Οι διαδοχικές φάσεις της επανάστασης από τον Μουμπάρακ μέχρι το δημοψήφισμα. Του Άλαα Σουκράλα*
Όταν έγινε καθαρό για τις ΗΠΑ και την ηγεσία του Στρατού ότι το καθεστώς του Μουμπάρακ δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τη μαζική εξέγερση, στρατηγική τους έκτοτε ήταν η χρησιμοποίηση των Αδελφών Μουσουλμάνων (Α.Μ.) για τη δημιουργία ενός ημι-κοσμικού αυταρχικού καθεστώτος ως τρόπο για να ελέγχουν το λαό, τις ακραίες ισλαμικές ομάδες και την επιρροή των Α.Μ. στη Χαμάς.
Παρ’ όλα αυτά, αν και οι σχέσεις μεταξύ Στρατού και Α.Μ. έδειχναν αρχικά ομαλές, οι αντιθέσεις μεταξύ τους αποδείχτηκαν πολύ ισχυρότερες. Ταυτόχρονα και η σχέση των Α.Μ. με τις δημοκρατικές και αριστερές δυνάμεις γινόταν όλο και πιο ανταγωνιστική.
Στρατηγική των Α.Μ. συνιστούσε πάντα η «Αδελφοποίηση» του κράτους, δηλαδή η σταδιακή κατάληψη όλων των βασικών θέσεων σε κυβέρνηση, συνδικάτα και τοπικές αρχές από «έμπιστους Αδελφούς». Ωστόσο, πριν από την επανάσταση, το σχέδιο ήταν αυτό να γίνει σταδιακά. Μετά την πτώση του Μουμπάρακ, ενθαρρυμένοι από τη συμμαχία τους με το Στρατό και το κράτος και από την έλλειψη προετοιμασίας των πλατιών δημοκρατικών δυνάμεων, οι Α.Μ. ένιωσαν ότι μπορούσαν να προχωρήσουν πιο γρήγορα. Με την υποστήριξη των ΗΠΑ, του Ερντογάν και του Κατάρ, οι Α.Μ. επιτάχυναν την αντικατάσταση των κρατικών αξιωματούχων από στελέχη των Α.Μ. Αν και είχαν υποσχεθεί αρχικά πως δεν έθεταν υποψηφιότητα για την προεδρία της χώρας, τελικά υποστήριξαν μια απολύτως δική τους επιλογή στο πρόσωπο του Μόρσι, ενώ η μόνη συμμαχία που σχημάτισαν στις βουλευτικές εκλογές ήταν με ακραίους φονταμενταλιστές (ανάμεσά τους και ένοπλες ομάδες) αποσπώντας έτσι τα 2/3 του κοινοβουλίου.
Ο Μόρσι ανακηρύχθηκε πρόεδρος με την υποστήριξη και πίεση των ΗΠΑ προς αυτή την κατεύθυνση που ήταν ολοφάνερη.
Η αλλαγή στρατηγικής των Α.Μ. προς τη γρήγορη κατάληψη όλων των κρίσιμων κρατικών πόστων, αλλά και πολλών ΜΜΕ, οδήγησε σύντομα στη ραγδαία μεταστροφή ενάντιά τους από όλα τα άλλα τμήματα της κοινωνίας, πέρα από τους σκληροπυρηνικούς ισλαμιστές. Στο επίπεδο του δρόμου, το κίνημα ενάντια στους Α.Μ. απέκτησε σύντομα πολύ μαζικά χαρακτηριστικά όπου δέχτηκε τις από κοινού επιθέσεις αστυνομίας και Α.Μ. Οι Α.Μ. έχαναν όλο και περισσότερο έδαφος με ταχείς ρυθμούς. Ό,τι συνειδητοποιούσαν οι μάζες μέσα στην επανάσταση σε μια μέρα, δεν το είχαν συνειδητοποιήσει σε χρόνια ολόκληρα στο παρελθόν.
Οι πρώτες συγκρούσεις ήταν με τη νεολαία και τους εργαζόμενους που βρίσκονταν στην πρωτοπορία της επανάστασης, ενώ εναντίωση εκφράστηκε στη συνέχεια και από τμήματα του κρατικού μηχανισμού όπως οι δικαστικοί λειτουργοί, καθώς και από τα μη-ισλαμικά ΜΜΕ. Ακολούθησε ο Στρατός, όταν μετά την καθαίρεση των δύο πρώην επικεφαλής Ταντάουι και Αϊνάν, υπήρξαν φήμες για αντικατάσταση και του Σίσι, του νέου υπουργού Άμυνας, από άνθρωπο των Α.Μ.
Η ανατροπή των Α.Μ.
Δύο ήταν οι σημαντικοί σταθμοί που οδήγησαν στην ανατροπή των Α.Μ. Ο πρώτος ήταν η τεράστια διαδήλωση μπροστά στο προεδρικό μέγαρο, όπου συμμετείχε όλη η επαναστατημένη νεολαία, εργαζόμενοι και άνθρωποι της μεσαίας τάξης, και μεγάλο μέρος της μειονότητας των Κοπτών που ένιωσε να απειλείται από τους ισλαμιστές. Η διαδήλωση αντιμετωπίστηκε με αληθινά πυρά, ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια από τους υποστηρικτές των Α.Μ. Ο δεύτερος ήταν το κίνημα «Ταμάροντ» (εξέγερση) από ομάδες νεολαίων από τα τέλη του 2012 που ζητούσε την απομάκρυνση Μόρσι και την διεξαγωγή πρόωρων προεδρικών εκλογών.
Το Ταμάροντ, που ξεκίνησε με τη συλλογή υπογραφών και εξαπλώθηκε σαν φωτιά, καλούσε επίσης σε μαζική διαδήλωση στην επέτειο της εκλογής του Μόρσι, στις 30 Ιουνίου. Η διαδήλωση ήταν ίσως η μεγαλύτερη που έγινε ποτέ στην παγκόσμια ιστορία -κάποιες εκτιμήσεις μιλάνε για 30 εκατομμύρια. Στους δρόμους, σε όλη την Αίγυπτο, ζητούσαν την καθαίρεση του Μόρσι και των Α.Μ. Θεωρείται ο τρίτος κύκλος της επανάστασης.
Σε αυτές τις συνθήκες, ο Στρατός υπό την ηγεσία του Αλ Σίσι άδραξε την ευκαιρία και εκδίωξε τον Μόρσι. Ωστόσο, το σφοδρό αυτό χτύπημα έκανε φανερό ότι το υπουργείο Εσωτερικών και κομμάτια της κλίκας του Μουμπάρακ αναζητούσαν ευκαιρία να οδηγηθεί η κατάσταση σε ένοπλη αντιπαράθεση με τους Α.Μ. Οι Α.Μ. απάντησαν αναλόγως και η αντιπαράθεση κλιμακώθηκε σε ένοπλη σύγκρουση, παρά σε πολιτική και ιδεολογική μαζική πάλη, όπως στην επανάσταση.
Το υπουργείο Εσωτερικών και η Αστυνομία άδραξαν επίσης την ευκαιρία να συκοφαντήσουν την επανάσταση του Ιανουαρίου και τη νεολαία της επανάστασης, αποκαλώντας τους αναρχικούς, κατηγορώντας τους πως είναι τσιράκια των Αμερικανών κ.λπ. Η Αστυνομία ήθελε να πάρει εκδίκηση για τον εξευτελισμό της στις 25 Ιανουαρίου 2011 και επιδίωκε την επιστροφή στο αυταρχικό καθεστώς. Ταυτόχρονα, οι ανεξάρτητες ομάδες της επαναστατημένης νεολαίας και τα αριστερά κόμματα όπως και νέα δημοκρατικά κόμματα πίεζαν για ένα δημοκρατικό κοινωνικά δίκαιο Σύνταγμα.
Πιο δημοκρατικό πλαίσιο δράσης
Το νέο Σύνταγμα που ψηφίστηκε (στην Επιτροπή συμμετείχε και το κόμμα μας) με δημοψήφισμα, θεωρείται από το μεγαλύτερο μέρος της Αριστεράς ως το καλύτερο Σύνταγμα που υπήρξε στην Αίγυπτο. Παρ’ όλα αυτά αντιταχθήκαμε έντονα σε ορισμένα από τα άρθρα, όπως το δικαίωμα στη διαδήλωση μόνο με προηγούμενη άδεια του υπουργείου Εσωτερικών κ.ά.
Η συμμετοχή στο δημοψήφισμα έφτασε το 39% ενώ η συμμετοχή για την ψήφιση του προηγούμενου συντάγματος των Α.Μ. ήταν 32%. Εν τούτοις, έγινε φανερό ότι η νεολαία, σε μεγάλο βαθμό, δεν συμμετείχε στο δημοψήφισμα, κάτι που ευτυχώς θορύβησε την κυβέρνηση. Πρόσφατα, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και σε οργανώσεις νεολαίας, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κόμματα, για να συζητηθούν τα προβλήματα, κυρίως τα αντιδημοκρατικά άρθρα του Συντάγματος, όπως και ο αυταρχισμός του υπουργείου Εσωτερικών και της Αστυνομίας. Η κυβέρνηση δήλωσε πως κανένας από το παλιό καθεστώς δεν θα επιστρέψει, ζήτησε δημόσια από τα ΜΜΕ να σταματήσουν να συκοφαντούν τη νεολαία της επανάστασης της 25ης Ιανουαρίου κ.ά.
Η Αίγυπτος βρίσκεται τώρα σε μια νέα φάση ανάπτυξης της επανάστασης, νέο έδαφος έχει κερδηθεί και νέοι πιο πολιτικοποιημένοι άνθρωποι έχουν έρθει στο προσκήνιο, ενώ χιλιάδες νέα ανεξάρτητα συνδικάτα εργαζομένων και δημοσίων υπαλλήλων έχουν συγκροτηθεί. Η κυριαρχία, βέβαια, θα συνεχίσει να βρίσκεται στα χέρια της ίδιας τάξης αν και σε ένα πιο δημοκρατικό πλαίσιο.
* Ο Άλαα Σουκράλα
είναι στέλεχος της Λαϊκής
Σοσιαλιστικής Συμμαχίας
Η ανατροπή Μόρσι και το δίλημμα της Αριστεράς
Η επανάσταση γεννάει την αντεπανάσταση. Μετά την επανάσταση ο Στρατός ακολούθησε μια στρατηγική σύμπτυξης μιας νέας συμμαχίας με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στην Αίγυπτο και την ευρύτερη περιοχή. Αυτή η συμμαχία κυβέρνησε την Αίγυπτο περίπου 2 χρόνια και προσπάθησε να συντρίψει το λαϊκό κίνημα.
Ένας νέος κύκλος της επανάστασης άρχισε, καθώς δεκάδες εκατομμύρια λαού βγήκαν στους δρόμους, ενάντια στους ίδιους Α.Μ. στους οποίους μόλις πριν από δυο χρόνια είχαν δώσει τα ¾ των εδρών στη Βουλή.
Εν τω μεταξύ, άλλες ομάδες εξουσίας που ένιωσαν να απειλούνται από τους Α.Μ., με τον Στρατό επικεφαλής, βρήκαν την ευκαιρία να ξεφορτωθούν τον Μόρσι διώχνοντάς τον.
Ο συνασπισμός που προέκυψε τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, κατά την ανατροπή των Α.Μ. ήταν φυσικά ετερόκλητος. Αποτελείτο από τα δημοκρατικά κόμματα και τις οργανώσεις της επαναστατημένης νεολαίας, διάφορες αστικές πολιτικές δυνάμεις, πρώην θεσμικά κόμματα, ακόμα και πρώην μέλη της κλίκας Μουμπάρακ.
Το υπουργείο Εσωτερικών και η Αστυνομία ζήτησαν από το Στρατό και τη νέα κυβέρνηση πλήρη υποστήριξη και απόλυτη ελευθερία κινήσεων για να ξεφορτωθούν τους Α.Μ. Ο σκοπός τους έγινε όλο και πιο ξεκάθαρος: Η δυνατότητα χρήσης στυγνής βίας ενάντια στη βία των Α.Μ ήταν η ευκαιρία τους να συντρίψουν την επανάσταση και να εκδικηθούν για τον ξεσηκωμό του 2011. Έχει αποδειχθεί ότι η στρατιωτικοποίηση της πάλης είναι η ασφαλέστερη μέθοδος αποστασιοποίησης του λαού από αυτήν.
Αυτό είναι το δίλημμα που αντιμετωπίζει το επαναστατικό κίνημα αυτή τη στιγμή.
Όμως, από την άλλη, η ανατροπή του Μόρσι αντιπροσωπεύει μια σπουδαία νίκη. Τα περισσότερα κόμματα της Αριστεράς, όπως και σχεδόν όλες οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, θεωρούν ότι οι επιπτώσεις από τη συνέχιση του καθεστώτος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, έστω και για έναν ακόμα χρόνο, θα ήταν τόσο φριχτές που η ζημιά θα ήταν ανυπολόγιστη.
Κάτι τέτοιο θα σηματοδοτούσε τη συνέχιση για πολλά χρόνια ενός δικτατορικού, λαϊκίστικου, ημι-φασιστικού καθεστώτος που θα άλλαζε όχι μόνο το πολιτικό σκηνικό μέσω της συστηματικής εκκαθάρισης όλων των άλλων πολιτικών δυνάμεων, αλλά και την εξάπλωση του σεχταρισμού και της διαίρεσης όχι μόνο στο λαό της Αιγύπτου αλλά και στον αραβικό κόσμο.
Το σχέδιο των Α.Μ. για τη Γάζα και το Παλαιστινιακό
Σε περιφερειακό επίπεδο, οι Α.Μ. απέδειξαν στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ ότι μπορούσαν να ελέγξουν τη Χαμάς και ακόμη να επιλύσουν το παλαιστινιακό ζήτημα με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Θα έδιναν στη Γάζα, που ελέγχεται από τη Χαμάς, ένα τμήμα του Σινά και θα γινόταν η Γάζα ένα Ισλαμικό Ιμαράχ (επαρχία) και τμήμα ενός μεγαλύτερου ισλαμικού κράτους.
Η εξέλιξη αυτή (αν συνδυαζόταν και με πέρασμα τμήματος της Δυτικής Όχθης στην Ιορδανία) θα εξαφάνιζε την παλαιστινιακή υπόθεση…
