Ανακαλύφθηκε το αρχαιότερο απολιθωμένο μπουμπούκι

Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας

Κινέζοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν στην περιοχή της κινεζικής εσωτερικής Μογγολίας ένα απολίθωμα φυτού ηλικίας 164 εκατομμυρίων ετών, το οποίο περιλαμβάνει το αρχαιότερο στον κόσμο μπουμπούκι λουλουδιού.

Η ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στην εξέλιξη των ανθοφόρων φυτών, σπρώχνοντας αρκετά πιο πίσω στο παρελθόν την πρώτη εμφάνισή τους, κάποια στιγμή στην Ιουρασική περίοδο, πριν 145 έως 201 εκατομμύρια χρόνια. Έως τώρα, με βάση τα υπάρχοντα απολιθώματα, η κυρίαρχη αντίληψη στην παλαιοβοτανική ήταν ότι τα φυτά με άνθη δεν εμφανίστηκαν νωρίτερα από την Κρητιδική περίοδο, πριν 66 έως 145 εκατομμύρια χρόνια.

Το απολίθωμα έχει μήκος 4,2 και πλάτος 2 εκατοστών. Περιέχει ένα κοτσάνι, ένα κλαδί με φύλλα, ένα βολβοειδές φρούτο και ένα μικροσκοπικό μπουμπούκι μεγέθους περίπου τριών τετραγωνικών χιλιοστών. Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας Ναντζίνγκ της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Γεωλογικής Εταιρείας του Λονδίνου, βάφτισαν το φυτό Florigerminis jurassica.

Στη Γη υπάρχουν δύο βασικά είδη φυτών: αυτά με άνθη (αγγειόσπερμα) και εκείνα χωρίς άνθη (γυμνόσπερμα). Η ύπαρξη μπουμπουκιού και φρούτου στο νέο απολίθωμα αποτελεί σαφή ένδειξη ότι επρόκειτο για αγγειόσπερμο.

Το νέο απολίθωμα δεν είναι πάντως το αρχαιότερο δείγμα απολιθωμένου λουλουδιού, καθώς το 2018 είχαν ανακαλυφθεί επίσης στην Κίνα απολιθώματα λουλουδιών ενός φυτού του γένους Nanjinganthus, όμως άλλοι επιστήμονες είχαν τότε εκφράσει αμφιβολίες κατά πόσο όντως επρόκειτο για κανονικά πλήρως εξελιγμένα άνθη. Τα λουλούδια είναι άκρως ευαίσθητα και συνεπώς δύσκολο να απολιθωθούν, πράγμα που καθιστά δύσκολο να διακριθούν με βεβαιότητα από άλλα σημεία ενός αρχαίου φυτού.

Όμως το νέο απολίθωμα, χωρίς αμφιβολία, περιέχει ένα μπουμπούκι λουλουδιού και ανήκει σε αγγειόσπερμο φυτό. Είναι πιθανό, σύμφωνα με τους Κινέζους επιστήμονες, ότι πολλά άλλα φυτά ήταν αγγειόσπερμα και ανθοφόρα κατά την Ιουρασική περίοδο, αλλά προς το παρόν δεν έχουν βρεθεί απολιθώματά τους. Πάντως τα αγγειόσπερμα με τα άνθη τους θα ήταν πολύ ασυνήθιστα στην Ιουρασική περίοδο και γεωγραφικά απομονωμένα, συγκριτικά με τα πολύ πιο εξαπλωμένα γυμνόσπερμα.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Κρίσιμη η προστασία των ελληνικών δασών

Ο Πέτρος Γκανάτσας, καθηγητής Δασικής Οικολογίας-Δασοκομίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μιλώντας για συνεισφορά των δασών στη μείωση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, παρουσίασε τα στοιχεία της μελέτης του στο 20ο πανελλήνιο δασολογικό συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στα Τρίκαλα, στις εργασίες του οποίου παρέστη το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Είναι γενικά αποδεκτό, σημειώνει στην εργασία του ο κ. Γκανάτσας, ότι τα δάση συμβάλλουν στη δέσμευση του άνθρακα και στη μείωση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας, στο οποίο αποδίδεται κατά κύριο λόγο η υπερθέρμανση του πλανήτη. Παρά τη γενική παραδοχή όμως, ο ακριβής προσδιορισμός των ποσοτήτων άνθρακα που δεσμεύονται στα διάφορα δασικά οικοσυστήματα είναι μια δύσκολη διαδικασία και σε πολλές περιπτώσεις οι μέθοδοι εκτίμησης περιέχουν μεγάλα ποσοστά αβεβαιότητας, ειδικά για την περίπτωση της χώρας μας, όπου λείπουν ακριβή δεδομένα. Έτσι, σύμφωνα με τον ίδιο, ένα βασικό πρόβλημα που πρέπει να λυθεί είναι η τεκμηριωμένη εκτίμηση των ποσοτήτων άνθρακα που πραγματικά δεσμεύουν τα ελληνικά δάση, και η ανάπτυξη ασφαλών μεθόδων υπολογισμού σε ετήσια βάση, για όλα τα Ελληνικά δάση. Η συνεισφορά των δασών μπορεί να αυξηθεί μέσα από την κατάλληλη διαχείριση των δασών. Εκτιμάται ότι η αύξηση μπορεί να προέλθει, όπως αναφέρει ο καθηγητής, από την κατάλληλη διαχείριση των δασών που διαχειρίζονται, και βελτιστοποίηση αυτής, από τη διενέργεια μεγαλύτερης κλίμακας δασώσεων και αναδασώσεων, κυρίως παραγωγικών αναδασώσεων. Επίσης από την ένταξη στη διαχείριση μη διαχειριζόμενων δασών, όπως και από τη συστηματική αναγωγή και ανόρθωση των υποβαθμισμένων δασών. Ειδικά για την Ελλάδα, σημαντικό ρόλο παίζει η συνεισφορά της αναγωγής των πρεμνοφυών δασών και γενικότερα η ανόρθωση των υποβαθμισμένων δασών, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό των δασών μας είναι υποβαθμισμένα, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα υποβαθμισμένα δρυοδάση και τους πρινώνες.

Το OSIRIS-REx μπορεί να επισκεφτεί τον «κακόφημο» αστεροειδή

Αφού συνέλεξε πέρυσι δείγματα από τον αστεροειδή Μπενού, τα οποία επιστρέφει στη Γη, το σκάφος OSIRIS-REx της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) μπορεί στη συνέχεια να κάνει μια «στάση» σε έναν άλλο «κακόφημο» αστεροειδή, τον Άποφι, ο οποίος κάποτε είχε θεωρηθεί αρκετά επικίνδυνος να πέσει στη Γη, αλλά αργότερα η απειλή του θεωρήθηκε ότι είναι μικρότερη.

Το σκάφος, που βρίσκεται καθ’ οδόν προς τη Γη, όπου προγραμματίζεται να φτάσει το 2023 μαζί με το πολύτιμο φορτίο του, το οποίο θα μελετηθεί από τους επιστήμονες, διαθέτει πολλά καύσιμα ακόμη και οι χειριστές του σκέφτηκαν να τα αξιοποιήσουν αναθέτοντάς του μια νέα αποστολή, να περάσει μια «βόλτα» από τον Άποφι.

Από όλους τους γνωστούς αστεροειδείς, ο Άποφις θεωρείτο εκείνος που συνιστούσε τη μεγαλύτερη δυνητική απειλή για τον πλανήτη μας. Μετά την ανακάλυψή του το 2004, υπήρξε η αρχική δυσοίωνη εκτίμηση ότι είχε μία πιθανότητα στις 37 να πέσει στη Γη το 2029 (η υψηλότερη πιθανότητα για πρόσκρουση στην ιστορία των αστεροειδών).

Έχοντας διάμετρο περίπου 300 μέτρα, δεν θα προκαλούσε το τέλος της ανθρωπότητας, αλλά ασφαλώς θα επέφερε τεράστιες καταστροφές και θύματα σε μια περιοχή έκτασης εκατοντάδων χιλιομέτρων, αν έπεφτε στην ξηρά.

Κατοπινές πιο καθησυχαστικές αναλύσεις έδειξαν ότι ο αστεροειδής είναι απίθανο να πέσει στη Γη, αν και τον Απρίλιο του 2029 αναμένεται να περάσει πολύ κοντά, σε απόσταση μόλις 36.000 χιλιομέτρων, πιο κοντά και από την τροχιά μερικών γεωστατικών δορυφόρων και αρκετά χαμηλά για να γίνει ορατός δια γυμνού οφθαλμού από την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.

Οι νέοι υπολογισμοί των επιστημόνων του OSIRIS-RΕx έδειξαν ότι αφού πλησιάσει τη Γη και ρίξει το φορτίο του με το δείγμα από τον Μπενού, το σκάφος θα μπορούσε στη συνέχεια, αφού προηγουμένως κάνει τρεις περιφορές γύρω από τον πλανήτη μας, να ταξιδέψει έως τον Άποφι, όταν ο τελευταίος θα έχει πλησιάσει τη Γη το 2029.

Μολονότι ο Άποφις δεν θεωρείται πια απειλή για τη Γη –τουλάχιστον όχι για τα επόμενα 100 χρόνια– η μελέτη του από κοντά θα δώσει σημαντικές πληροφορίες για τον ίδιο και για άλλους αστεροειδείς του μεγέθους του.

Η επιστημονική ομάδα του OSIRIS-REx θα υποβάλει τον επόμενο μήνα στη NASA την ιδέα της για επέκταση της αποστολής του σκάφους με νέο στόχο τον Άποφι. Η απόφαση αναμένεται έως τον Απρίλιο του 2022. Αν εγκριθεί, το σκάφος θα περάσει 18 μήνες κοντά στον αστεροειδή, μετά την άφιξη του τελευταίου κοντά στη Γη. Ενόσω θα τεθεί σε τροχιά γύρω του, θα τον πλησιάσει πολύ κοντά για να τον φωτογραφήσει, ενώ θα επιχειρήσει και να κατέβει στην επιφάνειά του για να ανοίξει εκεί μια τρύπα, ώστε να εκτεθεί το υλικό του υπεδάφους του Άποφι και να γίνουν εκτιμήσεις για τη σύνθεσή του.

Αν όλα αυτά συμβούν, τότε θα είναι καλύτερα προετοιμασμένη –αν χρειαστεί τελικά– μια μελλοντική αποστολή πλανητικής άμυνας που θα εκτρέψει τον Άποφι ή κάποιον άλλο απειλητικό αστεροειδή. Βασικά ερωτήματα που πρέπει προηγουμένως να απαντηθούν, είναι πόσο εύκολο θα είναι να βγει ένας τέτοιος αστεροειδής από την τροχιά του ή να καταστραφεί με έκρηξη (αν κριθούν αναγκαία τόσο δραστικά μέτρα). Η πρώτη αποστολή πλανητικής άμυνας DART της NASA που εκτοξεύθηκε τον προηγούμενο μήνα, θα κάνει ένα τέτοιο πρώτο πείραμα με στόχο τον μικρό δορυφόρο Δίμορφο του αστεροειδούς Δίδυμου.