O Σερζ Σαρκισιάν πρωτοεκλέχθηκε πρόεδρος της Αρμενίας το 2008 με 52,8%. Το 2013 επανεκλέχθηκε με 58,6%. Στις περσινές βουλευτικές εκλογές το κόμμα του πήρε 49,2%. Προκειμένου να διατηρήσει την ηγεσία, καθώς δεν επιτρεπόταν να εκλεγεί τρίτη φορά πρόεδρος, πραγματοποίησε συνταγματική μεταρρύθμιση μεταφέροντας όλες τις εξουσίες στην πρωθυπουργία – θέση που ανέλαβε πριν δύο εβδομάδες. Αυτή η «κοροϊδία», σε συνδυασμό με την υποβόσκουσα δυσαρέσκεια για την κακή οικονομική κατάσταση και τη γενικευμένη φτωχοποίηση, προκάλεσε μεγάλες διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα Ερεβάν και σε άλλες πόλεις της χώρας.
Εκπρόσωπος των διαδηλωτών αυτοδιορίστηκε ο Νικόλ Πασινιάν, που συμμετέχει στον φιλοευρωπαϊκό συνασπισμό «Συμμαχία Διεξόδου» (7,8% στις τελευταίες εκλογές). Την περασμένη Κυριακή, ο Σαρκισιάν συναντήθηκε με τον Πασινιάν. Και, όταν αυτός του ζήτησε να παραιτηθεί, ο Σαρκισιάν απάντησε, ενώπιον των τηλεοπτικών καμερών, ότι «δεν θα μου πει τι να κάνω κάποιος που υποστηρίζεται από το 8% των πολιτών». Κατόπιν αυτού οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν, και ο Πασινιάν (όπως και άλλοι αντιπολιτευόμενοι) συνελήφθησαν. Αλλά πριν καλά-καλά περάσει ένα 24ωρο, οι συλληφθέντες αφέθηκαν ελεύθεροι. Και ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ξαφνικά ότι παραιτείται, δηλώνοντας μάλιστα ότι «ο Πασινιάν είχε δίκιο κι εγώ άδικο»! Πρώτο μυστήριο…
Ισχυρή ρωσική επιρροή
Την παραίτηση ακολούθησαν πανηγυρισμοί από πλευράς των Δυτικών αναλυτών, οι οποίοι επισημαίνουν ότι ο παραιτηθείς ήταν φιλορώσος. Δεν μπορούν όμως να κρύψουν ότι, παρά τις προσπάθειες της μάλλον περιθωριακής φιλοδυτικής αντιπολίτευσης*, οι διαδηλωτές απαιτούσαν αποκλειστικά την παραίτηση του Σαρκισιάν, δίχως να ακουστεί ούτε ένα αντιρωσικό σύνθημα. Παρ’ όλα αυτά ο Πασινιάν, αφού συναντήθηκε με πρέσβεις κρατών μελών της Ε.Ε., ζητά να του ανατεθεί η πρωθυπουργία. Αν και δεν εξηγεί πώς θα ξεπεράσει τον σκόπελο της απόλυτης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που διαθέτει το κυβερνών Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Δεύτερο μυστήριο…
Επίσης μυστήριο αποτελεί, αν ισχύουν οι αναλύσεις των Δυτικών, η… ηρεμία της Μόσχας. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου δήλωσε προχθές: «Ελπίζουμε ότι οι Αρμένιοι φίλοι μας θα μπορέσουν σύντομα να καταλήξουν σε συναινετική λύση». Η Ρωσία αποτελεί μακράν τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αρμενίας, με το γειτονικό Ιράν να διεκδικεί τη δεύτερη θέση. Επιπλέον, η Ρωσία διατηρεί σε αρμενικό έδαφος μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές βάσεις της στην περιοχή, με 4.000 στρατιώτες, τεθωρακισμένα, συστοιχίες πυραύλων και αεροσκάφη. Η πλειοψηφία των Αρμενίων θεωρεί αυτήν την παρουσία ως ασπίδα μπροστά στην «τουρκική και αζέρικη απειλή».
Με τα πόδια σε δύο βάρκες;
Περιέργως, ο Σαρκισιάν ήταν αυτός που επιχείρησε άνοιγμα προς την Ε.Ε., υπογράφοντας πέρυσι την τελική συμφωνία σύνδεσης με τις Βρυξέλλες – αφού είχε φροντίσει προηγουμένως να εντάξει την Αρμενία στη ρωσικής έμπνευσης Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, καθιστώντας την έτσι το μοναδικό κράτος της περιοχής που έχει στενές σχέσεις και με τους δύο οργανισμούς. Ο Αρμάν Μποσιάν, επικεφαλής της Γεωπολιτικής Λέσχης του Ερεβάν, εκτιμά μάλιστα ότι η κυβέρνηση Σαρκισιάν είναι «η πλέον φιλοδυτική στη μετασοβιετική Αρμενία». Πράγματι, ο Σαρκισιάν υπέγραψε ακόμη και τη Σύμβαση της Ισταμπούλ – την οποία απέρριψαν κράτη μέλη της Ε.Ε. (Βουλγαρία και Ουγγαρία).
Αν κάτι δείχνουν όλα αυτά τα… μυστήρια, είναι καταρχήν το φτωχό ρίζωμα και η μη σταθεροποίηση του σύγχρονου αρμενικού πολιτικού συστήματος, του οποίου χαρακτηριστικό είναι οι συνεχείς εξαφανίσεις κομμάτων ή ηγετών και εμφανίσεις νέων. Την ίδια στιγμή, η ρωσική επιρροή είναι δεδομένη, και η επιθυμία της Μόσχας για «σταθερότητα» λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Οι διαδηλώσεις τροφοδοτούνται κυρίως από τη δυσαρέσκεια για τη φτώχεια που έφερε η αποβιομηχάνιση και η απορρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών. Πού μπορεί να οδηγήσουν, αποτελεί ερώτημα ακόμη και για τους αυτόκλητους εκπροσώπους τους.
* Πέραν του 49,2% που πήρε το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, το δεύτερο κόμμα (Ευημερούσα Αρμενία, 27,4%) θεωρείται επίσης φιλορωσικό, όπως και τα περισσότερα μικρότερα κόμματα. Ο μοναδικός σχηματισμός που διακηρύττει ότι θέλει σχέσεις «εξίσου» με Ρωσία και Ε.Ε. είναι η συμμαχία στην οποία μετέχει ο Πασινιάν. Ακόμη και το ιστορικό αρμενικό κόμμα Ντασνακτσουτιούν (με τεράστια επιρροή στη Διασπορά και 6,6% στις αρμενικές εκλογές) δεν αμφισβητεί τον «ιστορικό προσανατολισμό της χώρας».
Έκταση: 29.743 τετρ. χλμ. (Ελλάδα: 131.990 τετρ. χλμ.)
Πληθυσμός: 2.930.000 (από το 1991 σχεδόν 700.000 Αρμένιοι μετανάστευσαν, προστιθέμενοι στα περίπου 8 εκατομμύρια της Αρμενικής Διασποράς).
Ετήσιο κατά κεφαλή ΑΕΠ (ΟΗΕ, 2016): 2.970 ευρώ (Ελλάδα: 14.160 ευρώ)
Στιγμές στη νεώτερη ιστορία:
19ος αιώνας: Η ανατολική Αρμενία προσαρτάται στη Ρωσία. Πρώτες εθνικές διεκδικήσεις των Αρμενίων της Τουρκίας και μαζικές σφαγές σε αντίποινα.
1915: Γενοκτονία των Αρμενίων στην Τουρκία.
1918-1991: Η πρώην «ρωσική» Αρμενία ανακηρύσσεται ανεξάρτητη Δημοκρατία. Το 1920 χάνει εδάφη μετά από τουρκική εισβολή.Το 1922 εντάσσεται στην ΕΣΣΔ και ανακτά ορισμένα εδάφη. Ανεξαρτητοποιείται εκ νέου το 1991.
1992-1994: Πόλεμος με το Αζερμπαϊτζάν για τον έλεγχο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που τελικά τίθεται υπό αρμενικό έλεγχο (χωρίς διεθνή αναγνώριση).
