Το βέτο που πρόβαλε η Γαλλία του Μακρόν για να μην αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Ε.Ε. και Αλβανία, «Βόρεια Μακεδονία», φάνηκε ξαφνικό. Τάραξε μάλιστα πολλούς που είχαν συνδέσει την καριέρα τους με την προοπτική ένταξης σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε. Αυτό το βέτο –το οποίο στήριξαν επίσης Ολλανδία και Δανία– δείχνει πιο καθαρά πως έχουμε εισέλθει σε μια εποχή που δεν μοιάζει με όσα συνέβαιναν πριν 20 και 30 χρόνια. Τότε, μια συμμαχία 25 ή 19 χωρών κήρυττε τον πόλεμο σε μια χώρα (Ιράκ, ανακατάληψη Κουβέιτ, Γιουγκοσλαβία) υπό αμερικάνικη διεύθυνση. Σε στενή συμμαχία με τις ΗΠΑ ήταν, μεταξύ άλλων, η Αγγλία και η Γαλλία. Διέλυαν χώρες και υιοθετούσαν προτεκτοράτα, όπως έκαναν στη βαλκανική χερσόνησο ΗΠΑ και Γερμανία.
Τώρα, η κατάσταση είναι διαφορετική. Έχουν αναδυθεί δυνάμεις με διεθνή παρουσία και ρόλο, Ρωσία και Κίνα και έχουν δυναμώσει πολύ, όπως και περιφερειακές χώρες (Ιράν, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Ινδία κ.λπ.). Είναι επίσης φανερή η αποδυνάμωση, η ενδόρρηξη και διάσπαση της Δύσης. Η κρίση στρατηγικής και οι εσωτερικές αντιθέσεις στις ΗΠΑ, δημιουργούν όρους να εμφανίζονται και να παίρνουν πρωτοβουλίες πολλές άλλες δυνάμεις που δεν λειτουργούν ως υποχείρια ή πιόνια. Η Ευρώπη, τέλος, ακολουθεί μια αποσυνθετική πορεία, με έντονη τη διάσταση εντός του αποδυναμωμένου γαλλογερμανικού άξονα.
Σε αυτές τις συνθήκες, το βέτο της Γαλλίας ήρθε να υπογραμμίσει πως εκείνη θέλει να διαδραματίσει έναν πιο ενεργό ρόλο. Δείχνει ακόμα πως υπάρχουν μεγάλες, συγκρουσιακές αντιθέσεις με τη Γερμανία. Αλλά και ότι κάθε μεγάλη δύναμη θα «παίζει» βασικά μόνη της ή με πολύ βολικές συμμαχίες. Το βέτο αυτό όμως υπογραμμίζει και κάτι ακόμα. Πως πλέον υπάρχει μια νέα κατάσταση στα Βαλκάνια, τα οποία εύκολα μπορούν να πάρουν ξανά φωτιά ως «πυριτιδαποθήκη».
Βαλκανικό βαλς
Στα Βαλκάνια, συγκεντρώνονται πολλές δυνάμεις και μεγάλες αντιθέσεις. Σχηματίζονται «διάδρομοι», αλλάζουν συμμαχίες, ενδυναμώνονται εθνικισμοί και αλυτρωτισμοί, ενώ η αλλαγή των συνόρων είναι επί τάπητος. Το βέτο της Γαλλίας επιταχύνει και ρευστοποιεί το βαλκανικό τοπίο. Η Συμφωνία των Πρεσπών άνοιξε ασκούς θυελλών και τώρα έπεται ένα ντόμινο εξελίξεων, σημαντικών και επικίνδυνων. Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, μιλώντας στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Τανγιούνγκ, μοιάζει να περιγράφει με πιο υπεύθυνο τρόπο τη νέα κατάσταση και τη σερβική οπτική:
«Είμαι πάντα ανήσυχος και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποτρέψουμε την αποσταθεροποίηση στην περιοχή… Ο καθένας πλέον εξοπλίζει τις χώρες στην περιοχή, καθώς δεν υπάρχει πλέον ένας που να κάνει κουμάντο αλλά πολλοί παίκτες… Από την άλλη πλευρά, όλοι νοιάζονται για τον εαυτό τους στο ΝΑΤΟ και ξέρουν ότι δεν υπάρχει η ενότητα που υπήρχε το 1999, όταν 19 χώρες συμφώνησαν και κτύπησαν τη Σερβία, διότι τώρα όλοι κοιτούν πώς θα προστατεύσουν τον εαυτό τους… Έρχεται κλιμάκωση των συγκρούσεων. Είναι απαραίτητο να εξοπλιστούμε».
Το βέτο της Γαλλίας ήρθε να υπογραμμίσει πως εκείνη θέλει να διαδραματίσει έναν πιο ενεργό ρόλο. Δείχνει ακόμα πως υπάρχουν μεγάλες, συγκρουσιακές αντιθέσεις με τη Γερμανία. Αλλά και ότι κάθε μεγάλη δύναμη θα «παίζει» βασικά μόνη της ή με πολύ βολικές συμμαχίες
Κόσοβο και Μεγάλη Αλβανία, εξελίξεις σε Σκόπια, Βελιγράδι, αλλά και Βοσνία, Βουλγαρία και Ουγγαρία: Όλοι θα εμπλακούν στον νέο γύρο και προετοιμάζονται για αλλαγές συνόρων. Ο ίδιος ο Ντελόρ, στον γενικό του απολογισμό πριν αποχωρήσει, δηλώνει ότι «η ειρήνη δεν είναι δεδομένη».
Ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, πριν έρθει στην Αθήνα επισκέφθηκε τη «Βόρεια Μακεδονία» και το Μαυροβούνιο. Φρόντισε –όπως έκανε και στην Ελλάδα– να προειδοποιήσει για τους κινδύνους κινεζικών επενδύσεων σε ευαίσθητες τεχνολογίες (G5) και κάλεσε τους ηγέτες να λάβουν τις «σωστές αποφάσεις». Τόνισε δε ότι το Πεκίνο θα μπορούσε να προχωρήσει σε δωροδοκίες για να κερδίσει κάποιες συμφωνίες υποδομής στα Βαλκάνια. Η πρωτοβουλία 17+1 που έχει παρθεί από την Κίνα, αφορά ιδιαίτερα στην περιοχή μας και τα Βαλκάνια.
Η φράση του Βούτσιτς (καμία σχέση με τον δικό μας Βούτση…) «δεν υπάρχει πλέον ένας που να κάνει κουμάντο περιοχή αλλά πολλοί παίκτες», εκφράζει αρκετά καλά τη νέα πραγματικότητα. Δεν αποκαλύπτει ποιοι είναι οι κύριοι, οι αποφασιστικοί παίκτες (Γερμανία, Ρωσία, ΗΠΑ, Κίνα, Τουρκία). Δείχνει όμως και τους πειρασμούς που διαπερνούν ακόμα και μικρές δυνάμεις να προχωρήσουν σε τυχοδιωκτικές και στρατιωτικές ενέργειες. Το τοπίο ξαναγίνεται εκρηκτικό.
Γαλλικές προτάσεις;
Το βέτο της Γαλλίας θέλει να ανακόψει πρωτίστως τον βαλκανικό διάδρομο που επιδιώκει να δημιουργήσει η Γερμανία. Θέλει ακόμα να υπογραμμίσει ότι η Γαλλία είναι παρούσα και θα παίξει πιο ενεργητικό ρόλο στα γεωπολιτικά, αφού στα οικονομικά πλαίσια δυσκολεύεται να αμφισβητήσει τη Γερμανία.
Στη βάση αυτή, η Γαλλία σηκώνει τους τόνους απέναντι στην Τουρκία, γιατί διαβλέπει πέρα από όλα τα άλλα (εκτοπισμό της από Λίβανο και Συρία) πως στήνεται ένας άξονας Γερμανίας-Τουρκίας. Για να έχει παρουσία στην περιοχή, το Παρίσι προβαίνει σε τολμηρές προτάσεις προς την Αθήνα και βεβαίως προς την, πιο ενεργητική στην εξωτερική πολιτική, Κύπρο. Δεν πρόκειται για απλές τακτικές κινήσεις, αλλά για στρατηγικού τύπου επιλογές της Γαλλίας που θέλει να έχει μια αναβαθμισμένη παρουσία.
Η, παντελώς απούσα, ελληνική εξωτερική πολιτική, δεν έχει αντιληφθεί τη νέα κατάσταση σε Βαλκάνια και ΝΑ Μεσόγειο, ούτε την διαφοροποιημένη στάση της Γαλλίας. Η δουλεία προς τα αμερικανογερμανικά συμφέροντα, την εμποδίζουν να αξιοποιήσει το γαλλικό ενδιαφέρον. Αντίθετα, εμφανίζεται ιδιαίτερα ενοχλημένη από την υπονόμευση της Συμφωνίας των Πρεσπών και την ανατίναξη του erga omnes. Αδυνατεί καν να δει την εξέλιξη αυτή ως ευκαιρία να αμφισβητήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο Μητσοτάκης το λέει καθαρά: «Η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν κακή αλλά δεν θα προσβάλω το εθνόσημο»…
Η Ελλάδα, ενώ εμπλέκεται σε έναν πόλεμο και απειλείται άμεσα από την Τουρκία με σύγκρουση σε Αιγαίο και Κύπρο, δεν θέλει να δει τη νέα πραγματικότητα στα βόρεια σύνορά της και να καθορίσει την πορεία της αναλόγως. Νομίζει ότι θα βρει την απαραίτητη ασφάλεια στις ΗΠΑ και τη Γερμανία, στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Πρέπει να ομολογήσουμε ότι ο Βούτσιτς βλέπει πιο καθαρά, πιο ρεαλιστικά. Οι Κύπριοι πολιτικοί έχουν επίσης καλύτερη αίσθηση της πραγματικότητας και εμφανίζονται πιο ενεργητικοί, για παράδειγμα απέναντι σε προτάσεις όπως αυτές της Γαλλίας.
Στην περιοχή ο ορίζοντας σκοτεινιάζει επικίνδυνα. Στην Ελλάδα, φύεται εκτεταμένα η γνωστή παπαριά…
