εν τέλει

Του Μάκη Καβουριάρη. Στο Διαδίκτυο αν αναζητήσετε τη λέξη «λαός» θα βρείτε πάνω από 12 εκατομμύρια αποτελέσματα και στους εχθρούς του σχεδόν ένα εκατομμύριο. Στα αγγλικά, για τη λέξη λαός, τα αποτελέσματα ξεπερνούν τα 8 δισεκατομμύρια και για τους εχθρούς του τα 123 εκατομμύρια. Βέβαια, οι Danton της Γαλλικής Επανάστασης, οι φίλοι του λαού, είναι πολλοί περισσότεροι από τους Stockmann του Ίψεν, (τους Εχθρούς του Λαού), γιατί όλοι θέλουν να προβάλονται ως φίλοι του λαού. Μια λέξη αρκεί και όταν πρόκειται για τον λαό κανείς δεν φείδεται των λέξεων, μια και «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από το λαό, για το λαό».
Πέρα όμως από τις λέξεις, «τα λόγια, λόγια, λόγια», ας περάσουμε στις πράξεις για να δούμε ποιοι είναι οι εχθροί του λαού και ποιοι οι φίλοι του.
Αν τα κύρια αγαθά για κάθε λαό είναι η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η ευημερία, οι εχθροί του είναι αυτοί που απειλούν αυτά τα αγαθά και οι φίλοι του αυτοί που με τον λόγο και τις πράξεις τους τα υπερασπίζονται. Στο πολιτικό πεδίο, οι κυβερνήσεις που περιορίζουν την ελευθερία των πολιτών και θεσμοθετούν ή υποθάλπουν την αυθαιρεσία των κατασταλτικών μηχανισμών του κράτους, απομακρύνονται από τις αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Έρχονται σε αντίθεση με την αρχή της ελευθερίας του λαού και γίνονται εχθρός του. Οι φίλοι του λαού είναι αυτοί που στέκονται δίπλα του και αντιστέκονται στην αυθαιρεσία. Η αντίστασή τους είναι θεμιτή και επιβεβλημένη.
Οι κυβερνήσεις μετατρέπονται σε εχθρό του λαού όταν με την πολιτική τους θίγεται το σημαντικότερο, μαζί με την ελευθερία αγαθό. Η ευημερία του. Σε μια πρώτη, αλλά ουσιώδη προσέγγιση, μπορούμε να την ορίσουμε ως την καθολική ικανοποίηση των βασικών αναγκών του ανθρώπου, δηλαδή την διατροφή, τη στέγαση, την Παιδεία, την Υγεία, την Ασφάλεια και τον πολιτισμό.
Όταν μεγάλες κατηγορίες του πληθυσμού δεν μπορούν να καλύψουν αυτές τις ανάγκες, γιατί τα μέτρα που εφαρμόζονται οδηγούν στην αύξηση της ανεργίας, στη μείωση των μισθών και των συντάξεων και στη διάλυση του κράτους πρόνοιας, οι κυβερνήσεις που επιβάλουν τη λιτότητα και την ύφεση μετατρέπονται σε εχθρούς του λαού. Η πάλη εναντίον αυτών των κυβερνήσεων και των πολιτικών που εφαρμόζουν είναι θεμιτή και επιβεβλημένη.
Εχθροί του λαού είναι και αυτοί που χειραγωγούν ιδεολογικά και πολιτικά τον λαό, για να στρέψουν την οργή του πέρα από τα ουσιώδη, εκτός του σκληρού πυρήνα των σχέσεων που επιτρέπουν την παραγωγή και αναπαραγωγή της αυθαιρεσίας, της αδικίας και της εκμετάλλευσης. Αυτοί που εφευρίσκουν εχθρούς του λαού, αυτοί που προσπαθούν να τον πείσουν ότι ο Stockmann του Ίψεν είναι εχθρός του.
Τέλος, σ’ αυτή τη μικρή και μεγάλη παρουσίαση των εχθρών και των φίλων του λαού, εχθροί του είναι αυτοί που τον περιφρονούν, που συνεργούν στην μείωση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων και τον οδηγούν στην ταπείνωση.
Η πάλη ανάμεσα στους φίλους και τους εχθρούς είναι πάλη σε πολλά επίπεδα. Στο κοινωνικό, το πολιτικό, το ιδεολογικό. Είναι η πάλη για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την ευημερία του λαού, εναντίον αυτών που την απειλούν.
Όσοι σωπαίνουν και απέχουν, μπορεί να μην είναι εχθροί του λαού. Σίγουρα όμως δεν είναι φίλοι του.

* Ο Μάκης Καβουριάρης είναι πανεπιστημιακός

Ντρέπομαι, όμως ομολογώ πως τα περίφημα μέτρα και η όλη στάση της κυβέρνησης, όχι, δεν με μελαγχόλησαν, αλλά αντίθετα μου δημιούργησαν όμορφα συναισθήματα. Κατ’ αρχάς, αυτή η φράση «σκληρά μέτρα αλλά αναγκαία», μ’ έφερε πολλά χρόνια πίσω.

Του Μιχάλη Βιδιαδάκη*