Η αντιπαλότητα ΗΠΑ-Κίνα
του Brian Kalman*
Η Διαφορά ή Κρίση της Νότιας Σινικής Θάλασσας, όπως είναι πια γνωστή, είναι μία μάλλον πολύπλοκη διαφορά με πολλούς διαφορετικούς εμπλεκόμενους, άμεσα ή έμμεσα, και η οποία αφορά αρκετά βασικά ζητήματα. Αυτά τα ζητήματα περιλαμβάνουν την εθνική κυριαρχία, τον έλεγχο του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, τα αλιευτικά δικαιώματα και την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στην ανοικτή θάλασσα. Το κατά πόσο η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) συνέβαλλε στην επίλυση ορισμένων πτυχών της διαφοράς ή επέτεινε τη σύγχυση και επιδείνωσε την κατάσταση, είναι θέμα οπτικής.
Η διαμάχη έφθασε στο επίπεδο της κρίσης τον περασμένο χρόνο, καθώς η Κίνα ανέβασε τον πήχη όσον αφορά τις αξιώσεις της στο μεγαλύτερο τμήμα της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Το 2009, η Κίνα κατέθεσε επίσημα στον ΟΗΕ τις διεκδικήσεις της στην περιοχή, που έγιναν γνωστές ως η «Γραμμή των Εννέα Παυλών» (Nine Dash Line). Η «Γραμμή των Εννέα Παυλών» βασικά βεβαιώνει ότι το μεγαλύτερο τμήμα ολόκληρης της Νότιας Σινικής Θάλασσας αποτελεί την ιστορική, κυρίαρχη περιοχή της Κίνας. Προκειμένου να ενισχύσει μια τέτοια διεκδίκηση, η Κίνα έθεσε σε εφαρμογή ένα ταχύ και φιλόδοξο σχέδιο να αναπτύξει αρκετούς υφάλους και αρκετά νησιά στα νησιωτικά συμπλέγματα Paracel και Spratly το 2011. Η ανάπτυξη των νησιών περιλαμβάνει μία μεγάλη επιχωμάτωση, η οποία δημιούργησε τεχνητά νησιά τα οποία η Κίνα σκοπεύει να καταλάβει, να διοικήσει και να ενισχύσει στρατιωτικά.
Οι ενέργειες για την κατασκευή νησιών ανησύχησαν τις ΗΠΑ, οι οποίες ενοχλούνται από την αυξανόμενη κινεζική επιρροή και φιλοδοξία στην περιοχή. Η κυβέρνηση Obama ενίσχυσε τη στρατιωτική βοήθεια και συνεργασία με τους αντίπαλους διεκδικητές στην περιοχή και προχώρησε σε μια στρατιωτική ριψοκίνδυνη διπλωματία έναντι της Κίνας. Τονίζοντας την επιθυμία να διατηρηθεί η ελεύθερη ναυσιπλοΐα στη Νότια Σινική Θάλασσα, ένα θεμιτό μέλημα, το αμερικανικό ναυτικό πραγματοποίησε μια σειρά επιχειρήσεων από τα τέλη του 2015, κατά τις οποίες πολεμικά πλοία έπλευσαν μέσα στα 12 ναυτικά μίλια από τους τόπους εργασιών κατασκευής αυτών των νησιών και έγιναν υπερπτήσεις από αεροσκάφη παρακολούθησης και βομβαρδιστικά Β-52. Η ομάδα κρούσης του αεροπλανοφόρου USS John C. Stennis εστάλη στη Νότια Σινική Θάλασσα τον Μάρτιο του 2016, καθώς οι ΗΠΑ εξακολουθούν να ενισχύουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή.
Η κατάσταση σήμερα
Η Κίνα πήρε την απόφαση να ισχυροποιήσει την αξίωσή της περί κυριαρχίας στα νησιά Paracel και Spratly, μέσα από ένα πρόγραμμα ανάπτυξης άνευ προηγουμένου, το οποίο σήμανε την επέκταση μικροσκοπικών υφάλων και νησιών μέσα από σημαντικά εγχειρήματα τεχνητών επιχωματώσεων. Το νησί Woody αριθμεί περίπου 1.400 κατοίκους σήμερα. Οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο νησί περιλαμβάνουν τα νεόκτιστα υπόστεγα που μπορούν να στεγάσουν τουλάχιστον δεκαέξι μαχητικά J-11, αρκετές ενισχυμένες εγκαταστάσεις αποθήκευσης πολεμοφοδίων που προστατεύονται από στηθαία οπλισμένα με εκρηκτικά και έναν διάδρομο προσγείωσης-απογείωσης μήκους 2.700 μέτρων. Στις 17 Φεβρουαρίου 2016, εικόνες από δορυφόρο επιβεβαίωσαν την παρουσία δύο συστοιχιών εκτοξευτήρων πυραύλων εδάφους-αέρος HQ-9 που έφεραν ραντάρ εμπλοκής και ραντάρ εντοπισμού τύπου 305B AESA.
Ως τμήμα της «Στροφής προς την Ασία» της κυβέρνησης Ομπάμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες αμφισβητούν ολοένα και περισσότερο τις εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας στην περιοχή και ζητούν να αναγνωρισθεί η αρχή της ελεύθερης ναυσιπλοΐας σε διεθνή ύδατα. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν εδαφικές αξιώσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα, ούτε έχουν υπογράψει την UNCLOS (Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας), σε αντίθεση με όλους τους υπόλοιπους διεκδικητές που εμπλέκονται στη διένεξη. Οι ΗΠΑ, όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν οποιαδήποτε εθνική αξίωση στη Νότια Σινική Θάλασσα, αλλά δεν αναγνωρίζουν ούτε την έννομη νομιμότητα της UNCLOS.
Η Κίνα μετέτρεψε τον ύφαλο Johnson South Reef σε νησάκι. Η τεχνητή επιχωμάτωση και οι κατασκευαστικές εργασίες μετέτρεψαν έναν υποθαλάσσιο ύφαλο σε ένα νησάκι που διαθέτει εγκαταστάσεις ραντάρ, ελικοδρόμιο και αγκυροβόλια. Άγνωστο παραμένει το εάν η Κίνα έχει εγκαταστήσει τυχόν προηγμένα οπλικά συστήματα στο νησί. Η Κίνα αποφάσισε να αναπτύξει τους υφάλους και να τους μετατρέψει σε σημαντικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις από όπου θα μπορεί ουσιαστικά να επιβάλει την κυριαρχία της σε ολόκληρη τη Νότια Σινική Θάλασσα.
Ο ρυθμός και το πεδίο εφαρμογής των έργων κατασκευής νησιών από την Κίνα τα τελευταία δύο χρόνια έκαναν τα Καπιτώλια της Μανίλα, της Ταϊπέι και της πόλης Χο Τσι Μιν να αποκτήσουν μια αυξημένη αίσθηση του επείγοντος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρενέβησαν για να διαβεβαιώσουν αυτούς τους αντίπαλους διεκδικητές ότι η Κίνα θα αντιμετωπιστεί διπλωματικά και στρατιωτικά από έναν αντίπαλο άξονα με επίκεντρο τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να είναι ανένδοτες· καμία περιφερειακή δύναμη δεν πρέπει να ελέγχει τις πλωτές οδούς, τους πετρελαϊκούς πόρους και τους πόρους φυσικού αερίου και τα αλιευτικά δικαιώματα στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Συμπέρασμα
Η Κίνα εμπέδωσε το μάθημα ότι πρέπει να επιβάλει τις εδαφικές της διεκδικήσεις στην περιοχή με σθένος και αποφασιστικότητα, ακόμη κι εάν αυτό οδηγήσει σε άμεσες ανταλλαγές εχθροπραξιών. Η Κίνα έχει αποδεχτεί ότι «η ισχύς καθορίζει το δίκαιο» και ότι «η κατοχή αποτελεί τα εννέα δέκατα του νόμου», καθώς εξακολουθεί να ισχυροποιεί τη θέση της στην περιοχή και σκοπεύει να ενισχύσει τη «Γραμμή των Εννέα Παυλών» στη Νότια Σινική Θάλασσα. Καθώς εξακολουθεί να αναπτύσσει τις κτήσεις της στην περιοχή και οικοδομεί σύγχρονες και υπολογίσιμες πολεμικές ναυτικές δυνατότητες, οι οποίες υπερτερούν κατά πολύ εκείνων των γειτόνων της, η Κίνα συνειδητοποιεί ότι ο χρόνος είναι με το μέρος της για να επιλυθεί η διαφορά προς όφελος της.
Η πλειονότητα των υπόλοιπων διεκδικητών, όπως το Βιετνάμ, η Ταϊβάν, οι Φιλιππίνες και η Ινδονησία, όλοι κινήθηκαν για να ενισχύσουν τα κατεχόμενα εδάφη τους στην περιοχή. Η Μαλαισία και το Μπρουνέι αποφάσισαν να ενεργήσουν πιο διπλωματικά στο χειρισμό της διαμάχης. Η Μαλαισία έχει πάρα πολλά να χάσει από οικονομική άποψη από οποιαδήποτε εδαφική διαμάχη με την Κίνα και το Μπρουνέι είναι υπερβολικά αδύναμο για να νικήσει σε τυχόν στρατιωτική αναμέτρηση, ανεξάρτητα από το πόσο περιορισμένη θα ήταν αυτή.
Η επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών, είτε θετική είτε αρνητική στη φύση της, δεν μπορεί να υπερτιμηθεί. Παρά το ότι η παμπάλαια αντίληψη για την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στην ανοικτή θάλασσα πρέπει να προασπιστεί, μια αμιγώς στρατιωτική λύση σε αυτή την προαιώνια διαμάχη είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Καθώς αυξάνονται σε ποσότητα και δυνατότητες οι στρατιωτικές δυνάμεις που συγκεντρώνονται στην περιοχή και οι πολιτικές ανακοινώσεις γίνονται πιο επιθετικές, εμείς όλοι πρέπει να ελπίζουμε ότι στο τέλος θα επικρατήσει ο πραγματισμός και η πολιτική δεξιότητα.
Δημοσιεύθηκε στις 18 Απριλίου στο southfront.org, ένα διαδικτυακό τόπο στρατηγικών αναλύσεων που εκφράζει «μετριοπαθώς» τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Εδώ παρουσιάζονται εκτεταμένα αποσπάσματα. Ο συγγραφέας του άρθρου Brian Kalman είναι ειδικός στη διοίκηση θαλάσσιων μεταφορών. Υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ επί 11 χρόνια. Σήμερα ζει και εργάζεται στην Καραϊβική.
Μετάφραση: Ζέτα Καραπαπά
