Οπωσδήποτε ο Σαίξπηρ θα μπορούσε να γράψει μια καλή κωμωδία με αφορμή τις προχθεσινές βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία. Διότι τι άλλο παρά κωμωδία είναι να αποκαλείται παντού και από τους πάντες «θρίαμβος» το αστείο ποσοστό (μετά από 14 χρόνια Συντηρητικών κυβερνήσεων) των Εργατικών του ανεκδιήγητου κυρίου Στάρμερ; Κι όμως, σύμπας ο πολιτικός και μιντιακός θίασος της Βρετανίας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης παριστάνει ότι, αφού ένα κόμμα με 33,7% των έγκυρων ψήφων απέσπασε το 63,5% των εδρών της Βουλής των Κοινοτήτων, όλα πάνε πρίμα. Μέχρι και επιστροφή της Βρετανίας στην Ε.Ε. ονειρεύονται (κι εδώ ταιριάζει ο Σαίξπηρ, με το «Όνειρο Θερινής νυκτός»).
Η συντριβή των Συντηρητικών είναι βέβαια γεγονός: το ποσοστό τους κατρακυλά 20 μονάδες κάτω από αυτό του 2019. Σε επίπεδο ψήφων η κατρακύλα είναι ακόμα πιο θεαματική, αφού η συμμετοχή σημείωσε επίσης μεγάλη πτώση: έχασαν πάνω από 7 εκατομμύρια ψήφους (ακόμη και οι «θριαμβευτές» Εργατικοί έχασαν σχεδόν 600.000 ψήφους σε σχέση με το 2019!). Όμως ποιος επωφελήθηκε από τη βαριά ήττα των Συντηρητικών του μεγιστάνα Σούνακ; Όχι οι Εργατικοί, αλλά το Reform UK του Φάρατζ και οι Πράσινοι (οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες αύξησαν ελάχιστα το ποσοστό τους λόγω της μειωμένης συμμετοχής, ενώ έχασαν 200.000 ψήφους). Με άλλα λόγια, ο περίφημος βρετανικός δικομματισμός έχει πάει περίπατο, αφού μαζί οι δύο «μεγάλοι» συγκεντρώνουν το χαμηλότερο άθροισμα στη σύγχρονη βρετανική ιστορία.
Θαύμα, θαύμα!
Όμως εδώ σκοντάφτουμε στο πιο εντυπωσιακό αριστούργημα της «αρχαιότερης εν λειτουργία δημοκρατίας του κόσμου», που για κάποιον περίεργο λόγο δεν προβληματίζει κανέναν σοβαρό αναλυτή (μονάχα κάτι Ινδοί και λοιποί πρώην υπήκοοι του Στέμματος επιτρέπουν στον εαυτό τους μια διακριτική ειρωνεία): με 14,3% η τρίτη πολιτική δύναμη της Βρετανίας βγάζει… 4 βουλευτές σε σύνολο 650! Δηλαδή η λαϊκή ψήφος στο Reform UK μεταφράζεται στο 0,6% των βουλευτικών εδρών. Ελαφρώς λιγότερο τραγική θα μπορούσε να θεωρηθεί η περίπτωση των Πράσινων (πέμπτη πολιτική δύναμη), που με 6,8% βγάζουν επίσης 4 έδρες. Δηλαδή το απόλυτα πλειοψηφικό σύστημα εγγυάται μια απόλυτη αλλοίωση της λαϊκής ψήφου.
Η αλλοίωση δεν σταματά εδώ: επειδή οι ψηφοφόροι τα γνωρίζουν όλα αυτά, εκβιάζονται να ψηφίσουν εκείνους που έχουν πιθανότητα να εκλεγούν, κι όχι το κόμμα της πρώτης επιλογής τους. Δεν είναι τυχαίο ότι οι επίσημες αναρτήσεις των αποτελεσμάτων αναφέρουν τα κόμματα με τη σειρά των εδρών που κέρδισαν, κι όχι με το ποσοστό τους – ώστε να μην βγάζει μάτι η απόλυτη αναντιστοιχία της λαϊκής βούλησης με τη «μετάφραση» που της κάνει το εκλογικό σύστημα. Επιπλέον, ο καταμερισμός των μονοεδρικών περιφερειών είναι μελετημένος έτσι ώστε να διασφαλίζει ότι για να εκλεγεί ένας βουλευτής στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου κατοικεί η πλειοψηφία των λαϊκών και εργατικών στρωμάτων, θα χρειάζεται αρκετές δεκάδες χιλιάδες ψήφων. Ενώ στην αραιοκατοικημένη –και πιο συντηρητική– ύπαιθρο θα αρκούν λίγες χιλιάδες. Με πολλούς τρόπους δηλαδή το σύστημα σιγουρεύει ότι κάθε ψήφος δεν μετρά το ίδιο.
Αναζητώντας μια σωτηρία που δεν έρχεται
Οι βαθιοί προβληματισμοί της βρετανικής ελίτ (η οποία κατανοεί ότι το σύστημα πάνω στο οποίο βάσιζε την πολιτική κυριαρχία της πνέει τα λοίσθια) κρύβονται καλά πίσω από τους στημένους πανηγυρισμούς ή τις κατήφειες των κακών ηθοποιών του βρετανικού θιάσου. Όμως άλλο είναι η συγκάλυψη του προβλήματος, κι άλλο η αντιμετώπισή του. Η βρετανική άρχουσα τάξη, με πολλές ρωγμές και αντιθέσεις να διαπερνούν και το εσωτερικό της, αναζητά ένα σχέδιο επιβίωσης που για την ώρα καμία πολιτική δύναμη δεν προσφέρει. Διότι ο Στάρμερ μπορεί να καθάρισε το Εργατικό Κόμμα από «ανεύθυνους» και «αντισημίτες», και να εγγυάται συνέχιση της έως τώρα πολιτικής στα βασικά ζητήματα, πασπαλισμένη ίσως με λίγο περισσότερα «δικαιωματικά» στρας. Παραμένει όμως το γεγονός ότι είναι ακριβώς αυτή η εξωτερική και εσωτερική πολιτική (της οποίας τη συνέχεια εγγυάται ένας ανθρωπάκος που φέρνει περισσότερο σε προσωπάρχη συνοικιακού σούπερ μάρκετ παρά σε πρωθυπουργό μιας Δυτικής πυρηνικής δύναμης) η οποία έχει βρει τοίχο.
Επιπλέον, είναι άγνωστο για πόσο καιρό ακόμη θα επιτρέπει μια έστω στοιχειώδη διαχείριση των καυτών προβλημάτων ένα πολιτικό σύστημα στημένο πάνω σε συσχετισμούς και δεδομένα μιας εποχής που έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Μπορεί με το 33,7% των έγκυρων ψήφων (δηλαδή το 20% του εκλογικού σώματος) να σάρωσε ο Στάρμερ τις βουλευτικές έδρες, αλλά για πόσο καιρό θα μπορεί να περπατά καμαρωτός κι αυτός ο γυμνός βασιλιάς πριν αρχίσουν οι υπήκοοί του να κρυφογελάνε ή να αγανακτούν; Και μέχρι τότε θα έχει μπορέσει η ελίτ να προετοιμάσει μια διάδοχη κατάσταση, ώστε να μην χάσει και τα αβγά και τα πασχάλια; Γίνεται όλο και πιο αμφίβολο, ιδίως όταν η παγκόσμια αναταραχή επιδεινώνεται. Αλλά ως εδώ: ας αφήσουμε τις στρουθοκαμήλους να χαρούν την άμμο στην οποία έχουν χώσει τα κεφάλια τους.
