Τον Απρίλιο του 2021 o Πέντρο Καστίγιο, επικεφαλής του αριστερού κόμματος «Ελεύθερο Περού», εκπλήττει τους πάντες, αποσπώντας 19% και την πρώτη θέση ανάμεσα σε 18 υποψηφίους στον Α΄ γύρο των προεδρικών εκλογών. Τον Ιούνιο, στον Β΄ γύρο, έρχεται η ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη: με 50,1% επικρατεί οριακά της δεξιάς Κέικο Φουτζιμόρι και εκλέγεται πρόεδρος της χώρας*. Όμως η συνέχεια δεν έχει πολλές εκπλήξεις: ο Καστίγιο μάλλον ακολουθεί την πορεία πολλών προοδευτικών Λατινοαμερικάνων προέδρων που εγκλωβίστηκαν σε μια «μετριοπαθή» διαχείριση, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα έναν συνεχή πόλεμο φθοράς από την ντόπια ολιγαρχία και τους Δυτικούς υποστηρικτές της.
Έγραφε τον περασμένο Απρίλιο ο Δρόμος: «Ο Καστίγιο μπορεί να είχε ίσως τις καλύτερες προθέσεις, αλλά αυτές δεν αρκούν σε μια χώρα στην οποία μια αλληλοδιαπλεκόμενη χούφτα ολιγαρχών, πολιτικάντηδων, στρατιωτικών και “συμβούλων” της Ουάσιγκτον έχει μάθει να μην δίνει σημασία στο τι ποθεί και τι ψηφίζει ο λαός. Απείλησαν τον νέο πρόεδρο με ανατροπή, ή και κάτι χειρότερο, κι αυτός επιχείρησε έναν “έντιμο συμβιβασμό”. Έτσι προκρίθηκε η διαχείριση τόσο των μόνιμων όσο και των έκτακτων προβλημάτων με τον “συνετό” τρόπο της λατινοαμερικάνικης κεντροαριστεράς (νεοφιλελευθερισμός με… ανθρώπινο πρόσωπο, καμία ρήξη με την ελίτ, συνθηκολόγηση με τη διαφθορά και το πλιάτσικο)»**.
Μ’ αυτή τη στάση, ο Καστίγιο έχανε σταδιακά τον μοναδικό παράγοντα που μπορούσε να τον στηρίξει: τις λαϊκές μάζες. Την ίδια στιγμή, η ολιγαρχία σχεδίαζε την ανατροπή του. Μόλις τρεις μήνες αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά του, αποκαλύφθηκε ότι ο Σύνδεσμος των Βιομηχάνων οργάνωνε απεργίες στις μεταφορές, ενώ ακροδεξιοί στρατιωτικοί σε συνεννόηση με τη συντηρητική αντιπολίτευση καλούσαν σε «ανταρσία». Λίγο αργότερα, τον Νοέμβριο του 2021, άρχισε η βιομηχανία των προτάσεων μομφής στο Κογκρέσο με την κατηγορία της διαφθοράς. Η πρώτη απόπειρα απέτυχε, καθώς ακόμη και συντηρητικοί βουλευτές αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην κακοστημένη παρωδία. Η δεύτερη, τον περασμένο Μάρτιο, επίσης απέτυχε. Αδιάφορο: τον Ιούλιο ξεκίνησε η τρίτη διαδικασία πρότασης μομφής, με τις ίδιες αβάσιμες κατηγορίες…
«Δημοκρατία» με σφαίρες και στρατιωτικό νόμο
Η σχετική ψηφοφορία θα πραγματοποιούνταν στις 7 Δεκεμβρίου. Φοβούμενος ότι αυτή τη φορά είχε εξαγοραστεί η πλειοψηφία του Κογκρέσου, ο Καστίγιο ανακοίνωσε τη διάλυση του σώματος και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, συμπληρώνοντας ότι θα κυβερνά με προεδρικά διατάγματα μέχρι τη διεξαγωγή τους. Όμως ο επικεφαλής του Συνταγματικού Δικαστηρίου και η αντιπρόεδρος Ντίνα Μπολουάρτε, με την υποστήριξη του στρατού και των ολιγαρχών, δήλωσαν ότι πρόκειται για πραξικόπημα. Ο Καστίγιο προσπάθησε να καταφύγει στην πρεσβεία του Μεξικού, αλλά οι ίδιοι οι σωματοφύλακές του τον «συνέλαβαν» πριν καν το Κογκρέσο τον «καθαιρέσει». Η υποτιθέμενη σύμμαχός του, η Μπολουάρτε, ορκίστηκε πρόεδρος (αυτό καταντά μοτίβο στη Λατινική Αμερική: οι προοδευτικοί υποψήφιοι πρόεδροι υποχρεώνονται να επιλέγουν επιεικώς αμφιλεγόμενους αντιπροέδρους, που εύκολα περνούν στο αντίπαλο στρατόπεδο…).
Κάπου εδώ η φτωχολογιά της Λίμα και της υπαίθρου αποφάσισε ότι το ποτήρι ξεχείλισε. Η όποια πικρία εξανεμίστηκε μπροστά στο πραγματικό πραξικόπημα. Ενθαρρυμένοι και από το γεγονός ότι το Μεξικό, η Αργεντινή, η Κολομβία και η Βολιβία δεν αναγνωρίζουν την Μπολουάρτε, κατά εκατοντάδες χιλιάδες ξεχύθηκαν στους δρόμους απαιτώντας την απελευθέρωση του Καστίγιο και «Εκλογές τώρα!», μαζί με το σύνθημα για νέα Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Η απάντηση της ντε φάκτο κυβέρνησης ήταν η εξαπόλυση της αστυνομίας και του στρατού, επικουρούμενων από ένοπλες ακροδεξιές συμμορίες, εναντίον των διαδηλωτών. Μέχρι στιγμής ο επίσημος απολογισμός είναι 16 νεκροί από κυβερνητικές σφαίρες (εκ των οποίων 7 ανήλικοι). Όμως οι διαδηλωτές επιμένουν. Προχθές η ντε φάκτο κυβέρνηση, αυτή που… έσωσε τη δημοκρατία από το «πραξικόπημα» του Καστίγιο, κήρυξε στρατιωτικό νόμο και απαγόρευσε τις συγκεντρώσεις. Και χθες αποφασίστηκε η προφυλάκιση του εκλεγμένου προέδρου για 18 μήνες! Όμως αντί αυτές οι αποφάσεις να φοβίσουν, φούντωσαν κι άλλο τις κινητοποιήσεις. Η περουβιάνικη ολιγαρχία για μια ακόμη φορά άνοιξε λογαριασμούς που κανείς δεν ξέρει πώς θα εξοφληθούν…
* Σημαντική νίκη στο Περού (φύλλο 548).
** Οι Περουβιάνοι στους δρόμους (φύλλο 585).
