέχρι ανοησίας το εθνικό και γεωπολιτικό πλαίσιο, «κάνουν πολιτική», δηλαδή μικροπολιτική, βλέπουν μόνο «ευκαιρίες» και ποσοστά, ενδιαφέρονται μόνο για ελεγχόμενες αντιδράσεις που να εντάσσονται στον κομματικό σχεδιασμό. Στην ουσία δεν βλέπουν τη «χώρα» συνολικά. Η δυαδική ταξική ανάλυση τούς διευκολύνει να παραβλέπουν όλες –και ορισμένες σημαντικότατες– διαστάσεις μιας χώρας μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει. Έτσι «πετούν την μπάλα στην εξέδρα» της ταξικότητας (οι σκληροί), ή της «ταξικής μεροληψίας» (οι τύπου Τσακαλώτου και συντροφίας).
Το «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» απαιτεί άλλο διάβασμα, και συγκινεί ανθρώπους με διαφορετικές διαδρομές και προελεύσεις – αυτό εκφράστηκε και μέσα στη Συνέλευση.
Διαπίστωση πέμπτη
Ειπώθηκαν πολλά και σημαντικά πράγματα στη Συνέλευση, και υπήρξαν ορισμένες φράσεις-διατυπώσεις που ενεργοποιούν τη σκέψη και λειτουργούν και μετά το «συμβάν» της περασμένης Κυριακής. Αναφέρω μερικές από αυτές, σαν παραδείγματα (βέβαια η παρακολούθηση του βίντεο θα δώσει μια πιο συνολική εικόνα):
– «Να γίνουν μικρές τοπικές συνελεύσεις σε όλη την Ελλάδα, που να καλέσουν σε μια Εθνοσυνέλευση της Αριστεράς»,
– «Το ανθρώπινο στοιχείο είναι το σπουδαιότερο στην αντιμετώπιση μεγάλων καταστροφών ή προβλημάτων, ακόμα και με πιο χαμηλή τεχνολογία»,
– «Το “δικαίωμα” δεν ισούται με την ελευθερία, προωθείται ένας έλεγχος που ρουφάει την ψυχή των ανθρώπων»,
– «Να δημιουργηθούν επιτροπές για κυριαρχία και Κύπρο, υπάρχει ανάγκη άμυνας, έχουμε στρατό παρέλασης και μόνο, δεν χρειάζονται ειδικοί αλλά εισβολή της κοινωνίας»,
– «Να σκεφτούμε με ποιους όρους και να εμπνευστούμε από την Ιστορία για το πώς οι κοινωνίες άσκησαν μια ηγεμονία»,
– «Αναμασάμε την αμηχανία μας, ενώ το υπαρξιακό ερώτημα της χώρας θέτει ένα διαλεκτικό ζήτημα συλλογικού και ατομικού στις σημερινές συνθήκες – να καταλάβουμε τι συμβαίνει – βρισκόμαστε μπροστά σε αχαρτογράφητες προκλήσεις»,
– «Εναλλακτική οραματικότητα, με υλικά από το μέλλον, πνευματική γενναιότητα απέναντι στην κίβδηλη κανονικότητα που επιβάλλεται, προσπάθειες με εντιμότητα για αναζήτηση λύσης στη νεοταξική ατοπία και τον ΝΑΤΟϊκό χώρο»,
– «Κρύβεται το πρόβλημα των νέων στην Ελλάδα, την ίδια στιγμή που αυτό φωνάζει»,
– «Υπαρξιακό αδιέξοδο και πολιτικό αδιέξοδο, μέσα από ποιο πλαίσιο θα αντιμετωπιστούν – στοχεύσεις και συγκλίσεις, όχι επιμονή στη διαδικασία»,
– «Εξαρτημένη χώρα με δόσεις, σαν πρεζάκι που δεν βλέπει μέλλον και “νοιώθει καλά” όταν πάρει τη δόση του – σημασία στην ταυτότητα του τόπου όταν αποδομούνται όλες οι ταυτότητες»,
– «Συνθετικός πατριωτισμός»,
– «Άμυνα και πάλι άμυνα σε όλα»,
– «Διάλυση του κράτους, παραχώρηση εδάφους, αδιέξοδο προτεκτοράτο»,
– «Αποκέντρωση – αποανάπτυξη»,
– «Ιδιαιτερότητα Ελλήνων ή κάτι σαν τους άλλους; Η Ελλάδα δεν είναι νησίδα… προδοσία επιστημόνων»,
– «Τρόπος επιβίωσης, άμυνας, πρόβλημα πολιτικής ενότητας, Βαλκάνια σαν διάσταση και δεσμοί»,
– «Ανυπόμονη επιθυμία να δημιουργηθεί ένας χώρος, ανάγκη ψυχολογικής ανάτασης και ανάγκη κίνησης – δικτύωση άμεση – επόμενα ραντεβού».
Το «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας» και η στενή διασύνδεση του εθνικού με το κοινωνικό στοιχείο δεν βρίσκονται στην ατζέντα της Αριστεράς. Και αυτής που έχει προσχωρήσει ψυχή τε και σώματι στην παγκοσμιοποίηση, και αυτής που διαφοροποιείται από τον ιμπεριαλισμό ή μιλά γενικά για αντικαπιταλιστικό αγώνα και επαναστάσεις…
Οι προτάσεις, η συνέχεια
Τόσο στο άνοιγμα της Συνέλευσης, εισηγητικά, όσο και σε όλη τη διαδικασία, υπήρξαν προτάσεις και ιδέες –αλλά μπορεί να παρουσιαστούν κι άλλες στην πορεία– που μάλλον συναντούν το ενδιαφέρον και τη σύγκλιση όσων πήραν μέρος σ’ αυτήν.
Σε πρώτο πλάνο έχει τεθεί η ανάγκη σύγκλησης ανάλογων συνελεύσεων-συζητήσεων σε όσο το δυνατόν περισσότερες περιοχές, πόλεις, χωριά της χώρας, με το ίδιο θέμα, καθώς και η δικτύωση όλων αυτών των προσπαθειών. Οι μορφές «συνέλευση» και «επιτροπή» μπορούν μια χαρά να εκφράσουν και να δώσουν ζωή σε μια ευρύτατη συζήτηση και συνάντηση ενός διάχυτου και σκόρπιου δυναμικού. Η εφημερίδα Δρόμος οφείλει να υποβοηθήσει, να ενημερώσει, να παίξει κάποιο ρόλο σε όλη αυτή τη διαδικασία.
Δεύτερον, είναι η οικοδόμηση αυτής της δικτύωσης και σύγκλισης μέσα από κατάλληλα εργαλεία και δομές (διαδίκτυο, λίστες, πρόγραμμα συναντήσεων-εκδηλώσεων, θεματικά ζητήματα, κινήσεις αλληλεγγύης κ.λπ.).
Τρίτον, προτάθηκε και προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον η διεξαγωγή ενός πολιτικού και επιστημονικού συνεδρίου με θέμα το «υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας», στο οποίο να πάρουν μέρος επιστήμονες, πολιτικοί, διανοούμενοι, άνθρωποι των κινημάτων κ.λπ., όπου να παρουσιαστούν εργασίες για τα διάφορα πεδία του «υπαρξιακού ερωτήματος». Ένα πολιτικό και επιστημονικό συνέδριο που να είναι ένα γεγονός πολιτιστικό και πολιτικό, που να δείξει ότι μπορούν να συνενωθούν άνθρωποι, επιστήμονες, διανοούμενοι οι οποίοι θέλουν να αντισταθούν στην αποδόμηση, και έχουν προτάσεις και σκέψεις. Μέσα από αυτό το συνέδριο να γίνει πιο θεμελιώδες ζήτημα, και να στηριχθεί ουσιαστικά, το ποια είναι τα μείζονα προβλήματα σήμερα στη χώρα και την κοινωνία. Επειδή πρέπει να επιχειρηματολογηθεί, να δικαιολογηθεί, να στηριχθεί ένα σημαντικό Εγχείρημα, πολιτικό-πολιτιστικό άρα και κοινωνικό, που να προβάλλει την πεποίθηση ότι είναι δυνατή μια άλλη πορεία, ότι μπορεί να απαντηθεί θετικά το «υπαρξιακό ερώτημα της χώρας». Η δημιουργία ενός «Εμείς» είναι μια δύσκολη, πολυεπίπεδη διαδικασία, αλλά εντελώς αναγκαία. Θα την κατακτήσουμε «σκάβοντας με τα ίδια τα χέρια μας» και με την καρδιά μας.
Τέλος
Η ίδια η Συνέλευση και η πραγματοποίησή της δίνει μια ώθηση για να «τρέξουμε» τέτοιες διεργασίες, τέτοια εγχειρήματα, τέτοιες προτάσεις, και να εμπλουτίσουμε τη συνείδηση και την αντίσταση που είναι ζητούμενα.
Η συνέχεια εξαρτάται από εμάς τους ίδιους!
* Μπορείτε να διαβάσετε το ρεπορτάζ για τη Συνέλευση στις σελίδες 16-17 αυτού του φύλλου, και να παρακολουθήσετε το σχετικό βίντεο –με όλες τις τοποθετήσεις– στο κανάλι του Δρόμου στο YouTube (www.youtube.com/@edromos1).
