Μετά την Τουρκία, εξέγερση και στη Βραζιλία, ταραχές στην Ινδονησία. Του Γιώργου Τσίπρα
Τι συμβαίνει στον κόσμο; Βρισκόμαστε μπροστά σε μια επιδημία εξεγέρσεων. Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από τον κόσμο; Το φάντασμα εξεγέρσεων που ζητούν ψωμί και δημοκρατία; Με αφορμή τα εισιτήρια των λεωφορείων και παρά την απόσυρση των αυξήσεων, η εξέγερση στη Βραζιλία φέρνει στην επιφάνεια πολύ ευρύτερα προβλήματα και δυσαρέσκειες.
Στην Ινδονησία οι ταραχές με έναυσμα την αύξηση της (επιδοτούμενης) τιμής των καυσίμων είναι βέβαια ένα σχετικά συχνό φαινόμενο που απλώς δεν φτάνει συνήθως στις ειδήσεις του Δυτικού Κόσμου. Ωστόσο η κατάσταση και εκεί δεν απέχει από μια έκρηξη. Τουρκία, Βραζιλία και Ινδονησία ανήκουν στις λεγόμενες αναδυόμενες οικονομίες με την ευρεία έννοια. Η Βραζιλία είναι μέλος των BRICS ενώ Τουρκία και Ινδονησία βρίσκονται μέσα στο G20. Συνεπώς οι παρούσες εξεγέρσεις σε Βραζιλία και Τουρκία και οι ταραχές στην Ινδονησία αφορούν σχετικά μεγάλες και αναδυόμενες οικονομίες.
Από κοινού με τις αραβικές χώρες, την Αίγυπτο, την Τυνησία και το Μπαχρέιν που συγκλονίστηκαν από μεγάλες λαϊκές εξεγέρσεις πριν δυο χρόνια, ανήκουν όλες στη λεγόμενη περιφέρεια και πιο συγκεκριμένα εκείνη την περιφέρεια που βρίσκεται υψηλότερα από τις φτωχές χώρες της υποσαχάριας Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής είναι πιο συναρθρωμένη με το δυτικό μονοπωλιακό κεφάλαιο και τις δομές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης.
Τι συνδέει τις λαϊκές εκρήξεις
Αλλά δεν ήταν μόνο η περιφέρεια. Μήπως σε όλο τον ευρωπαϊκό Νότο (συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής Ανατολής) δεν έχουν ξεσπάσει σημαντικές λαϊκές κινητοποιήσεις τα προηγούμενα χρόνια; Συνεπώς δεν είναι μόνο οι αραβικές χώρες που τάχα ζουν το δικό τους 1848 που δεν είχαν γνωρίσει ακόμη, είναι όλη η περιφέρεια. Δεν είναι μόνο η «μεσαία» περιφέρεια όπως η Τουρκία ή η Τυνησία, αλλά και ισχυρές οικονομίες όπως η βραζιλιάνικη. Και δεν είναι μόνο η περιφέρεια κάθε είδους αλλά και ο Πρώτος Κόσμος και ειδικότερα ο εσωτερικός Νότος του Πρώτου Κόσμου.
Τι συνδέει όλες αυτές τις πολύ διαφορετικές περιπτώσεις; Τις συνδέει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Τις συνδέει ο νεοφιλελευθερισμός και ειδικά το ξεφόρτωμα της κρίσης των κέντρων στην περιφέρεια μέσω των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Τις συνδέει η χωρίς προηγούμενο εξαθλίωση και κοινωνική καταστροφή που γεννά η καπιταλιστική «ανάπτυξη» και ακόμη χειρότερα η καπιταλιστική κρίση. Τις συνδέει το έλλειμμα δημοκρατίας που διογκώνεται ακριβώς πάνω στο έδαφος του νεοφιλελευθερισμού και της ιδιοποίησης των όποιων δομών πολιτικής, εξουσίας, ενημέρωσης από πανίσχυρες οικονομικές ελίτ. Τις συνδέει η διαφθορά που επίσης διογκώνεται σε πρωτόγνωρο βαθμό πάνω στο ίδιο έδαφος. Τις συνδέουν τα νέα κοινωνικά στρώματα της περιθωριοποίησης που αναδύονται μέσα από τη φτωχολογιά αλλά και τα πρώην μεσοστρώματα που προλεταριοποιούνται. Τις συνδέει η άνεργη μορφωμένη νεολαία, κοινή φιγούρα σχεδόν παντού όπου ξεσπά εξέγερση. Τις συνδέουν τα κοινά αιτήματα για ψωμί, δημοκρατία, εργασία, συμμετοχή, δικαιότερη κατανομή του πλούτου, χτύπημα της διαφθοράς. Τις συνδέει η ωριμότητα, η μικρότερη πολιτική αφέλεια συγκριτικά με το παρελθόν, η υψηλότερη μόρφωση και χρήση νέων τεχνολογιών, η έντονη απαίτηση για δημοκρατία. Τις συνδέει μια νέα κοινή ταυτότητα που αναδύεται ανάμεσα στον κόσμο που εξεγείρεται, κοινή στο εσωτερικό κάθε χώρας, κοινή ακόμη και διεθνώς ανάμεσα στις πιο διαφορετικές χώρες, ταυτότητα που δύσκολα χωρά σε παλιές αντιλήψεις και καλούπια της παλιάς Αριστεράς.
Απέναντι στον καπιταλισμό σε κρίση, απέναντι στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εντείνονται για να αντιμετωπιστεί η κρίση, απέναντι στην περιστολή δημοκρατικών δικαιωμάτων και απέναντι στον πόλεμο, όλα απαισιόδοξα σημάδια του μεταβαλλόμενου κόσμου που αναδύεται, υπάρχουν και οι λαϊκές εξεγέρσεις. Που πληθαίνουν, εξαπλώνονται και απειλούν να αγκαλιάσουν όλο τον πλανήτη. Αποτελούν τη μοναδική ελπίδα για έναν κόσμο διαφορετικό από την αθλιότητα που οικοδομούν οι ισχυροί του πλανήτη!
Βράβευση της Βενεζουέλας από τον ΟΗΕ
Το διαφορετικό δρόμο που έχει επιλέξει η Βενεζουέλα απέναντι στις επιταγές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης επιβεβαίωσε η βράβευσή της πριν από λίγες μέρες, από τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών για τη Διατροφή και τη Γεωργία (FAO). Η Βενεζουέλα του Τσάβες κάλυψε τον Αναπτυξιακό Στόχο που είχε τεθεί το 1996 στην Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για την Καταπολέμηση του Υποσιτισμού, που προέβλεπε τη μείωση στο ήμισυ του αριθμού των υποσιτιζόμενων ανθρώπων σε κάθε χώρα πριν το 2015. Σύμφωνα με τον FAO, τα έτη 1990 – 1992 στη Βενεζουέλα πάνω από το 13% του πληθυσμού υποσιτιζόταν, ενώ μεταξύ 2007-2012 το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί στο 5%.
