Δεν έχουμε ανάγκη από φιλάνθρωπους προστάτες, αλλά από πολιτικούς με καθαρή σκέψη και δράση
Του Λάζαρου Τεντόμα*
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ανάπηροι πολίτες προηγούνται της κρίσης. Ο αυταρχισμός του διοικητικού/ιατρικού μοντέλου της αναπηρίας δεν είναι γέννημα της κρίσης. Κυριαρχούσε, κυριαρχεί και είναι τουλάχιστον υποκριτική στάση να πιστεύουμε ότι η αναπηρία κατασκευάζεται ως μια προβληματική κατάσταση, τώρα που γενικεύεται η εξουσία του δίπολου «πόροι-δαπάνες». Η πιστοποίηση της αναπηρίας μέσω των αποδεικτικών στοιχείων της ιατρικής γνωμάτευσης δεν είναι σύμπτωμα της εποχής μας. Υπήρχε όσο υπάρχει το ιατρικοδιαγνωστικό μοντέλο.
Ίσως τώρα που όλοι πλέον συνειδητοποιούμε, σιγά-σιγά, ότι δεν υπάρχουν «ευπαθείς ομάδες» αλλά όλη η κοινωνία είναι σε ευπάθεια, ας εξετάσουμε κριτικά ποιες είναι οι ριζοσπαστικές προτάσεις και ας μην λειτουργούμε πυροσβεστικά μπερδεύοντας για άλλη μια φορά την αναπηρία με τη φιλανθρωπία. Αυτή η τελευταία πρόσμιξη δεν βγήκε στην επιφάνεια τα τελευταία χρόνια, είναι μια συνθήκη που ακολουθεί με έναν βίαιο τρόπο την αναπηρία από τότε που ο κρατισμός χειρίστηκε με εκλεπτυσμένο τρόπο/ους το «όσο υπάρχουν άνθρωποι..». Είναι βολικό να «συντρέχουν» οι απανταχού φιλάνθρωποι για να καλύψουν τα κενά του κρατισμού. Και εδώ συντελείται το μεγάλο μπέρδεμα: Άλλο φιλανθρωπία και άλλο πολιτειότητα. Και οι δύο έννοιες βασίζονται στην κοινωνική δικαιοσύνη, εν τούτοις υπονοούν διαφορετικά επίπεδα εξουσιαστικότητας.
Η πολιτειότητα, σε αντίθεση με τη φιλανθρωπία, βασίζεται στην άνευ όρων αποδοχή της διαφορετικότητας και στην ενδυνάμωση της ενεργητικής συμμετοχής του πολίτη, ενώ η φιλανθρωπία καλύπτει τις άμεσες και τρέχουσες επιβιωτικές ανάγκες χωρίς να στοχεύει σε μακροπρόθεσμους στόχους άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων. Επιπλέον, η φιλανθρωπική οπτική εξαντλείται στην έννοια της προσφοράς ως έκφραση υπεροχής σε ένα ασαφές πεδίο κοινωνικότητας.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο φιλανθρωπικός λόγος αναπτύχθηκε κυρίως στον χώρο των ιδρυμάτων και ενίσχυσε την περιχαράκωση των ανάπηρων ατόμων. Έτσι, στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας, η φροντίδα δεν συνδέθηκε με την πολιτική πράξη και αποκόπηκε από τα ευρύτερα πολιτικά ζητήματα. Δυστυχώς, η διάβρωση της αναπηρίας από τον φιλανθρωπικό λόγο είναι τόσο μεγάλη που σε πολλές περιπτώσεις δεν είμαστε σε θέση να διακρίνουμε την καθαρή πολιτική σκέψη και πρόθεση από τις λαϊκίστικου τύπου υποσχέσεις για το «καλό των ανάπηρων ατόμων». Δεν έχουμε ανάγκη από κάθε λογής φιλάνθρωπους προστάτες, αλλά από πολιτικούς με καθαρή σκέψη και δράση. Και αυτά τα χαρακτηριστικά δεν αφορούν αποκλειστικά την αναπηρία.
* Ο Λάζαρος Τεντόμας είναι εκπαιδευτικός με αναπηρία, δρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό της Ανοιχτής Πόλης στον Δήμο της Αθήνας
