Με Πρόεδρο της Κριτικής Επιτροπής τον σπουδαίο διευθυντή φωτογραφίας Γιώργο Αρβανίτη, το 24ο φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, συμπεριέλαβε τιμητικά φέτος, χρονιά Ολυμπιακών αγώνων στο Παρίσι, τον διάσημο Γάλλο, με καταγωγή από τη Νέα Καληδονία, ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού, Κριστιάν Καρεμπέ, στην κριτική επιτροπή. Στην τελετή έναρξης του φεστιβάλ, στο Μέγαρο Μουσικής, σε μια ολιγόλεπτη δυναμική παρέμβαση αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό λαό, διαβάστηκε κείμενο σε γαλλικά και ελληνικά, για την οικονομική και μιλιταριστική εμπλοκή γαλλικής και ελληνικής κυβέρνησης, απαιτώντας την άμεση κατάπαυση του πυρός.
Το Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής κέρδισε επάξια «Η Αρπαγή», πρώτη ταινία της Ιρίς Καλτενμπέκ, που βγαίνει στις ελληνικές αίθουσες στις 18/4/2024. Κλονισμένη από τον αναπάντεχο χωρισμό με το αγόρι της, η νεαρή μαία Λυντιά (Χαφσία Χερζί) δεν καταφέρνει να μοιραστεί την λύπη της ούτε με την μοναδική φίλη της Σαλομέ, που ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος. Έτσι, βουλιάζει στη μοναξιά και διαρκώς αφηρημένη βολτάρει μόνη στο νυχτερινό Παρίσι. Η τυχαία γνωριμία με έναν νεαρό ανοίγει νέα προοπτική, αλλά οι προσδοκίες της γρήγορα διαψεύδονται. Όταν ξεγεννάει την Σαλομέ, ο τρόμος της μοναξιάς θολώνει την κρίση της και αποτολμά μια αψυχολόγητη πράξη, στα όρια εμμονής και απόγνωσης.
Σμιλεύοντας με ευαισθησία το ψυχολογικό πορτρέτο μιας αμφιλεγόμενης ηρωίδας, η Καλτενμπέκ παραδίδει ένα αριστοτεχνικά δομημένο σενάριο, στο μεταίχμιο ψυχολογικού θρίλερ και φιλμ νουάρ, για την απόρριψη, το άγχος της μητρότητας, τη σύγχρονη μοναξιά των νέων και τη δυσκολία των διαπροσωπικών σχέσεων. Το έντονο κατακόκκινο παλτό της μελαχρινής πρωταγωνίστριας την ξεχωρίζει από το πλήθος της μεγαλούπολης και η κάμερα την ακολουθεί διακριτικά, καταγράφοντας μέσα από κοντινά πλάνα τη βουβή, εσώτερη μελαγχολία της, με την σαγηνευτική ηθοποιό σε μια εξαιρετική, χαμηλόφωνη ερμηνεία.
Την τιμητική του φέτος είχε ο Γάλλος σκηνοθέτης Σεντρίκ Καν καθώς προβλήθηκαν και οι δυο ταινίες που σκηνοθέτησε το 2023. Στην τελετή έναρξης, η απολαυστική ταινία του «Το Γύρισμα» παραθέτει τις χαοτικές καταστάσεις ενός γυρίσματος μιας ταινίας, σε ένα εργοστάσιο, με θέμα τα εργατικά δικαιώματα στην εποχή των μαζικών απολύσεων και ηθοποιούς τους πραγματικούς απολυμένους εργάτες. Με επιρροές από Τρυφό και Φελίνι, η δομή μιας ταινίας μέσα σε ταινία καταγράφεται σε μια εκρηκτική συνθήκη κοινωνικών συγκρούσεων, όπου ο μικρόκοσμος της συλλογικής διάστασης του σινεμά λειτουργεί σε αντίστοιχη εργασιακή συνθήκη με τους εργάτες της ταινίας, όταν ακυρώνεται η χρηματοδότηση και η παραγωγή ζητάει από το προσωπικό να συνεχίσει να εργάζεται αμισθί, με τους δυο βασικούς πρωταγωνιστές να ανταγωνίζονται σκληρά και τον αγχωμένο σκηνοθέτη στα πρόθυρα εμφράγματος.
Στο Διαγωνιστικό Τμήμα προβλήθηκε και το δικαστικό δράμα του Σέντρικ Καν «Υπόθεση Γκολντμάν», μια μυθοπλαστική βιογραφική ταινία της πολύκροτης δίκης του Γαλλοεβραίου ακτιβιστή Πιερ Γκολντμάν, καταδικασμένου για ένοπλες ληστείες και τέσσερεις φόνους, στην πολιτικοποιημένη Γαλλία του ’70. Ο 57χρονος σκηνοθέτης ανέφερε μετά την προβολή ότι εντυπωσιάστηκε από τον φλογερό πολιτικό λόγο του Γκολντμάν, όταν διάβασε το βιογραφικό βιβλίο που εξέδωσε στη φυλακή, και αποφάσισε να κάνει ταινία για τη δίκη, ώστε να αναδείξει τον πολιτικό του λόγο, μαζί με όλες τις αμφισημίες. Επεσήμανε πως το σενάριο αποτελεί ανασύνθεση της ακροαματικής διαδικασίας, μέσα από αναφορές στον τύπο εκείνης της περιόδου, καθώς αρνήθηκαν να του παραχωρήσουν τα πρακτικά της δίκης.
Στις εννιά ταινίες του Διαγωνιστικού συμμετείχε και η νέα ταινία του 70χρονου πολιτικοποιημένου Γαλλοαρμένιου Ρομπέρ Γκεντιγκιάν «Και η γιορτή συνεχίζεται», που παραδίνει άλλη μια ταινία αγωνιστικής στράτευσης και κοινωνικής αλληλεγγύης, τοποθετημένη στην αγαπημένη του γενέτειρα, την Μασσαλία, πάντα με την αγαπημένη του παρέα ηθοποιών, την μούσα και σύζυγό του Αριάν Ασκαρίντ, πλάι στους Ζαν-Πιερ Νταρουσέν και Ζεράρ Μεϊλάν. Ο Γκεντιγκιάν αναφέρεται στο αληθινό τραγικό συμβάν των εννέα θυμάτων από την κατάρρευση δυο εγκαταλελειμμένων πολυκατοικιών, που στέγαζαν μετανάστες, σε κεντρική συνοικία της Μασσαλίας, το 2018. Βαθιά ταραγμένη από αυτό το γεγονός, η χήρα Ροζά, νοσοκόμα πριν τη συνταξιοδότηση, βάζει υποψηφιότητα για τις δημοτικές εκλογές, ευελπιστώντας να συνενώσει στον συνδυασμό τις ντόπιες αριστερές συνιστώσες, παρά τις διαφωνίες. Η δραστήρια Ροζά -αναφορά στην Ρόζα Λούξεμπουργκ- περιτριγυρίζεται από τα εγγόνια της, ονειρεύεται τον μακαρίτη κομμουνιστή πατέρα της και φιλοξενεί τον αδερφό της Τόνιο -αναφορά στον Αντόνιο Γκράμσι- τη στιγμή που ερωτεύεται τον βιβλιόφιλο Ανρί, πατέρα της ακτιβίστριας Αλίς, δασκάλας χορωδίας στην κατειλημμένη από αριστερές οργανώσεις εκκλησία, αγαπημένη αρραβωνιαστικιά του Σαρκίς, μικρότερου γιου της, ιδιοκτήτη του κεντρικού καφενείου της πόλης «Η ωραία Αρμενία». Οπαδός του Ζαν-Λυκ Μελανσόν, ο Γκεντιγκιάν δημιουργεί άλλο ένα τρυφερό και συγκινητικό ουμανιστικό μελόδραμα, που συνενώνει τα γνώριμα θέματα του σκηνοθέτη: έρωτας, οικογένεια, αριστερά, Μασσαλία, Αρμενία.
Στο Διαγωνιστικό συμμετείχε και η νέα ταινία του Στεφάν Μπριζέ «Μαζί ξανά», που απομακρύνεται από τις γνώριμες πολιτικοποιημένες θεματικές του, δημιουργώντας μια μελαγχολική κομεντί χαμηλών τόνων και κωμικών εκφάνσεων, με πρωταγωνιστικό ζευγάρι τους εξαιρετικούς Γκιγιώμ Κανέ και Άλμπα Ρορβάρχερ.
Παρότι φέτος έλειψαν οι ταινίες αφρικανικού χρώματος στο Πανόραμα, παρουσιάστηκαν σημαντικές ταινίες της φετινής γαλλικής κινηματογραφικής παραγωγής, όπως η συναρπαστική ταινία εποχής «Ζήτημα τιμής», του διάσημου Ελβετού ηθοποιού και σκηνοθέτη Βενσάν Περέζ, με συναρπαστικές μονομαχίες στο Παρίσι της Μπελ Επόκ και εξαιρετικό καστ ηθοποιών. Η δυναμική φεμινίστρια δημοσιογράφος Μαρί-Ροζ Αστιέ (Ντοριά Τιλιέρ), μετά από δυσφημιστικό εναντίον της άρθρο, προκαλεί σε μονομαχία τον εκδότη της συντηρητικής φυλλάδας Φερνιντάν Μασάτ (Νταμιέν Μπονάρ), ζητώντας από τον ονομαστό δάσκαλο ξιφασκίας Κλεμάν Λακάζ (Ροσντί Ζεμ) να την εκπαιδεύσει, τη στιγμή που ο Λακάζ στοχεύει να εκδικηθεί τον σαδιστή συνταγματάρχη Μπερσέρ (Βενσάν Περέζ), που δολοφόνησε εν ψυχρώ σε ξιφομαχία, τον νεαρό ανιψιό του.
Στο μεταίχμιο μια νέας εποχής μοντέρνων ανακαλύψεων, συγκρούεται ο παλιός κόσμος πατριαρχικών αντιλήψεων, που εκπροσωπείται από έμπειρους στα όπλα, αδίστακτους στρατιωτικούς, με τα νέα ήθη μαχητικών γυναικών που φορούν παντελόνια, δημοσιεύουν άρθρα και διεκδικούν δικαίωμα ψήφου, ενώ πλέον κραδαίνουν και ξίφη, υπερασπίζοντας οι ίδιες την τιμή τους.
Σκηνοθέτρια εμπορικών βιογραφικών μυθοπλασιών, η Αν Φοντέν επιχειρεί στην ταινία «Μπολερό», στο Πανόραμα, να αναδείξει τις συνθήκες που ενέπνευσαν τον Μωρίς Ραβέλ να συνθέσει το πιο διάσημο έργο του. Ο Ραφαέλ Περσονάζ που ενσαρκώνει τον μικρόσωμο και ξερακιανό Ραβέλ, συνομίλησε με το κοινό, για τις δυσκολίες του απαιτητικού ρόλου του, καθώς χρειάστηκε να χάσει επιπλέον κιλά και να κάνει μαθήματα πιάνου για ένα χρόνο, με τον διάσημο Γάλλο πιανίστα Αλεξάντρ Ταρό, που στην ταινία ερμηνεύει τον Πιερ Λαλό και είναι αυτός που ερμηνεύει τα δύσκολα πιανιστικά. Η Φοντέν παρουσιάζει τον πάντα καλοντυμένο και μανιώδη καπνιστή Ραβέλ, εστιάζοντας σε έναν συγκρατημένο ασεξουαλικό χαρακτήρα, που δόθηκε ολόψυχα στη μουσική του. Τα γυρίσματα έγιναν στο πραγματικό του σπίτι και τώρα μουσείο Ραβέλ, έξω από το Παρίσι, ενώ χρησιμοποιήθηκε το ίδιο πιάνο, στο οποίο είχε συνθέσει ο Ραβέλ το Μπολερό.
* Η Ιφιγένεια Καλαντζή είναι θεωρητικός-κριτικός κινηματογράφου, ifigenia.kalantzi@gmail.com
INFO
- Το νέο ντοκιμαντέρ του Φίλιππου Κουτσαφτή «Οι Eλευσίνιοι», προβάλλεται στο Δαναό, από 11/4/2024.
- Η Ένωση Σκηνοθετών – Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου (ΕΣΠΕΚ) οργανώνει τη δράση «LANDMARKS II – Το σινεμά στο κέντρο / Η Αθήνα στο σινεμά», προβάλλοντας 13 ταινίες για το κέντρο της Αθήνας, σε Έλλη, Άστυ, Άστορ και Cinobo Όπερα, τις υπόλοιπες 3 Δευτέρες του Απριλίου (15/4, 22/4, 29/4/2024).
- Μεγάλο αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος «Αστυγραφίες στην Οθόνη» (11/4-17/4/2024), με 24 παλιότερες και σύγχρονες ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, με θέμα την πόλη και την ανοικοδόμηση (tainiothiki.gr).
