Αρσενικό στο νερό και μεταφορές τοξικών υλικών συνθέτουν σκηνικό τρόμου στη Χαλκιδική. Του Λευτέρη Αρβανίτη
Ανάστατοι είναι οι κάτοικοι της Χαλκιδικής εδώ και δύο εβδομάδες μετά την αποκάλυψη σημαντικών κενών ασφαλείας στα έργα της Ελληνικός Χρυσός στην περιοχή, με αποτέλεσμα να εγκυμονούνται σοβαροί κίνδυνοι για την υγεία των κατοίκων, αλλά και για το περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα ένα ατύχημα ήρθε να αποκαλύψει τον επικίνδυνο τρόπο μεταφοράς τοξικών αποβλήτων από την εταιρία, ενώ τις τελευταίες εβδομάδες γίνονται γνωστές όλο και περισσότερες λεπτομέρειες για τη μόλυνση του νερού, λόγω των εργασιών στα μεταλλεία.
Την προηγούμενη εβδομάδα σημειώθηκε διαρροή συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη από φορτηγό που μετέφερε το υλικό από εγκαταστάσεις της Ελληνικός Χρυσός προς τη ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης. Το φορτηγό σταμάτησε σε ένα τοπικό βουλκανιζατέρ για να επιδιορθώσει βλάβη που είχε αντιληφθεί ο οδηγός, η πόρτα του φορτηγού ήταν χαλασμένη και το ρευστό υλικό, ξεχύθηκε στο έδαφος. Το ατύχημα αυτό συνέβη στην Ρεντίνα Θεσσαλονίκης από την οποία καθημερινά περνούν δεκάδες φορτηγά φορτωμένα με αρσενοπυρίτες οι οποίοι μεταφέρονται για λογαριασμό της Ελληνικός Χρυσός στην ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης προκειμένου να εξαχθούν στην Κίνα. Η εταιρία εξορύσσει και επεξεργάζεται το συμπύκνωμα αυτό (gong spy) μέσα από τις στοές στο Στρατώνι αλλά και στα τέλματα των παλιών εξορύξεων στην Ολυμπιάδα και τo στέλνει σε μεταλλουργίες του εξωτερικού για την παραγωγή διοξειδίου του θείου και θειικού οξέος, αλλά και για την απόληψη μετάλλων μεταξύ των οποίων χρυσού και αργύρου.
Ευθύνη στην Ελληνικός Χρυσός
Να σημειωθεί ότι η μεταφορά συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη, ενός ιδιαιτέρως τοξικού υλικού, υπόκειται στις διατάξεις της Οδηγίας SEVESO ΙΙ, που αφορά επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα και ατυχήματα που μπορούν να προκαλέσουν επιμόλυνση πληθυσμού και εκτάσεων γης. Η εταιρία που έχει αναθέσει τη μεταφορά του υλικού μέσω υπεργολαβίας σε μεταφορική εταιρία (Μαγουνάκης) υποχρεούται να τηρεί τους όρους που προβλέπει η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), την οποία έχει υπογράψει. Όπως αναφέρεται ξεκάθαρα στην ΑΕΠΟ, οι όροι που αφορούν την Ελληνικός Χρυσός και η ευθύνη τήρησής τους διατηρείται ακόμη και στις περιπτώσεις εκτέλεσης του έργου με τη μέθοδο των υπεργολαβιών.
Η Ελληνικός Χρυσός, όμως, δεν τήρησε κανέναν όρο όσον αφορά τη μεταφορά του φορτίου καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, στο φορτηγό δεν αναγραφόταν η επισήμανση ADR που αφορά την τήρηση προδιαγραφών για μεταφορά τοξικών υλικών και επικίνδυνων φορτίων αλλά ούτε και τους όρους για την αποκατάσταση της βλάβης. Σύμφωνα μάλιστα με την ανακοίνωση του Συντονιστικού Φορέων Σταγείρων – Ακάνθου, «οι εργαζόμενοι της Ελληνικός Χρυσός υποχρεώθηκαν να συλλέξουν το επικίνδυνο υλικό χωρίς να έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα προστασίας τους».
Στη Δικαιοσύνη προσφεύγει ο Δήμος Βόλβης
Ο Δήμος Βόλβης τις επόμενες μέρες αναμένεται να θέσει σε νομικό την έρευνα της υπόθεσης και εφόσον προκύψουν ποινικές και αστικές ευθύνες θα ασκηθεί μήνυση κατά της εταιρίας.
Επιπλέον θα απευθυνθεί στις καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες (Επιθεώρηση Μεταλλείων και Επιτροπή Ελέγχου Τήρησης των Περιβαλλοντικών Όρων) προκειμένου να αποφανθούν σχετικά με τη μεταφορά επικίνδυνων υλικών μέσα από οικισμούς που εντάσσονται στην Συνθήκη Ramsar, όπως η περιοχή γύρω από τη λίμνη Βόλβης.
Δείγματα από τα συμπυκνώματα έχουν σταλεί σε εξειδικευμένο εργαστήριο και τα αποτελέσματα αναμένονται μέσα στην εβδομάδα. Όταν γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα, θα συγκληθεί νέο Δημοτικό Συμβούλιο.
Αρσενικό στο νερό
Η δεύτερη υπόθεση που έρχεται στο φως της δημοσιότητας είναι ακόμη πιο σοβαρή, καθώς αποκαλύπτει ένα διαρκές έγκλημα στην περιοχή, με απρόβλεπτες επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων.
Η υπόθεση έρχεται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου όταν οι κάτοικοι αντιλαμβάνονται μια δυσάρεστη οσμή στο νερό. Ταυτόχρονα ενημερώνονται ότι η παροχή της πηγής του Αγίου Αθανασίου προς τη δεξαμενή υδροδότησης έχει διακοπεί και ότι το χωριό υδροδοτείται από μία παλιά γεώτρηση σε κοντινή απόσταση από την πηγή. Να σημειωθεί ότι γύρω από την πηγή του Αγ. Αθανασίου η εταιρία Ελληνικός Χρυσός εδώ και μεγάλο διάστημα κάνει ερευνητικές γεωτρήσεις για ψήγματα χρυσού τα οποία βρίσκονται εγκλωβισμένα στο έδαφος της περιοχής που είναι πλούσιο σε αρσενοπυρίτες.
Στις 31 Αυγούστου o δήμαρχος Αριστοτέλη, Χρ. Πάχτας, ανακοίνωσε στους κατοίκους ότι το νερό που πίνουν είναι ακατάλληλο για πόση λόγω του εντοπισμού μεγάλης συγκέντρωσης αρσενικού στα δείγματα που εξετάστηκαν και ότι πρέπει να αρχίσουν να πίνουν εμφιαλωμένο. Αργότερα, και έπειτα από πιέσεις της εταιρίας, ο Δήμος Αριστοτέλη αρνείται τη μόλυνση στο νερό και καθησυχάζει τους κατοίκους.
Οι κάτοικοι με τη σειρά τους ζητούν κάποια επίσημη εξήγηση σχετικά με το πότε εντοπίστηκε το αρσενικό στο νερό, και αν όντως οι προηγούμενες μετρήσεις δείχνουν ότι δεν υπήρξε στο παρελθόν πρόβλημα αρσενικού στο νερό ύδρευσης, όπως ισχυρίζεται η Δημοτική Αρχή. Δήμαρχος και Αρχές ισχυρίζονται πως δεν μπορούν να προχωρήσουν σε λήψη μέτρων, καθώς δεν έχουν γίνει επαναληπτικές μετρήσεις στο νερό.
Άλλα είπε πριν, άλλα μετά
Ερωτήματα όμως προκαλεί στους κατοίκους η διάσταση μεταξύ της προφορικής ενημέρωσης που τους έγινε διά στόματος Χρ. Πάχτα και του επίσημου δελτίου Τύπου που απέστειλε στη συνέχεια η Δημοτική Αρχή. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η δημοτική παράταξη Ενωτική Πρωτοβουλία σε καταγγελία της, ο δήμαρχος Αριστοτέλη στις 31 Αυγούστου κατά τη διάρκεια της προφορικής ανακοίνωσης ενώπιον των κατοίκων του χωριού ισχυρίστηκε, πρώτον ότι οι μετρήσεις καταλληλότητας του νερού σε βαρέα τοξικά μέταλλα είναι οι πρώτες που έχουν γίνει για την κοινότητα Νεοχωρίου. Δεύτερον, ότι «οι μετρήσεις που έγιναν προ μηνός περίπου για την κοινότητα Νεοχωρίου έδειξαν ακαταλληλότητα του νερού λόγω υψηλών συγκεντρώσεων αρσενικού, αλλά αυτό συνέχισε να παρέχεται στο χωριό μέχρι να γίνουν οι επαναληπτικές μετρήσεις επιβεβαίωσης της ακαταλληλότητας καθώς και ότι το ίδιο νερό συνεχίζει να παρέχεται μέχρι και σήμερα». Τρίτον, ότι «η αιφνίδια διακοπή της παροχής νερού από την πηγή του Αγίου Αθανασίου (όπου και οι ερευνητικές γεωτρήσεις της Ελληνικός Χρυσός) οφείλεται αποκλειστικά στη φθορά του δικτύου και ότι η δυσοσμία του νερού της γεώτρησης δεν έχει καμιά σχέση με τις μεταλλευτικές γεωτρήσεις». Τέταρτον ότι, «επειδή τα όρια που ίσχυαν για τη μέγιστη συγκέντρωση του αρσενικού προ δεκαετίας (50 μg/l) υπερβαίνουν τις μετρηθείσες τιμές (28 μg/l), με όριο σήμερα τα 10 μg/l, δεν συντρέχει κανένας σοβαρός λόγος ανησυχίας και βλάβης της υγείας των κατοίκων».
Στο δελτίο Τύπου που απέστειλε η Δημοτική Αρχή στις 3/9 διαψεύδονται πολλά από τα όσα προφορικά είπε ο δήμαρχος, καθώς αποκαλύπτεται ότι διαχρονικά πραγματοποιούνταν και σε συνεργασία με το ΚΕΠΑΜΑΧ, συστηματικές δειγματοληψίες και εργαστηριακές αναλύσεις στα δίκτυα ύδρευσης και συγκεκριμένα ότι εργαστηριακές αναλύσεις μετάλλων και τοξικών στοιχείων, μεταξύ των οποίων και αρσενικό, έγιναν στην τοπική κοινότητα Νεοχωρίου για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του έτους 2011, βάσει της σχετικής σύμβασης με τον διευρυμένο Δήμο Αριστοτέλη. Επίσης στην ανακοίνωση τονίζεται ότι «το νερό ύδρευσης στο Νεοχώρι προέρχεται από την ανάμειξη μίας γεώτρησης που βρίσκεται νότια του οικισμού και μίας πηγής που βρίσκεται στην περιοχή του Αγίου Αθανασίου» και όχι όπως δήλωσε προφορικά μόνο από τη γεώτρηση. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση της δημοτικής αρχής, «πρόσφατα, λόγω βλάβης του δικτύου συλλογής και μεταφοράς του νερού της πηγής, η τροφοδοσία του υδρευτικού δικτύου γινόταν κατά κύριο λόγο από τη γεώτρηση, η οποία ανιχνεύτηκε να παρουσιάζει σχετικά αυξημένη συγκέντρωση αρσενικού, έναντι του πρόσφατου ορίου των 10 μg/l».
Οι κάτοικοι χθες πραγματοποίησαν μεγάλη συγκέντρωση στην περιοχή, ενώ καλούν ανεξάρτητους φορείς να πραγματοποιήσουν δειγματοληψίες στο νερό της περιοχής, προκειμένου να αποκαλυφθεί όλη η αλήθεια.
