«Δίχως κέρδος κέρατα» για τη χώρα από τα μαθηματικά της νέας «ελάφρυνσης» του χρέους – Το ΔΝΤ και το τρικ του χρηματοδοτικού κενού και του νέου δανείου. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Πέρασε μάλλον απαρατήρητη η χθεσινή επέτειος. 22 χρόνια από τότε που η Ε.Ε. αποφάσισε να μπει στη δημοσιονομική φυλακή του Μάαστριχτ και των μετέπειτα Συνθηκών που έκαναν μαρτυρική την παραμονή σ’ αυτήν. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα αυτοεγκλωβίστηκε στο κυνήγι του χρέους και των ελλειμμάτων. Και ο παράδοξος απολογισμός; Από τότε που η Ε.Ε. υιοθέτησε το 60% ως ιδανικό λόγο χρέους προς ΑΕΠ, το ευρωπαϊκό χρέος, και κυρίως αυτό της Ευρωζώνης, απογειώθηκε κοντά στα επίπεδα του 100% του ΑΕΠ.
Το ακραίο πρόβλημα παραμένει η Ελλάδα, με χρέος 175% του ΑΕΠ, κυρίως ως αποτέλεσμα της «διάσωσής» της απ’ αυτό. Το ευρωπαϊκό διευθυντήριο, μαζί με το ΔΝΤ, προσπαθούν για μια ακόμη φορά να σώσουν τα προσχήματα της καταστροφής που βαφτίστηκε «σωτηρία». Το μπαράζ ελεγχόμενων διαρροών τις προηγούμενες μέρες επιβεβαιώνει ότι οι δανειστές ετοιμάζονται- ερήμην της κυβέρνησης φυσικά, όπως αποκαλύφθηκε με τη μυστική σύσκεψη της 27ης Ιανουαρίου- να προσφέρουν ένα ακόμη «δώρο» στην Ελλάδα. Μόνο που οι αριθμοί του βασικού σεναρίου που έχει σχεδόν επιβεβαιωθεί δεν περιγράφουν «δώρο», αλλά ένα «φιλοδώρημα», και μάλιστα με βαριά ανταλλάγματα.
Το βασικό σενάριο
Το σενάριο είναι λίγο πολύ γνωστό. Κάπου μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου το Eurogroup θα λάβει απόφαση για νέα «ελάφρυνση» του ελληνικού χρέους, όπως έχει δεσμευτεί από τον Νοέμβριο του 2012 έναντι του ΔΝΤ, προκειμένου να καλύπτονται οι δυο βασικές απαιτήσεις του εγγυητή της διεθνούς τοκογλυφίας: η μείωση του χρέους στο 124% μέχρι το 2020 και η κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2014-2015, που κυμαίνεται μεταξύ 15 και 20 δισ. ευρώ. Για να υπηρετηθεί η συμφωνία με το ΔΝΤ, οι Ευρωπαίοι δανειστές σκοπεύουν πρώτον, να επιμηκύνουν όλα τα (ευρωπαϊκα) δάνεια από τα 30 στα 50 χρόνια, δεύτερον, να μειώσουν το επιτόκιο του διακρατικού δανείου του πρώτου Mνημονίου (53 δισ.) από το 0,80% στο 0,30% περίπου, και τρίτον να προσθέσουν ένα ακόμη δάνειο ύψους περίπου 15 δισ. ευρώ που θα καλύψει το χρηματοδοτικό κενό της διετίας.
Από το σενάριο αυτό, εφόσον επιβεβαιωθεί τους επόμενους μήνες, προκύπτουν τέσσερα πράγματα:
– Πρώτον, έχει αποκλειστεί κάθε περίπτωση άμεσου κουρέματος του χρέους, αλλά και πραγματικής ελάφρυνσης των τόκων, αφού ΔΝΤ, ΕΚΤ και EFSF αποκλείουν συμβολή τους σε μείωση επιτοκίων. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του δανείου (περίπου 190 δισ.) θα αποπληρωθεί με υψηλά επιτόκια, ιδιαίτερα σε σχέση με τα αρνητικά επιτόκια στα οποία προσανατολίζεται η ΕΚΤ.
– Δεύτερον, έχουν αποκλειστεί οι κυβερνητικές εισηγήσεις για αξιοποίηση των 10 δισ. ευρώ της ανακαφελαιοποίησης των τραπεζών, επομένως προεξοφλείται ότι θα χρειαστούν κι άλλα κεφάλαια. Ακόμη, κανείς από τους εταίρους δεν φαίνεται να επενδύει στις κυβερνητικές προσδοκίες για έξοδο στις αγορές, έστω και για συμβολικούς λόγους. Εξ ου και το τρίτο δάνειο των περίπου 15 δισ. που θα πάει πακέτο με τρίτο Mνημόνιο, ασχέτως του πώς αυτό θα ονομαστεί.
– Τρίτον, το πραγματικό, ταμιακό όφελος από αυτή την «ελάφρυνση» του χρέους δεν υπερβαίνει τα 2-2,5 δισ. ευρώ, περίπου 250 εκατ. τον χρόνο, από τη μείωση του επιτοκίου. Κάποια ελάφρυνση στο ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους (τόκοι) προκύπτει και από την επιμήκυνση στην 50ετία, αλλά αυτό αντισταθμίζεται από το γεγονός ότι άλλη μια γενιά θα εγκλωβιστεί στη φυλακή του κρατικού χρέους μέχρι το 2062! Το χρέος σαν απόλυτος αριθμός και σαν ποσοστό του ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 15 δισ. (από 309 σε 325 δισ. και από 175% σε 185% του ΑΕΠ!) κι είναι ένα ερώτημα πώς θα προκύψει η μείωσή του 110% του ΑΕΠ μέχρι το 2022. Για να συμβεί αυτό το «θαύμα» θα πρέπει η χώρα να εξοφλήσει πάνω από 100 δισ. χρέους (σε σημερινές τιμές) τα επόμενα 9 χρόνια, να μην προσφύγει παρά ελάχιστα σε νέο δανεισμό ή, αντιστρόφως, να προσθέτει το ίδιο διάστημα κάθε χρόνο τουλάχιστον 13 δισ. στο ΑΕΠ της, περίπου 7%! Ακόμη κι ένας μετριοπαθής συνδυασμός των παραπάνω, στις συνθήκες παραγωγικής κατάρρευσης που έχουν διαμορφωθεί, φαίνεται απίθανος.
– Τέταρτον, στην πραγματικότητα, από τα υπονοούμενα αυτού του σεναρίου συνάγεται ότι το ΔΝΤ δεν πρόκειται να διαρρήξει τα ιμάτιά του για να υπηρετηθεί η επιθυμητή μείωση του χρέους μέχρι το 2022. «Η ανάπτυξη είναι το κύριο εργαλείο μείωσης του χρέους», λέει τώρα η Κριστίν Λαγκάρντ, αποφεύγοντας αναφορές σε άμεσο κούρεμα. Το ΔΝΤ εστιάζει πια το ενδιαφέρον του κυρίως στο να είναι εντάξει απέναντι στους χρηματοδότες του, ιδιαίτερα τις αναπτυσσόμενες χώρες. Έτσι, συμβιβάζεται με το βασικό στοιχείο του νέου «φιλοδωρήματος» προς την Ελλάδα. Το νέο δάνειο των περίπου 15 δισ. που θα χορηγηθεί για να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό του 2014-2015.
Κατά σατανική… σύμπτωση το ποσό αυτό αντιστοιχεί στα χρήματα που περιμένει να πάρει πίσω το ΔΝΤ την ίδια περίοδο, έναντι του δανείου των 28 δισ. που έχει δώσει (και ακόμη οφείλει) στην Ελλάδα. Η εικόνα είναι σχιζοφρενική: μέχρι το τέλος του 2015 το ΔΝΤ θα πρέπει να δώσει στην Ελλάδα (αν είναι «καλό παιδί») περίπου 17 δισ. και να πάρει πίσω τα 15 δισ.
Εν ολίγοις, το περίφημο χρηματοδοτικό κενό της διετίας δεν είναι τίποτε άλλο από τη λίβρα κρέατος που απαιτεί ο Σάιλοκ της Ουάσιγκτον για να μην αποχωρήσει πλήρως από το ελληνικό πρόγραμμα «διάσωσης»!
Χαλαρότης τέλος!
Ο απολογισμός του σχεδιασμού που κυοφορείται εδώ και ένα χρόνο σε ένα παρασκήνιο διπλωματικών πιέσεων του ΔΝΤ προς τους Ευρωπαίους αξιωματούχους για την Ελλάδα δεν είναι παρά δίχως κέρδος κέρατα. Τα μαθηματικά της τρίτης «διάσωσης» δεν βγαίνουν, κι είναι ένα ερώτημα πώς θα καταφέρει να τα «πουλήσει» ως επιτυχία η κυβέρνηση για να αποφύγει τα επικείμενα εκλογικά Βατερλό.
Οι δανειστές, αισθανόμενοι υπέρ το δέον γενναιόδωροι, θα στείλουν μετά το Eurogroup της 17ης Φεβρουαρίου την τρόικα πάλι στην Αθήνα με μεγάλες απαιτήσεις τυφλής πίστης στο «μεταρρυθμιστικό ευαγγέλιο». Η χαλαρότητα, οι «μαγκιές» και το μοίρασμα του «πρωτογενούς πλεονάσματος» δεξιά κι αριστερά παίρνουν τέλος. Η μόνη εκλογική διευκόλυνση που ενδεχομένως θα γίνει στην κυβέρνηση είναι να της επιτραπεί να μεταθέσει μετά τις εκλογές τα πιο βαριά «μεταρρυθμιστικά» νομοθετήματα.
Εξάλλου, πέρα από τις τρέχουσες αξιολογήσεις της τρόικας για τις δόσεις που εκκρεμούν, απομένει μια πιο μεγάλη διαπραγμάτευση, για τα ανταλλάγματα του νέου δανείου. Το νέο δάνειο είναι μικρό μπροστά στα 244 δισ. των δύο προηγούμενων μνημονίων, αλλά είναι και ευκαιρία να δοκιμαστεί ένα εναλλακτικό, μετα-μνημονιακό μοντέλο δεσμεύσεων, όχι απαραίτητα με συμμετοχή του ΔΝΤ και της τρόικας, αλλά με βάσει τους δρακόντειους κανόνες του Δημοσιονομικού Συμφώνου και του Συμφώνου για το Ευρώ+, που προβλέπουν «μεταρρυθμιστικά σύμφωνα», μακρόχρονη εποπτεία (μέχρι την αποπληρωμή του 75% των δανεικών από τους μηχανισμούς) και εξοντωτικές κυρώσεις αποκλεισμού από τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.
Εδώ ίσως φανούν χρήσιμες και οι «ιδέες» της Bundesbank για την «αρχή της εθνικής ευθύνης» στις μελλοντικές διασώσεις, που βάζει χέρι σε δημόσια αλλά και ιδιωτική περιουσία των πολιτών. Ο κ. Στουρνάρας είναι πιθανότατο να έχει μάθει τις «καυτές» λεπτομέρειες αυτών των νέων «ιδεών», στο ταξίδι του στη Φρανκφούρτη, αλλά είναι απίθανο να τις μοιραστεί μαζί μας. Τουλάχιστον όχι μέχρι τις εκλογές.
