Akram Ismail, Λαϊκή Σοσιαλιστική Συμμαχία. Συνέντευξη στην Τίνα Στρίκου
Τα γεγονότα που ακολούθησαν τις τεράστιες κινητοποιήσεις της 30ής Ιουνίου στην Αίγυπτο ενάντια στην κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων ένα χρόνο μετά την εκλογή τους, σοκάρισαν και μπέρδεψαν. Μετά τις διαδηλώσεις όπου πάνω από 18 εκατομμύρια άνθρωποι βρέθηκαν στο δρόμο καταδικάζοντας τον αυταρχισμό και την εμβάθυνση των οικονομικών αδιεξόδων, ο λαός της Αιγύπτου ενδυναμωμένος από το κίνημα και την πολιτική συμμετοχή των δυόμισι τελευταίων χρόνων άνοιξε την καινούρια φάση της αιγυπτιακής επανάστασης. Ο Στρατός επενέβη και καθαίρεσε τον πρόεδρο Μόρσι, και οι επόμενες μέρες σημαδεύτηκαν από την αιματηρή καταστολή συγκεντρώσεων των Ισλαμιστών. Στη συνέχεια, μια πολυκομματική μεταβατική κυβέρνηση όρισε την επιτροπή σύνταξης του Συντάγματος με αξιόλογους ανθρώπους, προοδευτικούς αγωνιστές αλλά και ανθρώπους από το «παρελθόν». Ο Akram Ismail, μέλος της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Συμμαχίας της Αιγύπτου, ήρθε στα Φεστιβάλ Νέων ΣΥΡΙΖΑ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και σίγουρα δεν ξεμπέρδεψε τον γόρδιο δεσμό των γεγονότων, αλλά μας βοήθησε να μοιραστούμε την αγωνία του και να καταλάβουμε.
Στην ομιλία σου τόνισες πως η αντίθεση ανάμεσα στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και το Στρατό είναι απαραίτητη για να αναπτυχθούν οι δημοκρατικές δυνάμεις και να συνεχιστεί η δημοκρατική μετάβαση.
Δεν υπάρχει δημοκρατική μετάβαση χωρίς δημοκρατικές δυνάμεις, δεν μπορείς να έχεις ένα καταπιεστικό ή ολοκληρωτικό ή φασιστικό καθεστώς που θα οδηγεί μια δημοκρατική μετάβαση. Ήταν πολύ περίεργο που μερικοί άνθρωποι έλεγαν πως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι μπορούσαν να επιτύχουν τη δημοκρατική μετάβαση στην Αίγυπτο. Αυτό δεν είναι δυνατό, έχουν ένα ολοκληρωτικό σχέδιο, ένα ισλαμιστικό σχέδιο, και αυτό το σχέδιο είναι από τη φύση του ενάντια στη δημοκρατία, ενάντια στον πλουραλισμό.
Είναι σημαντικό να σκεφτούμε ποιες είναι οι καλύτερες συνθήκες για την ανάπτυξη των δημοκρατικών δυνάμεων. Πρώτον, το ισλαμικό κίνημα κλήθηκε από τον ιμπεριαλισμό και το Στρατό για να περιορίσει το δημοκρατικό κίνημα. Κλήθηκε να ισοπεδώσει το κίνημα. Το κράτος έψαχνε μια δυνατότητα για να περιορίσει το κίνημα και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι βρήκαν την ευκαιρία να ανέλθουν στην εξουσία. Δεν φάνηκαν αρκετά έξυπνοι ώστε να κάνουν τις σωστές συμμαχίες, οι τακτικές τους ήταν αυταρχικές με σκοπό να ελέγξουν τα πάντα πολύ γρήγορα, και θεώρησαν ότι ήταν η στιγμή να εγκαθιδρύσουν μια καινούργια δικτατορία. Η νέα κινητοποίηση του κόσμου κατάφερε να εντείνει την αντίφαση μεταξύ Στρατού και Αδελφών Μουσουλμάνων. Αν το κίνημα ήταν αδύναμο, θα ήταν πολύ εύκολο να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός ανάμεσα στις δύο αυτές δυνάμεις. Ωστόσο, επειδή οι τελευταίοι βιάστηκαν να ελέγξουν τα πάντα, απείλησαν και το Στρατό. Το θαρραλέο κίνημα που συνέχισε να απορρίπτει την επανασύσταση της δικτατορίας με θρησκευτικό πρόσωπο εμβάθυνε αυτή την αντίθεση και αυτό ήταν εξαιρετικά κρίσιμο. Τώρα η αντίθεση γίνεται όλο και βαθύτερη, κάτι που μπορεί με τη σειρά του να απειλήσει το δημοκρατικό κίνημα λόγω της επανασύστασης της αστυνομοκρατίας για την πάταξη της «ισλαμικής τρομοκρατίας».
Ωστόσο ο Στρατός θα χρειαστεί έναν σύμμαχο. Δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί μόνος του την κατάσταση. Οι καλύτερες συνθήκες για τις δημοκρατικές δυνάμεις είναι να υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στο Στρατό και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους χωρίς κανένας από τους δύο να ελέγχει απόλυτα την κατάσταση και να μην παρεκτραπεί η κατάσταση σε εμφύλιο πόλεμο ή πράξεις τρομοκρατίας ενάντια στο Στρατό και τους Κόπτες πολίτες. Καθώς οι διαδηλώσεις των Αδελφών Μουσουλμάνων έχουν μειωθεί, θα πρέπει βρεθούν πολιτικοί συμβιβασμοί. Ο Στρατός θέλει να υπάρχει μια πολιτική σφαίρα που φυσικά δεν θα αντικατοπτρίζει ακριβώς τα δικά μας αιτήματα και τις φιλοδοξίες μας, ωστόσο είναι σημαντική για τις δημοκρατικές οργανώσεις.
Πώς αντιμετωπίζει η Αριστερά τη σημερινή κατάσταση;
Η Αριστερά υπάρχει όταν υπάρχουν αγώνες, και η επανάσταση άνοιξε το δρόμο για τον αγώνα. Την περίοδο της δικτατορίας όλα τα ρεύματα που υπεράσπιζαν τα αιτήματα και συμφέροντα του λαού ήταν στη φυλακή ή απαγορευμένα. Τώρα ο αγώνας δίνει στην Αριστερά την ευκαιρία να αναπτυχθεί. Βέβαια η επανάσταση δεν έχει επίδραση μόνο στην κοινωνία, αλλά επιδρά και στις ιδέες και τις τάσεις. Το παλιό παλεύει με το καινούργιο παντού, είναι ένας αγώνας ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Η επανάσταση ήταν κάτι καινούριο. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και ο Στρατός ανήκουν στο παρελθόν. Αυτό συμβαίνει και στην Αριστερά. Το νέο αντιμάχεται με το παλιό. Το παλιό γαλουχήθηκε στην εποχή της στασιμότητας, με μικρόμυαλες ιδέες και έχει ψύχωση με το ισλαμικό κίνημα. Το αποτέλεσμα είναι η Αριστερά να είναι χωρισμένη σε μια μερίδα που υποστηρίζει το Στρατό απέναντι στους ισλαμιστές, και σε μια ομάδα που λέει ότι το ισλαμικό κίνημα είναι αντιιμπεριαλιστικό και πρέπει να το υποστηρίξουμε. Τώρα είναι η ώρα για μια νέα Αριστερά που να αναφέρεται στο κίνημα και όχι να καθοδηγεί το κίνημα. Εμείς συμμετέχουμε προσπαθώντας να οργανωθούμε, να είμαστε μια μερίδα του κόσμου αυτού, να έχουμε καθαρό λόγο διαποτισμένο από λογική και σαφήνεια.
Δεν είμαστε με το Στρατό ενάντια στους Αδελφούς Μουσουλμάνους αλλά ούτε οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι είναι μια δημοκρατική δύναμη. Αναδεικνύουμε και καταγγέλλουμε τον σεκταριστικό λόγο μίσους που χρησιμοποιούν, τα φασιστικά τους χαρακτηριστικά, και είμαστε πολύ κριτικοί απέναντι στο Στρατό, που επίσης δεν είναι ουδέτερος. Αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα της μπουρζουαζίας, δεν είναι αποτελεσματικός ούτε ευαίσθητος στα ζητήματα της κοινωνίας. Η Αριστερά πρέπει να είναι πολύ κριτική προς το ισλαμικό κίνημα και το Στρατό. Πρέπει να αποδεσμευτεί από την ιδέα ότι είναι η πρωτοπορία που καθοδηγεί το κίνημα. Αντίθετα, να λέει: έχουμε αυτές τις ιδέες, είμαστε η ριζοσπαστική φωνή στην κοινωνία, θέλουμε κοινωνική δικαιοσύνη, θέλουμε να δίνονται δυνατότητες στις γυναίκες, θέλουμε οι Κόπτες να είναι ασφαλείς, πλήρη δικαιώματα του πολίτη στις μειονότητες, και θα αγωνιστούμε ενάντια σε οποιονδήποτε επιτίθεται σε μετανάστες ή πρόσφυγες από τη Συρία ή την Παλαιστίνη. Θα είμαστε η ριζοσπαστική φωνή στην πολιτική σφαίρα που θα εμποτίζει το κίνημα με αυτές τις ιδέες. Αυτό μπορεί να μην βρει ανταπόκριση σε όλο το κίνημα. Ωστόσο πολλοί άνθρωποι, κυρίως νέοι, θα ακούσουν τη φωνή μας. Αν υποστηρίζεις τυφλά το κράτος, αυτοκτονείς ουσιαστικά γιατί απογυμνώνεσαι από τη δυνατότητα να δουλέψεις με το λαό πάνω στην ιδέα του γιατί υποφέρει. Υποφέρει λόγω αυτής της πολύ φτωχής και σάπιας εναλλακτικής ανάμεσα στο Στρατό και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Για να επηρεάσουμε την κοινωνία και να κινητοποιήσουμε μια μερίδα κόσμου πρέπει να είμαστε κριτικοί, να έχουμε όραμα και έναν ιδιαίτερο λόγο που μας προσδιορίζει. Αυτή είναι μια διαδικασία που απαιτεί πάλη με όλο το παρελθόν.
Αναφέρθηκες στη μακροχρόνια απεικόνιση του αραβικού κόσμου ως στάσιμου, εγκλωβισμένου στο δίλημμα ανάμεσα στη δικτατορία και τον ισλαμισμό. Επίσης υποστηρίζεις ότι η ανάπτυξη του δημοκρατικού κινήματος στον αραβικό κόσμο θα πυροδοτήσει μια σειρά εξελίξεις. Εξήγησέ μας περισσότερο.
Η Αραβική Άνοιξη απείλησε τη μακροχρόνια στασιμότητα. Στάσιμη και οπισθοδρομική Μέση Ανατολή ήταν η πίσω αυλή όλων των βρώμικων παιχνιδιών του ιμπεριαλισμού και αυτό τώρα απειλείται σοβαρά, απειλείται με έναν πολύ βίαιο τρόπο. Το ισλαμικό κίνημα που χρησιμοποιήθηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο ως φαντασιακός εχθρός από την πολιτική των ΗΠΑ, τώρα απειλείται. Το ισλαμικό κίνημα έχει αναδειχτεί στη διακυβέρνηση στην Αίγυπτο, στην Τυνησία, πολεμούν τον Άσαντ στη Συρία και οι άνθρωποι στην περιοχή αποκτούν την εμπειρία αυτών των κινημάτων σε όλα τα επίπεδα. Τους ψήφισαν, είχαν την εμπειρία της διακυβέρνησής τους και έχουν διαδηλώσει εναντίον τους, ξέρουν τις προτεραιότητές τους και τη φύση τους, οπότε τα ισλαμικά κινήματα υπόκεινται σε μια πραγματική εξέταση από τις κοινωνίες σε μια επαναστατική περίοδο. Κάποιος είπε στον Ταντάουι, τον πρώην αρχηγό του Στρατού, «έδωσες την Αίγυπτο στους Αδελφούς Μουσουλμάνους» και αυτός απάντησε: «όχι, έδωσα τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στην Αίγυπτο». Και πραγματικά οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι για πρώτη φορά έπαψαν να είναι αυτοί η λαϊκή αντιπολίτευση. Ανέλαβαν την εξουσία και απέτυχαν. Είναι πολύ σημαντικό που οι άνθρωποι κατάλαβαν ότι ο ισλαμικός λόγος δεν είναι αρκετός για να εκπληρωθούν οι προσδοκίες του λαού. Κάποιος μου έλεγε ότι ευτυχώς που οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι πέρασαν από την εξουσία και η επανάσταση διασώθηκε. Για παράδειγμα, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι πίστευαν ότι είναι οι ισχυρότεροι γιατί έχουν ανθρώπους που μπορούν να παλέψουν στο δρόμο, και αυτό επίσης αμφισβητήθηκε με την επανάσταση που πάλεψε εναντίον τους στο δρόμο. Επίσης οι άνθρωποι είδαν πως μετατράπηκαν γρήγορα σε μια άρχουσα τάξη ακόμα και στην επαρχία, και εργάζονταν για τα συμφέροντα του δικού τους κόσμου και όχι για το λαό, οπότε δεν κατάφεραν στην Αίγυπτο να αντιπροσωπεύσουν οτιδήποτε εκτός από τη δική τους οργάνωση. Όλες αυτές οι εξελίξεις διαμορφώνουν τις συνειδήσεις, όλα τα κλισέ και τα στερεότυπα καταρρέουν, ο λαός είναι μέρος της διαδικασίας. Ο λαός παλεύει, κερδίζει εμπειρίες και συνείδηση με γρήγορο τρόπο. Ενώ το ισλαμικό κίνημα φάνταζε η μόνη εναλλακτική στις αραβικές χώρες, αυτό τώρα αμφισβητείται. Ένα δημοκρατικό αριστερό κίνημα οικοδομείται στην Τυνησία και έχει τα δικά του θύματα και σύμβολα. Στην Αίγυπτο οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι απέτυχαν να διαχειριστούν την κατάσταση και οι άνθρωποι σε μεγάλο βαθμό κατάλαβαν ότι δεν ανταποκρίνονταν στις φιλοδοξίες τους. Στη Συρία γίνεται εμφύλιος, αλλά και ο εμφύλιος διαμορφώνει με τον πιο άγριο τρόπο τη συνείδηση. Διανύουμε μια ιστορική στιγμή όπου όλα αλλάζουν.
Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα και στη Βραζιλία, για παράδειγμα. Όμως η Νέα Τάξη Πραγμάτων βρίσκεται σε μεγάλη αστάθεια και αυτή την αστάθεια δεν την προκαλεί η τρομοκρατία, αλλά η τεράστια λαϊκή κινητοποίηση.
Αν οι άνθρωποι ελέγχουν τις τύχες τους είναι ήδη δημοκρατία με μια έννοια. Και είναι ένας συνεχιζόμενος αγώνας. Ποιο είναι το σοσιαλιστικό όραμα σήμερα, δεν ξέρουμε. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι πρέπει να ριζοσπαστικοποιήσουμε τη δημοκρατία, θέλουμε οι άνθρωποι να συμμετέχουν στις αποφάσεις παντού και η Αριστερά πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να συμμετέχουν.
«Το νέο γεννιέται αλλά δεν έχει ακόμα επιρροή»
Ο Akram στις ομιλίες του καταδίκαζε με σκληρό τρόπο τους σκοτωμούς διαδηλωτών από το Στρατό, κυρίως σε μια πλατεία που ονομάζεται Ράμπαα. Οι σκοτωμοί αυτοί σε μια συγκέντρωση όπου ένα μέρος μόνο ήταν ένοπλοι και αρκετοί σαλαφίτες συμμετείχαν και σκοτώθηκαν, έγινε έμβλημα για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Επειδή Ράμπαα στα αραβικά σημαίνει και τέσσερα (ή τέταρτος), το σύμβολο χρησιμοποιείται από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αλλά και από τον Ερντογάν σηκώνοντας τέσσερα δάκτυλα για να θυμίζει τα γεγονότα στην πλατεία
Ποια στάση κράτησε ο διεθνής παράγοντας απέναντι στις τελευταίες εξελίξεις στην Αίγυπτο, και γιατί; Επίσης η διεθνής κοινή γνώμη στάθηκε τουλάχιστον επιφυλακτική απέναντι στην επέμβαση του Στρατού.
Η Σαουδική Αραβία φοβόταν την άνοδο των Αδελφών Μουσουλμάνων. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι είναι τώρα ισχυροί στην Τυνησία, στο Μαρόκο, ανήλθαν στην εξουσία στην Αίγυπτο, είναι δυνατοί στη Συρία αλλά και στο Σουδάν. Η οικογένεια που έχει την εξουσία στη Σαουδική Αραβία είναι ένας βασικός παίκτης στην αραβική τάξη πραγμάτων και αυτή η επιρροή απειλείται από αυτό που ονομάζουμε Διεθνές Γραφείο των Αδελφών Μουσουλμάνων.
Όσον αφορά τη Συρία, το καθεστώς του Άσαντ υποστήριξε την καθαίρεση Μόρσι γιατί γνωρίζει ότι η εξουσία των Αδελφών Μουσουλμάνων υποστήριζε την ισλαμική αντιπολίτευση στη Συρία, οπότε η ήττα των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο είναι ένα σημαντικό χτύπημα για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στη Συρία.
Για την Τουρκία είναι πολύ ξεκάθαρο. Ο Ερντογάν είναι προϊόν του ισλαμικού κινήματος, μια εκμοντερνισμένη εκδοχή, αλλά αν δει κανείς πώς αντιμετωπίζει τις διαδηλώσεις στη χώρα του θα διαπιστώσει πως το ισλαμικό πρόσωπο χρησιμοποιείται ενάντια στην «απειλή» απέναντι στην κυβέρνησή του. Η κυριαρχία των Αδελφών Μουσουλμάνων στην περιοχή ενέπιπτε στα πλαίσια του τούρκικου σχεδιασμού. Ο Ερντογάν ήταν ένας από τους μεγάλους υποστηρικτές των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο και αυτό σχετιζόταν και με τη στρατηγική των ΗΠΑ, καθώς ο Τούρκος πρωθυπουργός είναι ένας από τους φιλοαμερικανούς παίκτες στην περιοχή. Ανησυχεί λοιπόν, όπως είναι φυσικό, για την εξουσία του στην Τουρκία ενώ παράλληλα η ανάδειξη ισλαμικών κινημάτων στην περιοχή θα ενίσχυε το καθεστώς του και θα διασφάλιζε μια Τουρκία ισχυρό παράγοντα της Νέας Τάξης στη Μέση Ανατολή. Η διεθνής οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων συναντιέται και σχεδιάζει τις τακτικές της τώρα στην Κωνσταντινούπολη.
Κατανοούμε ότι πολλοί άνθρωποι στον κόσμο λένε πως ο Μόρσι ήταν εκλεγμένος και ότι η επέμβαση του Στρατού στην πολιτική διαδικασία δεν είναι αποδεκτή από πολλές κυβερνήσεις και δημοκρατικές δυνάμεις στον κόσμο, που λένε ότι αυτό είναι ένα στρατιωτικό πραξικόπημα ενάντια σε έναν εκλεγμένο πρόεδρο. Αλλά ο Μόρσι δεν είναι ο Αλιέντε, δεν ήταν αυτός ο δημοκράτης που θα έφερνε στον λαό κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία και που οι ΗΠΑ είχαν υποστηρίξει το πραξικόπημα εναντίον του. Η κυβέρνηση Μόρσι ήταν εκλεγμένη αλλά η εκλογή δεν είναι αρκετή, μπορείς να είσαι εκλεγμένος και αυτό να είναι η ευκαιρία για να χτίσεις μια δικτατορία. Οι εκλογές είναι μια πολύ «συντηρητική» διαδικασία γιατί ψηφίζεις, πας σπίτι σου και αυτό ήταν. Οι άνθρωποι σε περιόδους αναταραχής φοβούνται και ψηφίζουν για την πιο ισχυρή οργάνωση που μπορούν να δουν, ψηφίζουν για το παρελθόν, γιατί μπορεί να εμπνέονται από την επανάσταση ή ψηφίζουν για το μέλλον αλλά δεν έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση κι εμπιστεύονται αυτό που έχουν συνηθίσει. Αυτό φάνηκε στις προεδρικές εκλογές στην Αίγυπτο. Μετά από μια συναρπαστική επανάσταση, οι παλιοί πυλώνες αντιμάχονται πάλι για την εξουσία, το νέο γεννιέται αλλά δεν έχει ακόμα επιρροή και οι άνθρωποι δεν το εμπιστεύονται. Είναι εντελώς λάθος να πιστεύουμε ότι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα εγκαθίδρυαν δημοκρατία. Και ο Μουμπάρακ εκδιώχθηκε από το Στρατό. Καταλαβαίνω τους φόβους των ανθρώπων και έχουμε τους ίδιους φόβους και στην Αίγυπτο, αλλά δεν υπάρχει déjà vu στην πολιτική, το παρελθόν δεν επιστρέφει, μπορείς να έχεις κάτι χειρότερο ή καλύτερο από το παρελθόν . Έχουμε μια βαθιά αλλαγή και αναταραχή, ο Στρατός δεν μπορεί να ελέγξει την κατάσταση, χρειάζεται κάποιες συμμαχίες, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δεν ήταν μια δημοκρατική δύναμη που οδηγούσε σε δημοκρατική μετάβαση την Αίγυπτο. Η κατάσταση είναι περίπλοκη και δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε τη στάση των άλλων χωρών, εκτός κι αν δούμε και τις δικές τους δυναμικές. Η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ επένδυαν στους Αδελφούς Μουσουλμάνους ως έναν ιστορικό συμβιβασμό με τα ισλαμικά κινήματα. Οι Ευρωπαίοι φοβούνται τον ισλαμικό φονταμενταλισμό αλλά δεν μπορεί αυτός να αντιμετωπιστεί με το να τους στηρίζεις να κυβερνούν μια χώρα. Οι υποτιθέμενοι «μετριοπαθείς» ισλαμιστές χρηματοδοτούν τους «φονταμενταλιστές» παντού, και οι Δυτικοί υποστηρίζουν τους «μετριοπαθείς» να κυβερνήσουν σε Αίγυπτο και Τυνησία και σε αντάλλαγμα ελέγχουν εμμέσως τους φονταμενταλιστές όταν στρέφονται κατά του Ισραήλ ή κατά της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Ο αιγυπτιακός λαός δεν μπορούσε να ζήσει σε αυτό το σεκταριστικό καθεστώς με φασιστικά χαρακτηριστικά.
