Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και η κακή του ώρα. Η λαϊκή παροιμία μάλλον θα βρει την επιβεβαίωσή της στις αυριανές μεξικάνικες εκλογές, όπου ο προοδευτικός Αντρές Μανουέλ Λόπεζ Ομπραδόρ (γνωστός με τα αρχικά ΑΜΛΟ) είναι προεδρικός υποψήφιος για τρίτη φορά – αφού τόσο το 2006 όσο και το 2012 του έκλεψαν τη νίκη οι συστημικοί υποψήφιοι με βία και νοθεία. Αυτή τη φορά όμως μια τέτοια απόπειρα θα προκαλέσει κυριολεκτικά αιματοχυσία επειδή (σε αντίθεση με τις δύο προηγούμενες αναμετρήσεις, όπου ο ΑΜΛΟ φαινόταν να επικρατεί οριακά) όλες οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν κάτι που κάθε Μεξικάνος γνωρίζει. Ότι δηλαδή ο προοδευτικός υποψήφιος είναι πρώτος και με τεράστια διαφορά από τους δύο βασικούς αντιπάλους του: τον Ρικάρντο Ανάγια Κορτές, εκλεκτό της «εκσυγχρονιστικής» συμμαχίας δεξιών και… κεντροαριστερών, και τον Χοσέ Αντόνιο Μεάδε, ο οποίος υποστηρίζεται από το «βαθύ κράτος» του PRI – του πιο διεφθαρμένου κόμματος στην ιστορία της χώρας, που κυβερνούσε επί 7 δεκαετίες (1929-1999) και επανήλθε στην εξουσία το 2012.
Εάν επιβεβαιωθούν οι προγνώσεις, θα πρόκειται για μια πολύ σημαντική αλλαγή στη σημαντικότερη χώρα της Κεντρικής Αμερικής και σύμμαχο των ΗΠΑ. Για πρώτη φορά από την ανεξαρτησία του Μεξικού στον προεδρικό θώκο θα ανέβει ένας «αριστερός λαϊκιστής», που υπόσχεται να προστατεύσει την εθνική οικονομία και παραγωγή (μεταξύ άλλων μειώνοντας τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από τις ΗΠΑ), να αυξήσει τις δαπάνες για την υγεία και την παιδεία, να ενισχύσει τους φτωχότερους και να καταπολεμήσει την τεράστια διαφθορά και εγκληματικότητα. Επιπλέον, θα είναι ένας πρόεδρος που τολμά να τα βάλει με τον βόρειο γείτονά του, αφού ήδη έχει δηλώσει ότι θα απαντήσει στις απειλές του Τραμπ με το ίδιο νόμισμα κι ότι θα αντιταχθεί στις επεμβάσεις της Ουάσιγκτον στη Λατινική Αμερική. Η απελπισία από όσα επέβαλαν οι ως τώρα κυβερνήσεις και η αδυναμία αντιμετώπισης του τρόμου που εκπορεύεται από τη διαπλοκή εμπόρων ναρκωτικών, παραστρατιωτικών, διεφθαρμένων πολιτικών και τμημάτων του κρατικού μηχανισμού έχει συσπειρώσει γύρω του εκατομμύρια Μεξικάνων κι έχει γεννήσει μεγάλες προσδοκίες. Το ερώτημα λοιπόν είναι, μέχρι πού μπορούν να φτάσουν οι «πολέμιοι του λαϊκισμού» για να ξεφορτωθούν την απειλή…
Όλοι μαζί κατά του «λαϊκισμού»
Έτσι, ανεξάρτητα από το αν και πόσο θα υλοποιήσει το προεκλογικό του πρόγραμμα στην περίπτωση που κερδίσει, ο ΑΜΛΟ βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπος με μια κάθε άλλο παρά ήρεμη προεκλογική καμπάνια. Ίσως μάλιστα να είναι η πιο αιματηρή μέχρι σήμερα, καθώς μέχρι στιγμής έχουν δολοφονηθεί από συμμορίες των καρτέλ και παρακρατικών σχεδόν 130 υποψήφιοι και ακτιβιστές, κυρίως της Αριστεράς – μεγάλο μέρος της οποίας υποστηρίζει τον ΑΜΛΟ, ενώ πολλά στελέχη της συμμετέχουν στο Κόμμα Εθνικής Αναγέννησης (MORENA) που αυτός ίδρυσε το 2014, όταν αποχώρησε από το «κεντροαριστερό» PRD. Τρομαγμένες από την πιθανότητα να απωλέσουν τα κέρδη που τους αβγατίζει ο έλεγχος της διακυβέρνησης, οι νόμιμες και παράνομες ελίτ κάνουν ό,τι μπορούν για να τρομοκρατήσουν τους πολίτες και να αποτρέψουν τη μαζική προσέλευση στις κάλπες. Ενώ ταυτόχρονα ετοιμάζονται, σύμφωνα με τις καταγγελίες του επιτελείου του ΑΜΛΟ, για άλλη μια επιχείρηση νοθείας ευρείας έκτασης – μεταξύ άλλων τις τελευταίες μέρες ένοπλοι κλέβουν ψηφοδέλτια και κάλπες και καίνε κτίρια που προορίζονται για εκλογικά κέντρα…
Αλλά και τα ΜΜΕ των ελίτ τον δαιμονοποιούν μέχρι την τελευταία στιγμή και πλαγιοκοπούν την εκλογική του βάση, προβάλλοντας διαρκώς δηλώσεις «παραγόντων» της οικονομίας για την καταστροφή που θα επέλθει αν εκλεγεί ο ΑΜΛΟ. Για παράδειγμα ο μεγιστάνας Χερμάν Λαρέα (που η περιουσία του υπολογίζεται σε 15 δισεκατομμύρια δολάρια!) τόνισε ότι «αυτό το λαϊκίστικο μοντέλο θα πλήξει σοβαρά την απασχόληση και την οικονομία» και έμμεσα απείλησε με «απόσυρση από το Μεξικό σε περίπτωση επιβολής του λαϊκισμού»… Ομοβροντίες κατά του «λαϊκισμού που θα καταστρέψει τη χώρα» εξαπέλυσαν επίσης αυτήν την εβδομάδα οι επικεφαλής δύο εκ των μεγαλύτερων μεξικανικών εταιριών, της Femsa και του Grupo Vasconia. Από τα μεγάλα δυτικά ΜΜΕ, η Wall Street Journal καταγγέλλει τον ΑΜΛΟ ως «δήθεν μετριοπαθή» αφού τόλμησε να πει ότι «ο νεοφιλελευθερισμός είναι αναπόσπαστο χαρακτηριστικό ενός καταπιεστικού και διεφθαρμένου συστήματος» κι ότι στο Μεξικό έχει φτιαχτεί «ένα κυριολεκτικά μαφιόζικο κράτος μιας μειοψηφίας που κρατά στα χέρια της την οικονομική και πολιτική ισχύ». Οι δε Financial Times τον αποκαλούν «τοξικό για τις ΗΠΑ μείγμα Λατινοαμερικάνου λαϊκιστή και σοσιαλιστή»! Ίσως όμως ήρθε η ώρα για τη μεξικάνικη ολιγαρχία και τις ελίτ των ΗΠΑ να πιουν και μια πικρή τεκίλα…
Η ταυτότητα του Μεξικού
Έκταση: 1.972.550 τετρ. χλμ. (15πλάσια της Ελλάδας)
Πληθυσμός: 123,7 εκατομμύρια (εκτίμηση 2017)
ΑΕΠ: 1,25 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (15η χώρα στη διεθνή κατάταξη) / 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ βάσει της μεθόδου ΡΡΡ (11η χώρα στη διεθνή κατάταξη).
Σημαντικότεροι κλάδοι: Έχει μειωθεί δραματικά η συνεισφορά του πρωτογενούς τομέα στο ΑΕΠ (3%) και κυριαρχεί πλέον ο τομέας των υπηρεσιών (72%). Η βιομηχανία συνεισφέρει σχεδόν 25% του ΑΕΠ και απασχολεί ίδιο περίπου ποσοστό του εργατικού δυναμικού, με σημαντικότερους κλάδους την αυτοκινητοβιομηχανία, τη μεταποίηση (μακιλαδόρας), τη βιομηχανία ηλεκτρονικών, την πετρελαιοβιομηχανία κ.λπ.
Στιγμές στην Ιστορία*:
18ος-4ος αι. π.Χ.: Εμφάνιση και ανάπτυξη των προκολομβιανών κοινωνιών και πολιτισμών.
3ος αι. π.Χ. – 6ος αι. μ.Χ.: Ιδρύεται η Τεοτιχουακάν, που σταδιακά εξελίσσεται στην πρώτη μεγαλούπολη της ηπείρου (200.000 κάτοικοι).
6ος-15ος αιώνας: Ανθίζουν τα βασίλεια των Τολτέκων στο βορρά και των Μάγια στο νότο. Ίδρυση της Αυτοκρατορίας των Αζτέκων το 1430.
1519-1521: Εισβάλλουν οι κονκισταδόρες και το Μεξικό ανακηρύσσεται αποικία του ισπανικού στέμματος. Ακολουθούν αλλεπάλληλες ιθαγενικές εξεγέρσεις και γενοκτονία: μέσα σε έναν αιώνα ο πληθυσμός των ιθαγενών μειώνεται κατά 80-90%.
1810: Ξεκινά ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας, που ολοκληρώνεται νικηφόρα το 1821, ενώ τρία χρόνια αργότερα υιοθετείται το πρώτο Σύνταγμα και το 1829 καταργείται η δουλεία.
1838-39: Πρώτη γαλλική εισβολή.
1846-48: Εισβολή των ΗΠΑ και ήττα του Μεξικού, που παραχωρεί στις ΗΠΑ το 1/3 των τότε εδαφών του.
1847: Νικηφόρα εξέγερση των ιθαγενών Μάγια, που αποσπούν σχετική αυτονομία στα εδάφη τους.
1858-1867: Εμφύλιος πόλεμος μεταξύ ολιγαρχίας και προοδευτικών. Δεύτερη γαλλική εισβολή και κατοχή του Μεξικού με την υποστήριξη της ντόπιας ολιγαρχίας. Εκδίωξη των Γάλλων και εκτέλεση του «αυτοκράτορα» Μαξιμιλιανού.
1876-1911: Κυριαρχεί το αυταρχικό καθεστώς του Πορφίριο Ντίαζ, που άνοιξε τις πόρτες στο ξένο κεφάλαιο.
1910-1917: Ξεσπά η Μεξικάνικη Επανάσταση, που καταλήγει στην υιοθέτηση ενός προοδευτικού Συντάγματος. Λίγο αργότερα δολοφονούνται οι πιο ριζοσπαστικοί ηγέτες της (Εμιλιάνο Ζαπάτα 1919, Πάντσο Βίγια 1923).
1929-1999: Ξεκινά η περίοδος απόλυτης κυριαρχίας του PRI (Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα), που το 1938 εθνικοποιεί τις ξένες εταιρίες πετρελαίου αλλά σταδιακά μετατρέπεται σε αυταρχικό αντιδραστικό κόμμα. Στη δεκαετία του ’60 αριστερές και ιθαγενικές οργανώσεις αρχίζουν ένοπλο αγώνα. Παροξυσμός κρατικής τρομοκρατίας (σφαγή του Τλατελόλκο κ.λπ.). Την Πρωτοχρονιά του 1994 (πρώτη μέρα εφαρμογής της NAFTA) ξεσπά η εξέγερση των Ζαπατίστας στην Τσιάπας. Εντείνεται η πολιτική ιδιωτικοποιήσεων.
2000-Σήμερα: Μετά από 71 χρόνια το PRI χάνει την εξουσία από το δεξιό ΡΑΝ. Νοθεία εις βάρος του προοδευτικού Αντρές Μανουέλ Λόπεζ Ομπραδόρ το 2006 και 2012. Στο μεταξύ τα καρτέλ εμπόρων ναρκωτικών, διαπλεκόμενα με τμήματα του καθεστώτος, επιβάλλουν καθεστώς τρόμου (35.000 «εξαφανισμένοι», 210.000 δολοφονημένοι…).
* Για περισσότερα, βλ. το βιβλίο «Το Μεξικό είναι κοντά μας» (εκδόσεις Α/συνεχεια).
