Ένα έγκλημα ασύλληπτων διαστάσεων συντελείται τις τελευταίες μέρες στο δάσος της Δαδιάς του νομού Έβρου. Η φωτιά που ξεκίνησε την Πέμπτη 21 Ιουλίου και έκαιγε χωρίς στην περιοχή να επικρατούν ακραία καιρικά φαινόμενα επί οκτώ συνεχείς μέρες, παρά την ηρωική προσπάθεια των πυροσβεστών και των εθελοντών, έκανε στάχτη μια έκταση πάνω από 25.000 στρέμματα, μεταξύ των οποίων και μεγάλα τμήματα της προστατευόμενης περιοχής Εθνικού Πάρκου Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου. Το δάσος της Δαδιάς αποτελεί έναν από τους εξαιρετικής σημασίας προστατευόμενους βιοτόπους, πραγματικό εργαστήριο βιοποικιλότητας, με έκταση 428 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τα οποία τα 72,9 είναι αυστηρά προστατευόμενα. Είναι ένα μοναδικό και σπάνιο οικοσύστημα στην Ευρώπη και όχι μόνο, με πάνω από 200 είδη πτηνών (κάποια εκ των οποίων ενδημικά και απειλούμενα) και πάνω από 40 σχεδόν είδη θηλαστικών.
Τα τελευταία χρόνια τα «αρπακτικά» της πράσινης ανάπτυξης έχουν βάλει στο μάτι την περιοχή αυτή όπως και μια σειρά άλλες παρθένες περιοχές της χώρας μας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών αρνητική γνωμοδότηση από τις αρμόδιες επιτροπές του Περιφερειακού Συμβουλίου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, έλαβε αίτημα της Siemens Renewable Energy Α.Ε. (θυγατρικής του γνωστού και αμαρτωλού γερμανικού κολοσσού), για την κατασκευή και λειτουργία αιολικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, δηλαδή ανεμογεννητριών, στις θέσεις «Θυμάρια» και «Πλατοράχη», σε απόσταση αναπνοής από το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς. (εφ. Δημοκρατία, 27/7/2022)
Σαν να μην έφτανε αυτό, η «έξυπνη» διαχείριση της ελληνικής κυβέρνησης, με την σύσταση του ενιαίου Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) που προέβλεπε ο περιβαλλοντοκτόνος νόμος Χατζηδάκη του 2020, θυσίασε μεταξύ άλλων και τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς, δημιουργώντας ένα δυσκίνητο και συγκεντρωτικό σύστημα πρόληψης, που σύμφωνα με καταγγελίες αποδείχθηκε καταστροφικό, αποψιλώνοντας τις τοπικές κοινωνίες από τα απαραίτητα μέσα, προσωπικό και αρμοδιότητες. Χαρακτηριστικές είναι οι σχετικές δηλώσεις του Δημάρχου Σουφλίου, κ. Παναγιώτη Καλακίκου, ο οποίος ανέφερε: «Πρέπει να δούμε πώς θα θεραπεύσουμε γρηγορότερα τις πληγές μας. Αυτό είπα από την πρώτη στιγμή και στον κύριο Στυλιανίδη. Γιατί αποδείχθηκε ότι το προστατευόμενο δάσος, δεν ήταν προστατευόμενο. Θα έπρεπε να υπάρχουν σίγουρα αντιπυρικές ζώνες και υδροδεξαμενές». Ενώ συνεχίζει κάνοντας έκκληση προς την κεντρική διοίκηση: «Θα πρέπει να ληφθούν πολιτικές αποφάσεις. Δεν μπορεί να είναι μόνο τέσσερις δασοφύλακες για αυτή την μεγάλη έκταση. Δεν μπορεί να μην υπάρχει ένας δασολόγος. Άρα, λοιπόν, θα πρέπει να ενισχυθεί η δασική υπηρεσία. Θα πρέπει να ενισχυθεί και να αναβαθμιστεί η υπηρεσία της πυροσβεστικής. Έχουμε μία περιοχή Natura, αλλά έχουμε ένα κλιμάκιο και βρίσκεται 120 χιλιόμετρα μακριά από την έδρα του Σουφλίου. Το κράτος έχει συνταγματική υποχρέωση να προστατεύσει το δάσος…».
Άγνωστα παραμένουν μέχρι αυτή την ώρα τα αίτια της πυρκαγιάς. Όλοι ελπίζουν οι έρευνες αστυνομίας και πυροσβεστικής να βρουν την πηγή της καταστροφής, είτε αυτή αφορά κάποια ενέργεια εξ αμελείας είτε εμπρησμό. Στον ακριτικό Έβρο πάντως, το περιβαλλοντικό ζήτημα μπλέκεται με τα ειδικά χαρακτηριστικά που έχει η μεθοριακή αυτή περιοχή, ιδιαίτερα επιβαρυμένη από τα δίκτυα διακίνησης μεταναστών και τις πολλαπλές υβριδικές απειλές από την πλευρά του τουρκικού κράτους (βλέπε αριστερή στήλη άρθρο με τίτλο: Υβριδικός πόλεμος και φωτιές). Υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει να εξεταστούν με ειδική προσοχή τα σενάρια εκείνα που δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση σχετικά με τους υπαίτιους της φωτιάς. Δεν είναι τυχαίο ότι μόνο μέσα στο τελευταίο δεκαήμερο, είχαμε στην περιοχή δέκα προσαγωγές/συλλήψεις αλλοδαπών, σχετιζόμενες με πυρκαγιές. Πιο συγκεκριμένα, στις 20 Ιουλίου, πέντε αλλοδαποί προσήχθησαν καθώς εντοπίστηκαν από κατοίκους να κινούνται κοντά στην εστία φωτιάς που ξέσπασε κοντά στο χωριό Μεταξάδες. Ενώ μόλις προχθές, στις 28 Ιουλίου, πραγματοποιήθηκαν άλλες πέντε προσαγωγές αλλοδαπών, η μία μάλιστα σύλληψη, με την κατηγορία του εμπρησμού από πρόθεση για τη φωτιά στο χωριό Λάβαρα, κοντά στο Σουφλί Έβρου.
Το πολιτικό σύστημα βλέπει πίσω από τις στάχτες επενδυτικές ευκαιρίες, αντιμετωπίζει την Πολιτική Προστασία ως περιττό έξοδο και χρησιμοποιεί την υπαρκτή κλιματική κρίση ως άλλοθι για τις πολιτικές του αποφάσεις. Χρειάζεται όμως και μια κοινωνία αποφασισμένη να προστατέψει τον τόπο και τη ζωή της
Κυβερνητικό δόγμα «εκκενώστε»
Το κυβερνητικό δόγμα «εγκαταλείψτε τα σπίτια σας», «εκκενώστε» και αφήστε τη φωτιά να καίει αρκεί να μην υπάρξουν θύματα (και βασικά πολιτικό κόστος), δείχνει τις καταστροφικές του συνέπειες, τόσο στην Δαδιά όσο και σε μια σειρά άλλες πυρκαγιές των τελευταίων ημερών. Όπως αυτή στη Λέσβο όπου η φωτιά έσβησε όταν έφτασε στη θάλασσα ή αυτή στην Πεντέλη που κατέκαψε κατοικίες και χιλιάδες στρέμματα περιαστικής και δασικής έκτασης.
Πλάι στις διαχρονικές εγκληματικές ευθύνες των κυβερνήσεων που άφησαν τις τοπικές κοινωνίες γυμνές, χωρίς πόρους, προσωπικό και μέσα, απέναντι σε κάθε είδους φυσική ή μη καταστροφή, έρχονται να προστεθούν μια σειρά κυβερνητικές αποφάσεις του τελευταίου διαστήματος, βασισμένες στο νέο δόγμα του «επιτελικού κράτους» και των κάθε λογής εξυπηρετήσεων στα μεγάλα και μικρά ιδιωτικά συμφέροντα.
Είναι χαρακτηριστικό πως έπρεπε να υπάρξει η καταστροφή στο δάσος της Δαδιάς για να αναγκαστεί, κάτω από την πίεση περιβαλλοντικών οργανώσεων και φορέων, ο αρμόδιος υπουργός κ. Σκρέκας να αποσύρει από το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που κατατέθηκε την Πέμπτη στη Βουλή, μια σειρά αντιπεριβαλλοντικών διατάξεων που αφορούν τις περιοχές Natura 2000. Τα συγκεκριμένα άρθρα που αρχικά προέβλεπαν νέες χρήσεις γης όπως δίκτυα ενέργειας και τηλεπικοινωνιών σε Ζώνες Απόλυτης Προστασίας, τουριστικά καταλύματα και εξορύξεις σε Ζώνες Προστασίας και δραστηριότητες ΑΠΕ και βιομηχανιών σε Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων, θα επανέλθουν για διαβούλευση και ψήφιση το φθινόπωρο, με την κυβέρνηση να ελπίζει πως ως τότε οι καταστροφές του καλοκαιριού θα έχουν ξεχαστεί.
Η «έξυπνη» διαχείριση, συνοδευόμενη από το ελιτίστικο, τεχνοκρατικό προφίλ του αρμόδιου Υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, κ. Στυλιανίδη, ο οποίος μένει σκανδαλωδώς στο απυρόβλητο, είναι χαρακτηριστική της κυβερνητικής πολιτικής. «Έξυπνη» παρόλο που όταν τα πράγματα ξεφύγουν πιάνεται στον ύπνο, μια στον Υμηττό που είναι σαν «μπακλαβάς», μία από την πυκνή βλάστηση και τις πευκοβελόνες αιώνων στη Δαδιά. «Έξυπνη» γιατί χρησιμοποιεί μοντέλα πρόβλεψης που χωρίς την απαραίτητη υποδομή στο πεδίο αποδεικνύονται ασκήσεις επί χάρτου. «Έξυπνη» γιατί διαχειρίζεται εκ του μακρόθεν τις κρίσεις, στα έκτακτα συμβούλια και τα «επιχειρησιακά κέντρα», παρακάμπτοντας τους τοπικούς φορείς (όσους δεν έχει καταργήσει δια νόμου ακόμη) και την ιδιαίτερη εμπειρία που έχουν. «Έξυπνη» παρόλο που αφήνει χωρίς κράνη, νερό και φαγητό τους πυροσβέστες που επιχειρούν στα μέτωπα ενώ τους δέρνει και τους ψεκάζει με χημικά και αύρες όταν διαμαρτυρηθούν, την ίδια στιγμή που σκιαμαχεί δια του πρωθυπουργού με τους «πυροσβέστες της ξαπλώστρας». «Έξυπνη» παρόλο που δεν αξιοποιεί σύγχρονες μεθόδους πρόληψης και αντιμετώπισης πυρκαγιών (drone, θερμικές κάμερες, εργαλεία χαρτογράφησης) που έχουν προταθεί από μια σειρά φορείς και θα μπορούσαν, πάντα σε συνδυασμό με τη φυσική παρουσία προσωπικού (της ανύπαρκτης) δασοφυλακής/δασοπροστασίας και εθελοντικών ομάδων από τις τοπικές κοινωνίες, να χτίσουν ένα δίκτυο πρόληψης και άμεσης επέμβασης.
Όλα τα παραπάνω βέβαια απαιτούν άλλες προτεραιότητες και ένα πολιτικό σύστημα που δεν βλέπει πίσω από τις στάχτες και τους καπνούς των πυρκαγιών επενδυτικές ευκαιρίες. Που δεν αντιμετωπίζει την πολιτική προστασία ως περιττό έξοδο, που δεν χρησιμοποιεί την υπαρκτή κλιματική κρίση ως άλλοθι για τις πολιτικές του αποφάσεις. Και σίγουρα μια άλλη κοινωνία αποφασισμένη να προστατέψει τον τόπο και τη ζωή της.
«Πυρκαγιές, εθνική άμυνα και κοινή λογική»
Για τον εμπρησμό δασών ιδίως σε ακριτικές περιοχές και την αξιοποίησή του ως ασύμμετρη απειλή στο πλαίσιο του υβριδικού πολέμου αλλά και για τη φύλαξη των συνόρων ως βασικής λειτουργίας του στρατού, είχε γράψει από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 κι από τη στήλη «Τρίτη άποψη» στην εφημερίδα Τα Νέα, σε άρθρο με τίτλο «Πυρκαγιές, εθνική άμυνα και κοινή λογική», ο καθηγητής Δημήτρης Α. Τραυλός-Τζανετάτος. Περίπου δέκα χρόνια αργότερα υπήρξε κυνική ομολογία των Γκρίζων Λύκων ότι στο πλαίσιο του παρακράτους της πρωθυπουργού Τσιλέρ έβαλαν φωτιές σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Γεγονός που επιβεβαίωσε το 2011 ο Μεσούτ Γιλμάζ (βλέπε και αριστερή στήλη άρθρο με τίτλο: Υβριδικός πόλεμος και φωτιές).
Υβριδικός πόλεμος και φωτιές
Ποιοι βάζουν τις φωτιές; Πυρομανείς; Εμπρηστές που υπηρετούν οικονομικά και επενδυτικά συμφέροντα που μετά τις πυρκαγιές φυτεύουν στα καμένα βίλες, ξενοδοχεία και τώρα τελευταία ανεμογεννήτριες; Αμελείς αγρότες που συνήθως είναι οι μόνες περιπτώσεις που συλλαμβάνονται; Ξένες μυστικές υπηρεσίες στα πλαίσια του υβριδικού πολέμου; Αλλοδαποί και μετανάστες (που όλο και συχνότερα προσάγονται ως ύποπτοι) είτε εξ αμελείας είτε από πρόθεση;
«Σε όλη τη Μεσόγειο υπάρχουν πυρκαγιές ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής» αναφέρει ο Πρωθυπουργός για να μετριάσει τις εντυπώσεις από τις καταστροφές του τελευταίου διαστήματος. Αλήθεια; Ναι. Αλλά μισή αλήθεια. Στη χώρα μας πλάι στην περιβαλλοντική κρίση και τα αποτελέσματα της συνυπάρχουν μια σειρά άλλες κρίσεις και απειλές (υβριδικές απειλές της Τουρκίας, κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού κ.ά.), που επενεργούν επίσης.
Δεν αποτελεί είδηση πως οι φωτιές αποτέλεσαν και ίσως συνεχίζουν να αποτελούν ένα από τα όπλα της Τουρκίας στον εν εξελίξει υβριδικό πόλεμο εναντίον της χώρας μας. Οι κυβερνήσεις μπορεί να υπονοούν συχνά αυτή την απειλή, όχι για να καλέσουν σε εγρήγορση ή να πάρουν μέτρα άμυνας, αλλά για να κρύψουν τις δικές τους ευθύνες. Ενώ οι αντιπολιτευόμενοι (συχνά οι ρόλοι εναλλάσσονται), καταγγέλλουν τις κυβερνήσεις υποτιμώντας τον «τουρκικό δάκτυλο». Κάπως έτσι η «ασύμμετρη απειλή» του 2007 γίνεται «στρατηγός άνεμος» ενώ τα διάφορα σενάρια παραμένουν σενάρια χωρίς να οικοδομούν την απαραίτητη αποτρεπτική ισχύ για τη χώρα.
Τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας εδώ και δεκαετίες, σε συνδυασμό με την εντεινόμενη τουρκική επιθετικότητα σε όλα τα μέτωπα, θα έπρεπε να καθιστούν απαγορευτική κάθε καθησυχαστική λογική. Ήδη από το 2011, σύμφωνα με καταγγελίες του Τούρκου, πρώην πρωθυπουργού Μ. Γιλμάζ, έγινε γνωστό πως επί προεδρίας της Τ. Τσιλέρ, κατά το διάστημα 1993-1997, η MIT σε συνεργασία με Γκρίζους Λύκους, ευθύνονταν για μια σειρά δασικές πυρκαγιές στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Τις καταγγελίες αυτές έρχονται να επιβεβαιώσουν και μια σειρά μαρτυρίες τούρκων παρακρατικών (Γκρίζοι Λύκοι, Μαφία) που αποτέλεσαν τους φυσικούς αυτουργούς των ενεργειών αυτών. Αλλά ακόμη και ο Έλληνας ναύαρχος ε.α. κ. Λεωνίδας Βασιλικόπουλος επανειλημμένα έχει δηλώσει πως «ήταν για μας προφανές ότι ορισμένες πυρκαγιές που ξεκινούσαν από δασικές εκτάσεις κοντά στις παραλίες της Σάμου, της Χίου, της Μυτιλήνης κ.λπ. προέρχονταν από άτομα που προσέγγιζαν τα νησιά μας με μικρά πλοιάρια από την πλευρά της Τουρκίας, και πριν προλάβουμε να επέμβουμε επέστρεφαν πίσω». Παρόμοιες είναι οι αποσπασματικές πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας για τις φωτιές του 2007 ή και πιο πρόσφατα.
Η διαπλοκή της τουρκικής επιθετικότητας με τη μεταναστευτική κρίση και η αξιοποίηση των μεταναστευτικών ροών ως εργαλείο του υβριδικού πολέμου από την Τουρκία, είτε μέσω του ελέγχου των ροών είτε μέσω της διείσδυσης στους πληθυσμούς αυτούς ελεγχόμενων από αυτή στοιχείων, θα έπρεπε να αυξάνει την επαγρύπνηση του ελληνικού κράτους. Ειδικά για τις ακριτικές περιοχές θα έπρεπε να υπάρχει διπλή επαγρύπνηση, οικολογική και εθνική. Οι ευαίσθητες περιοχές του Έβρου και των νησιών του Αν. Αιγαίου γίνονται όλο και πιο συχνά θύματα των καταστροφικών πυρκαγιών. Η αδυναμία ελέγχου και επιτήρησης σε περιοχές τόσο κοντά στα σύνορα όπου υπάρχει (ή θα έπρεπε να υπάρχει) αυξημένη φύλαξη, η διαχρονική αδυναμία να συλληφθούν οι ένοχοι για τις καταστροφές αυτές, η δυσκολία ελέγχου της φωτιάς για αρκετές μέρες, καταδεικνύουν σημαντικά κενά στην εθνική ασφάλεια, αποδυναμώνουν το ηθικό και την εμπιστοσύνη των κατοίκων των ακριτικών περιοχών και στέλνουν επικίνδυνα μηνύματα στην απέναντι πλευρά.
