Με αφορμή την ημέρα της εαρινής ισημερίας πραγματοποιήθηκε εκδήλωση σε κεντρικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας με θέμα «Η ποίηση του σύμπαντος και το σύμπαν της ποίησης» στην οποία εκτός από την ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ, κεντρικός ομιλητής ήταν και η εξέχουσα προσωπικότητα της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας, ο διακεκριμένος αστροφυσικός και επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου, Διονύσιος Σιμόπουλος. Ο Δ. Σιμόπουλος ξεχωρίζει όχι μόνο λόγω των περγαμηνών του στο χώρο της επιστήμης, αλλά και για την πολύτιμη συμβολή του στη διάχυση της γνώσης του επιστημονικού τομέα του, στον απλό καθημερινό άνθρωπο με μια πολύχρονη και συστηματική προσπάθεια μέσω της συγγραφής δεκάδων βιβλίων, διαλέξεων αλλά και του ρόλου του στο Πλανητάριο. Συγκεκριμένα ο ίδιος δηλώνει ότι τον ενδιαφέρει να γίνεται κατανοητός μέσω της απλότητας και όχι να ακούγεται σπουδαίος όπως τον συμβούλεψαν κάποτε. Ιδιαίτερη τιμή για τον Δρόμο η θετική ανταπόκριση του να απαντήσει σε ερωτήματα γύρω από το πρόσφατο βιβλίο του Είμαστε αστρόσκονη – Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος και όχι μόνο.
Συνέντευξη στην Σοφία Παπασπυρίδωνος
Ο τίτλος της εκδήλωσης που συμμετείχατε την περασμένη εβδομάδα συνδέει το σύμπαν με την ποίηση. Δώστε μας ένα παράδειγμα του Σύμπαντος που για εσάς είναι ποίηση.
Εάν, όπως λένε, ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, τότε τα πάντα στο Σύμπαν είναι ποίηση, αφού, όπως έλεγε και ο Πυθαγόρας, το Σύμπαν είναι ένα πραγματικό στολίδι, ένα κόσμημα. Το Σύμπαν είναι ο Κόσμος όλος! Μ’ αυτή λοιπόν την έννοια οτιδήποτε στο Σύμπαν είναι ένα παράδειγμα ποίησης. Γιατί το Σύμπαν συνδυάζει το παράλογο με την πραγματικότητα, το φως με το σκοτάδι, το αθάνατο με το θνητό, το αιώνιο με το εφήμερο, τη ζωή με τον θάνατο. Πάρτε για παράδειγμα το περιεχόμενο του βιβλίου μου Είμαστε Αστρόσκονη που ήταν μέρος της εκδήλωσης στην οποία αναφερθήκατε. Σ’ αυτό περιγράφεται η γέννηση, η εξέλιξη και ο θάνατος των άστρων και η διαδικασία που γεννά τα χημικά στοιχεία, τα υλικά για τη δημιουργία νέων άστρων, νέων πλανητών και νέων ειδών ζωής. Γιατί χωρίς τα υλικά αυτά δεν θα υπήρχαν πλανήτες και δορυφόροι, δεν θα υπήρχε η Γη, δεν θα υπήρχαν βράχια και βότσαλα, δεν θα υπήρχαν φυτά και ζώα, δεν θα υπήρχε ο άνθρωπος. Για μένα, τουλάχιστον, όλα αυτά είναι σκέτη ποίηση!
Ο άνθρωπος κοιτάζοντας «την ασημένια ταινία του ουρανού» όπως λέτε μπόρεσε να αναπτύξει ποιητική, φιλοσοφική , επιστημονική σκέψη. Ταυτόχρονα η συνειδητή δράση του ανθρώπου σήμερα μπορεί να καταστρέψει τον εαυτό του αλλά και τον πλανήτη. Μπορεί και πώς να μπει φρένο σε αυτή την καταστροφική πορεία του πλανήτη;
Είμαι από τη φύση μου ένας αισιόδοξος άνθρωπος, οπότε θεωρώ ότι ο άνθρωπος σύντομα θα συνέλθει, γιατί ο μόνος πλανήτης που μπορεί να μας συντηρήσει είναι αναγκαστικά η Γη πάνω στην οποία γεννηθήκαμε και εξελιχτήκαμε. Αλλά όσο κι αν το προσπαθεί τις τελευταίες κυρίως δεκαετίες δεν είναι δυνατόν ο άνθρωπος να καταστρέψει τη Γη. Κι αυτό γιατί στην ουσία δεν καταστρέφουμε τη Γη αλλά τους ίδιους μας τους εαυτούς. Γιατί όταν εμείς δεν θα υπάρχουμε πια τότε η Γη μας, σε χίλια σε ένα εκατομμύριο χρόνια, θα μας έχει ξεχάσει τελείως. Εμείς δεν θα υπάρχουμε αλλά ο πλανήτης μας θα συνεχίσει να υπάρχει και να εξελίσσεται για δισεκατομμύρια ακόμη χρόνια.
Λένε πολλοί ότι θα πρέπει να μετοικίσουμε κάποτε σε κάποιον άλλο πλανήτη. Κι αυτό ίσως να πρέπει να γίνει οπωσδήποτε για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους γιατί όντως ο πλανήτης μας θα αλλάξει στο μέλλον τόσο πολύ ώστε να μην μπορούμε να επιζήσουμε εδώ όταν σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια από σήμερα ο Ήλιος μας θα αρχίσει να στέλνει προς το μέρος μας μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας απ’ ό,τι σήμερα. Αλλά δεν χρειάζεται να επισπεύσουμε αυτή την μετοίκιση επειδή θα έχουμε καταστρέψει το περιβάλλον στο οποίο γεννηθήκαμε και στο οποίο έχουμε μάθει να ζούμε.
Όσον αφορά τώρα τον μελλοντικό αποικισμό της Σελήνης ή του Άρη ή των άλλων δορυφόρων του ηλιακού μας συστήματος, αυτό μάλλον θα γίνει πραγματικότητα στα επόμενα 200 ή 300 χρόνια. Αλλά, αυτές θα είναι αποικίες περιορισμένες, γιατί δεν θα μπορέσει να επιβιώσει ο ανθρώπινος πολιτισμός, όπως τον ξέρουμε, σε τέτοια περιβάλλοντα. Ακόμη κι αν βρεθεί κάπου εκεί έξω μια νέα Γη, ένας πλανήτης όπου με το περιβάλλον του θα μπορεί να μας επιτρέψει να εξελιχθούμε πάνω του, πάλι θα χρειαστούμε αρκετές εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια για να διαμορφώσουμε την τεχνολογία που θα μας επιτρέψει ένα τέτοιο ταξίδι. Σήμερα κάτι τέτοιο είναι επιστημονική φαντασία, και ούτε καν μπορούμε να διανοηθούμε τους τρόπους με τους οποίους θα κάνουμε τέτοια ταξίδια. Εάν, όμως, «τινάξουμε» στον αέρα τον πλανήτη μας και τον πολιτισμό μας, τότε σίγουρα δεν θα μπορέσουμε να κάνουμε κανενός είδους ταξίδια πέρα από τη Γη.
Γι’ αυτό είναι αναγκαίο μέχρι τότε να προσέχουμε και να φροντίζουμε τον πλανήτη μας «ως κόρην οφθαλμού». Γιατί, όπως λεει κι ο ποιητής, μην έχεις την ψευδαίσθηση ότι μπορείς να πας σε άλλη γη, γιατί «καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες. Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς τους ίδιους… Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού –μη ελπίζεις– δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό. Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ, στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.»
Στο τελευταίο βιβλίο σας μιλώντας για τον γαλαξία μας αναφέρετε πως αυτό που βλέπουμε δεν είναι παρά μικρό κομμάτι «… μιας ζωντανής αστρικής ζούγκλας που γεννιέται, εξελίσσεται και πεθαίνει ασταμάτητα. Μέσα σ’ αυτή την ζούγκλα ζούμε κι εμείς , βλέποντας ένα μικρό μόνο μέρος του μεγαλείου και του μυστηρίου της, που όμως ασκεί πολύ μεγάλη επιρροή στη ζωή μας.» Πώς μπορεί όμως η ίδια η ζωή να κατοχυρώσει το δικαίωμα της στον πλανήτη; Μπορεί να δοθεί λύση στα προβλήματα της ανθρωπότητας με την παρατήρηση και κατανόηση του σύμπαντος;
Από την εποχή που ανακαλύφτηκε η φωτιά και η χρήση εργαλείων ο άνθρωπος έγινε μάρτυρας μιας συνεχώς αυξανόμενης τεχνολογικής ανάπτυξης. Η μεταμόρφωση της επιστημονικής γνώσης σε πρακτικά εργαλεία και μεθόδους υπολογίζεται ότι θα τριπλασιαστεί μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια και μαζί μ’ αυτά θα επηρεαστεί αναμφίβολα και ο ίδιος ο άνθρωπος. Γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συσσώρευση της γνώσης επηρέαζε ανέκαθεν το ανθρώπινο πνεύμα. Γι’ αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ όσα μας δίδαξε η ιστορία της επιστήμης, γιατί δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε τις συνέπειες μιας επιστημονικής ανακάλυψης, αφού κάθε πρόσθετο κομμάτι γνώσης, οσοδήποτε περίεργο, άσχετο ή αφηρημένο κι αν φαίνεται στην αρχή, καταλήγει άμεσα ή έμμεσα, αργά ή γρήγορα, σε κάποια πρακτική εφαρμογή. Αν δεν συνεχίσουμε την ανάπτυξη της επιστήμης και τον εμπλουτισμό των γνώσεών μας, άσχετα με την άμεση χρησιμότητά τους, γρήγορα θα ταφούμε κάτω από το βάρος των προβλημάτων μας, γιατί η επιστήμη του σήμερα είναι η λύση του αύριο. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά, πριν από 2.350 περίπου χρόνια, ο Αριστοτέλης, «Φύσει του ειδέναι ορέγεται ο άνθρωπος», δηλαδή είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να μάθει. Ίσως, κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δομή να είναι αυτό που μας ωθεί να μάθουμε το τι είμαστε και από πού προήλθαμε. Που μας ωθεί στην περιπέτεια της εξερεύνησης. Κι αυτή η προσπάθεια, που ξεκίνησε από αρχαιοτάτων χρόνων, συνεχίζεται μέχρι σήμερα και ακόμη δεν έχουμε σταματήσει.
Όταν λέτε ότι σε 100 χρόνια ο άνθρωπος θα είναι διαφορετικός από τον σημερινό εννοείτε ότι θα έχουμε μια μορφή εξέλιξης ,ένα νέο είδος ανθρώπου ή ακόμα ίσως ότι η τεχνολογία θα έχει κάνει τέτοια άλματα που θα έχουν ξεπεράσει και την φυσική εξέλιξη του είδους;
Ούτε το ένα, ούτε το άλλο, αλλά το ότι στα επόμενα 100 χρόνια η τεχνολογία θα έχει κάνει τέτοια άλματα ώστε οι εφαρμογές στην καθημερινότητά μας θα είναι απεριόριστες. Σ’ ένα πρόσφατο Συνέδριο για την «Τεχνητή Νοημοσύνη» στο οποίο είχα συμμετάσχει, παρουσιάστηκαν ορισμένες προβλέψεις για το άμεσο μέλλον στο οποίο δισεκατομμύρια διασυνδεδεμένες συσκευές θα δημιουργήσουν πρωτοφανείς ευκαιρίες για την βελτίωση της υγείας, της καθημερινότητας και του τρόπου ζωής μας, των μεταφορών και του περιβάλλοντος.
«Ίσως, κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δομή να είναι αυτό που μας ωθεί να μάθουμε το τι είμαστε και από πού προήλθαμε. Που μας ωθεί στην περιπέτεια της εξερεύνησης. Κι αυτή η προσπάθεια, που ξεκίνησε από αρχαιοτάτων χρόνων, συνεχίζεται μέχρι σήμερα και ακόμη δεν έχουμε σταματήσει»
Έχετε δηλώσει πως για εσάς ήρωες είναι οι άνθρωποι που παλεύουν καθημερινά και είναι σε όλους άγνωστοι. Τι θα έλεγε το σύμπαν σε αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους;
Δεν μπορώ να ξέρω τι θα έλεγε το Σύμπαν, αλλά μπορώ να σας πω τι θα έλεγα εγώ. Κι αυτό που λέω και υποστηρίζω είναι ότι εκείνο που μετράει περισσότερο απ’ οτιδήποτε στη ζωή είναι η διαδρομή, η πορεία και ό,τι εκείνη σου προσφέρει. Κι αυτό που μένει μετά από μία τέτοια διαδρομή, είναι τελικά οι ανθρώπινες σχέσεις που δημιουργούνται στη διάρκεια του ταξιδιού. Ενώ πιστεύω επίσης ακράδαντα ότι όποιος έχει πράγματι όνειρα θα βρει τον τρόπο να τα υλοποιήσει.
Υποστηρίζετε πως αγγίζοντας το μάγουλο ενός αγαπημένου μας προσώπου αγγίζουμε αστρόσκονη. Εξηγείστε μας το. Αυτή η αστρόσκονη επηρεάζει την αναπνοή μας;
Όχι βέβαια! Αυτό που εννοούσα είναι ότι καθένας από εμάς αναπνέουμε καθημερινά αρκετές δεκάδες μόρια που είχαν εισπνεύσει πριν από εμάς ο Σωκράτης, ο Ίππαρχος, ο Νεύτων ή ο Κολοκοτρώνης. Ενώ είναι επίσης γεγονός ότι το όνειρο της ανθρωπότητας να φτάσει στα άστρα και να τα ψηλαφήσει με τα ίδια του τα χέρια, ή ακόμη και να επιστρέψουμε πίσω στις πρώτες στιγμές της γέννησης του Σύμπαντος, γίνεται καθημερινά πραγματικότητα εδώ πάνω στο δικό μας πλανήτη. Σκεφτείτε το εξής: το ανθρώπινο σώμα (ενός ανθρώπου 70 κιλών για παράδειγμα) αποτελείται από 7.000 τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων άτομα. Ψηφιακά ο αριθμός αυτός είναι ίσος με το 7 ακολουθούμενο από 27 μηδενικά. Από τον τεράστιο αυτόν αριθμό ατόμων το 62% είναι Υδρογόνο, ένα χημικό στοιχείο που γεννήθηκε (μαζί με το μεγαλύτερο ποσοστό ηλίου) την στιγμή της γέννησης του Σύμπαντος πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Γεγονός που σημαίνει ότι τα δύο τρίτα των ατόμων που αποτελούν το σώμα καθενός από εμάς έχουν ηλικία 13,8 δισεκατομμυρίων ετών. Όλα τα υπόλοιπα 90 χημικά στοιχεία γεννήθηκαν στο εσωτερικό των άστρων, στις θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις και στις επιθανάτιες αστρικές τους εκρήξεις. Οπότε εάν κόψτε κάποιο λουλούδι, ή αν δοκιμάσετε ένα φρούτο, ή αν χαϊδέψετε το πρόσωπό σας, ακουμπάτε κάποιο άστρο. Γιατί όλα αυτά, κι οτιδήποτε άλλο υπάρχει γύρω μας, είναι κομμάτια κάποιου άστρου. Ο Ήλιος μας, η Γη μας και τα πάντα πάνω της δημιουργήθηκαν από αστροϋλικά που εκτοξεύθηκαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια από κάποια καταστρεφόμενη αστρική έκρηξη σουπερνόβα. Όλη η ύλη στα σώματά μας (εκτός φυσικά από το υδρογόνο) φτιάχτηκε στην «κόλαση» τέτοιων αστρικών θανάτων. Είμαστε δηλαδή αστράνθρωποι που δημιουργηθήκαμε από χημικά στοιχεία φτιαγμένα στις θανατηφόρες εκρήξεις υπεργιγάντιων άστρων. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα δεν θα υπήρχαν πλανήτες και δορυφόροι. Χωρίς τις σουπερνόβα δεν θα υπήρχε η Γη, δεν θα υπήρχαν βράχια και βότσαλα, δεν θα υπήρχαν φυτά και ζώα. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα, δεν θα υπήρχε ο άνθρωπος. Αλλά κι εμείς ακόμη, όταν πεθάνουμε, τα χημικά στοιχεία από τα οποία αποτελούνται τα σώματά μας θα διασκορπιστούν παντού γύρω μας ενώ ορισμένα απ’ αυτά θα ενσωματωθούν σε άλλα είδη ζωής.
Πρόσφατα έχει ανοιχτεί ένα πεδίο διχογνωμιών και συγκρούσεων γύρω από τη διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία. Αντίθετα η αστρονομία σήμερα δεν διδάσκεται καθόλου. Πώς σας φαίνεται αυτό καθώς και το ότι γενικά η πρόσβαση σε τέτοιου είδους γνώση φτάνει μόνο σε ελάχιστο ποσοστό ανθρώπων;
Σχετικά με το μάθημα των θρησκευτικών το θέμα αυτό δεν με αφορά ούτε και με απασχολεί καθόλου, ούτε βλέπω με ποιον τρόπο συνδέεται με την διδασκαλία ή μη της αστρονομίας. Αντίθετα ο εξοβελισμός του μαθήματος της αστρονομίας με αφορά και με ενδιαφέρει πολύ. Γιατί πραγματικά δεν μπορώ να κατανοήσω με ποιο σκεπτικό όλα αυτά τα χρόνια το υπουργείο Παιδείας και οι σύμβουλοί του δεν θεωρούν την κατάρτιση των μαθητών σε θέματα επιστήμης και τεχνολογίας ιδιαίτερα σημαντική και για την χώρα, αλλά και για τους ίδιους τους μαθητές. Προσωπικά δεν μπορώ να φανταστώ έναν τελειόφοιτο Λυκείου, έναν κατά τα λεγόμενα ακαδημαϊκό πολίτη, που να μην γνωρίζει την διαφορά ενός άστρου από έναν πλανήτη, ή τι σημαίνει η κλίμακα Ρίχτερ. Δεν λέω να γίνουν οι μαθητές αστροφυσικοί ή έστω ερασιτέχνες αστρονόμοι, αλλά υπάρχουν ορισμένες βασικές επιστημονικές έννοιες που πρέπει όλοι να γνωρίζουν, οποιαδήποτε κι αν είναι τα μελλοντικά τους επαγγελματικά σχέδια. Ούτε θεωρώ ότι είναι αναγκαστικά απαραίτητο ένα ξεχωριστό μάθημα Αστρονομίας, αλλά ένα μάθημα βασικών τουλάχιστον γνώσεων φυσικών επιστημών (αστρονομίας και γεωφυσικής-γεωλογίας) που θα έπρεπε οπωσδήποτε να περιλαμβάνεται στα μαθήματα της Α’ Λυκείου, ενώ η διδασκαλία του θα πρέπει να γίνεται με έναν τρόπο εποπτικό και εν πολλοίς από τους ίδιους τους μαθητές κάτω από την εποπτεία του καθηγητή. Σε τελική πάντως ανάλυση δεν θα με ενοχλούσε τόσο πολύ η αποβολή του μαθήματος της Αστρονομίας, εφ’ όσον η όποια «μεταρρύθμιση» κατόρθωνε να μάθει στους μαθητές «πώς να σκέφτονται»!
«Είμαστε δηλαδή αστράνθρωποι που δημιουργηθήκαμε από χημικά στοιχεία φτιαγμένα στις θανατηφόρες εκρήξεις υπεργιγάντιων άστρων. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα δεν θα υπήρχαν πλανήτες και δορυφόροι. Χωρίς τις σουπερνόβα δεν θα υπήρχε η Γη, δεν θα υπήρχαν βράχια και βότσαλα, δεν θα υπήρχαν φυτά και ζώα. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα, δεν θα υπήρχε ο άνθρωπος. Αλλά κι εμείς ακόμη, όταν πεθάνουμε, τα χημικά στοιχεία από τα οποία αποτελούνται τα σώματά μας θα διασκορπιστούν παντού γύρω μας ενώ ορισμένα απ’ αυτά θα ενσωματωθούν σε άλλα είδη ζωής»
Αν υπήρχε μια φανταστική ερώτηση στην οποία θα θέλατε να απαντήσετε, ήρθε η στιγμή!
Πράγματι μου δίνετε μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία για να δώσω απάντηση σ’ ένα ερώτημα που έθεσε η πρώτη Ελληνίδα ακαδημαϊκός, η Πατρινιά Γαλάτεια Σαράντη, όταν είχε παρατηρήσει κάποτε ότι «δεν ξελευτερώνεσαι από κείνα που έζησες ως δέκα χρονώ». Κι αυτό, για μένα τουλάχιστον, είναι μια πραγματικότητα, αφού ολόκληρη η μετέπειτα πορεία μου σφραγίστηκε κατά κάποιον τρόπο από τα μέρη και τις εμπειρίες που αφορούν την αρχή του ταξιδιού μου προς την Ιθάκη της γνώσης! Ένα ταξίδι που ξεκίνησε πριν από 70 χρόνια όταν σε ηλικία τεσσάρων ετών, τον Δεκέμβρη του ’46, ο πατέρας μου μετατέθηκε από την Πάτρα στην Κυπαρισσία. Εκεί αργότερα πρωτοπήγα σχολείο, στις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Τι να πρωτοθυμηθώ από εκείνη την περίοδο: τα πρώτα γράμματα πάνω στην «πλάκα» – την πρώτη μου δασκάλα, την κυρία Πιπίτσα – το καμένο γάλα σκόνης στο σχολικό συσσίτιο – τις μπάλες από μουρουνέλαιο με τις οποίες παίζαμε «πετροπόλεμο» – τις λάμπες πετρελαίου – τα καχεκτικά φρούτα της πορτοκαλιάς μας που η φίλη μου η Μαρίκα θεωρεί ακόμη και σήμερα ως τα καλύτερα φρούτα που έχει δοκιμάσει – τα ακόμη πιο μικρά μανταρίνια αλλά και τις γουλάτες μαύρες μούρες του κήπου μας – το φρεσκοψημένο αχνιστό ψωμί από το φούρνο της γειτονιάς – την υπέροχη γεύση του λαδιού από το λιοτριβείο του Μπαρτζελιώτη στο καζάνι του οποίου κολυμπούσε η μεγάλη μας φέτα από ψωμί πασπαλισμένη μετά με χοντρό αλάτι και φρέσκια ρίγανη – τα αερόστατα και τους χαρταετούς που φτιάχναμε από χρωματιστές κόλλες χαρτιού που παίρναμε από το ζαχαροπλαστείο – τα αγριοκυκλάμινα στις αναβάσεις που κάναμε σκαρφαλώνοντας προς το Κάστρο – το πρώτο μου «Κλασσικό Εικονογραφημένο» – τον «τσάκα-τσούκα» με τα φιστίκια του στον χειμωνιάτικο κινηματογράφο – τα τραγούδια του «Ζαχαρία και της Αντζουλίνας» που έπαιζε στα διαλείμματα ο καλοκαιρινός κινηματογράφος της πλατείας – την αξέχαστη «Ζώνη» στο λιμάνι – τον Καρτελά, τον άγριο κρύο αγέρα που κατέβαινε από το βουνό – το τρένο που σφύριζε καθώς φαίνονταν να ‘ρχεται από το Καλό Νερό – το «Θαλασσάκι» που έπαιζε ασταμάτητα τα απογεύματα ο φωνόγραφος της Αριστέας–τους αχινούς και τα φύκια της παραλίας – τα φρέσκα ζαρζαβατικά από τα περιβόλια του Αη-Νικόλα – τις γιορτές και τις «επισκέψεις» που κάναμε στα φιλικά μας σπίτια – τις εκδρομές στο Κάστρο για τα κούλουμα της Καθαρής Δευτέρας – μα πιο πολύ απ’ όλα, αυτό που έχει μείνει ανεξίτηλα γραμμένο στη μνήμη είναι οι φίλοι της γειτονιάς και οι συμμαθητές, που παραμένουν με περισσή αγάπη στη σκέψη μου ακόμη και σήμερα.
* Ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος γεννήθηκε το 1943 στα Γιάννενα. Είναι αστροφυσικός, επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση, με σημαντική συγγραφική και δημοσιογραφική δραστηριότητα στον Τύπο, στην τηλεόραση και ως σεναριογράφος σε ενημερωτικές εκπομπές. Σπούδασε Πολιτική Επικοινωνία και Αστροφυσική στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα των ΗΠΑ. Άρχισε να εργάζεται τον Ιανουάριο του 1968 στο Κέντρο Τεχνών και Επιστημών της Λουϊζιάνα όπου χρημάτισε Βοηθός Διευθυντής Εκπαίδευσης και Διευθυντής Πλανητάριου. Τον Οκτώβριο του 1972 προσκλήθηκε στην Αθήνα από το Ίδρυμα Ευγενίδου όπου εργάζονταν ως Διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου μέχρι το 2014. Χρημάτισε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αστρονομική Εκπαίδευση (1994-2002), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (1978-2008), Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πλανηταρίων (1976-2008). Είναι Εταίρος (Fellow) της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Αγγλίας (από το 1978) και της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (από το 1980), και τακτικό μέλος πολλών άλλων διεθνών επιστημονικών οργανώσεων. Το 1996 έλαβε την ανώτατη τιμητική διάκριση (IPS Service Award) της Διεθνούς Εταιρείας Πλανητάριων για την συνεισφορά του στη διεθνή αστρονομική εκπαίδευση, ενώ το 2006 τιμήθηκε με τον «Ακαδημαϊκό Φοίνικα» του Υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας. Το 2012 η Ένωση Ελλήνων Φυσικών τον τίμησε για την σημαντική του συμβολή στην εκλαΐκευση της επιστήμης στη χώρα μας. Με στόχο τη σωστή μαζική επιμόρφωση έχει γράψει 26 βιβλία, πάνω από 500 σενάρια με θέματα επιστημονικής επιμόρφωσης σε σειρές εκπομπών για την τηλεόραση, πάνω από 250 σενάρια (κείμενα και σκηνοθεσία) πολυθεαμάτων Πλανητάριου, κι έχει δώσει πάνω από 500 διαλέξεις με θέματα Επιστήμης και Αστροφυσικής σ’ ολόκληρη τη χώρα.
INFO
Το βιβλίο του Διονύση Σιμόπουλου Είμαστε αστρόσκονη – Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Aποσπάσματα
«Μερικοί πιστεύουν ότι η επιστήμη και η τεχνολογία είναι η αιτία που ο άνθρωπος αντιδρά βίαια, καθώς ανατρέπονται οι φιλοσοφικές του δοξασίες. Είναι όμως; Είναι άραγε αλήθεια ότι η επιστήμη μετακινεί τον άνθρωπο από το κέντρο, ή μήπως το «κέντρο» είναι απλώς κάτι το σχετικό και θέμα προοπτικής;»
«Στο Σύμπαν υπάρχουν περίπου ένα τρισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια άστρα. Όσοι είναι και οι κόκκοι της άμμου όλων των ωκεανών της Γης. Και από την άλλη, στην ύλη που περιέχεται μέσα σε μία μόνο δαχτυλήθρα βρίσκουμε ένα δισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια άτομα. Πού βρίσκεται λοιπόν τώρα το κέντρο του Σύμπαντος; Βρίσκεται άραγε ο άνθρωπος πραγματικά πολύ μακριά απ’ αυτό; Ή μήπως το απροσδιόριστο αυτό κέντρο δεν είναι πραγματικά παρά θέμα προοπτικής και σχετικότητας;
Το άγνωστο συχνά τρομάζει τον κόσμο. Πολλούς τους κάνει να αισθάνονται χαμένοι. Μόνοι. Ανασφαλείς. Σε άλλους το άγνωστο κεντρίζει την περιέργεια. Τους κάνει ανυπόμονους. Περήφανους. Να αισθάνονται μέρος από κάτι μεγαλύτερο απ’ αυτούς. Και η απόκτηση νέων γνώσεων για το άγνωστο, ειδικά γνώσεων που προκαλούν αλλαγές στις φιλοσοφικές ιδέες του ανθρώπου σχετικά με τον εαυτό του και τη σχέση του με τη φύση, θα αντιμετωπίζεται πάντα με επαίνους και με εχθρότητα μαζί.»
«Ο Carl Sagan είχε πει κάποτε ότι «ο άνθρωπος είναι το μέσο για το Σύμπαν να γνωρίσει τον εαυτό του», κι ίσως αυτό αποτελεί και τον καλύτερο προσδιορισμό μας, γιατί είμαστε πράγματι παιδιά του Σύμπαντος. Γιατί είμαστε, σε τελική ανάλυση, ένας αστρικός λαός που δημιουργήθηκε από στοιχεία τα οποία προήλθαν από τις εκρήξεις των άστρων, και που βομβαρδίζεται από τις κοσμικές ακτίνες των ίδιων αυτών εκρήξεων.Είμαστε όλοι μας αστρόσκονη, και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα. Κάποια μέρα θα υπάρξουν άλλοι κόσμοι, γεμάτοι με άλλα όντα, αστράνθρωποι σαν εμάς, που θα γεννηθούν από τις στάχτες ενός, κάποιου άλλου, πεθαμένου άστρου. Ενός άστρου που σήμερα το λέμε Ήλιο.»
