Με καταμετρημένο το 98,5% των ψήφων, τα αποτελέσματα των ουκρανικών εκλογών της περασμένης εβδομάδας δίνουν υλικό για την εξαγωγή πολλών συμπερασμάτων.
Το πιο αξιοσημείωτο, όμως, πέρα από τη σημαντική μείωση των ποσοστών του κόμματος του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς και την ανάδειξη του «Ουντάρ» (με ηγέτη τον πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή πυγμαχίας, Βιτάλι Κλίτσκο) σε σημαντική πολιτική δύναμη, αποτελεί η εκλογική απόδοση του νεοφασιστικού κόμματος «Πανουκρανική Ένωση – Σβαμπόντα (Ελευθερία)». Συγκέντρωσε το 10,4% των ψήφων εκλέγοντας 37 βουλευτές, μπαίνοντας για πρώτη φορά στο Κοινοβούλιο. Για να γίνει αντιληπτή η ραγδαία άνοδος του κόμματος, σημειώνεται ότι στις αντίστοιχες εκλογές του 2007, είχε καταφέρει να συγκεντρώσει μόλις το 0,76% των ψήφων.
Τι ακριβώς είναι όμως το «Σβαμπόντα»; Όλα ξεκίνησαν το 1991, με την ίδρυση, στο Λβιβ, του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Ουκρανίας, που αποτελεί πρόπλασμα του «Σβαμπόντα». Οι θέσεις του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, ανοικτά φασιστικές, με τα «δικαιώματα του έθνους» να προηγούνται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η πραγμάτευση του έθνους ως «φυσική κοινότητα» και μια ανοικτά ρατσιστική ρητορική, συνθέτουν την εικόνα.
Το 2004, αναλήφθηκε μια μεγάλη επιχείρηση «ρετουσαρίσματος», υπό τις οδηγίες του ηγέτη του, Αλ. Τεγκνίμπακ, με το σήμα να αλλάζει, τη ρητορική να «στρογγυλεύει» και τα πιο ακραία στοιχεία να διαγράφονται. Όμως, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος, οι αλλαγές αυτές έγιναν για επικοινωνιακούς λόγους. Το μεγάλο πολιτικό άλμα πραγματοποιήθηκε στις δημοτικές εκλογές του 2010, με το «Σβαμπόντα» να κερδίζει τους περισσότερους δήμους της Ανατ. Γαλικίας και να βρίσκεται στο τιμόνι σημαντικών πόλεων της δυτικής Ουκρανίας: Λβιβ, Τερνόπιλ και Ιβάνα-Φρανκίφσκ.
Παρά την ακραία ρατσιστική και εθνικιστική ρητορική του, τη δράση του παραστρατιωτικού τμήματος «Ουκρανός Πατριώτης» και τις ανοικτά αντιδημοκρατικές, εχθρικές προς τους γειτονικούς λαούς και μειονότητες θέσεις, η επιρροή του «Σβαμπόντα» διευρύνεται. Κάτι που δεν θα πρέπει να προκαλεί εντύπωση, καθώς είναι η μόνη πολιτική δύναμη στην Ουκρανία με καθαρό ιδεολογικό πρόσημο, ικανή να προσελκύσει τη νεολαία. Η μόνη δύναμη που εμφανίζεται αντισυστημική, μαχητική, εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης και μιας πολιτικής σκηνής που δεν απολαμβάνει την παραμικρή εμπιστοσύνη του ουκρανικού λαού, ο οποίος κουρασμένος από τις απανωτές πολιτικές διαψεύσεις, και στην προσπάθειά του να συγκεντρώσει τα προς το ζην, έχει οδηγηθεί στην απάθεια.
Τι ακριβώς είναι όμως το «Σβαμπόντα»; Όλα ξεκίνησαν το 1991, με την ίδρυση, στο Λβιβ, του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος Ουκρανίας, που αποτελεί πρόπλασμα του «Σβαμπόντα». Οι θέσεις του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, ανοικτά φασιστικές, με τα «δικαιώματα του έθνους» να προηγούνται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η πραγμάτευση του έθνους ως «φυσική κοινότητα» και μια ανοικτά ρατσιστική ρητορική, συνθέτουν την εικόνα.
Το 2004, αναλήφθηκε μια μεγάλη επιχείρηση «ρετουσαρίσματος», υπό τις οδηγίες του ηγέτη του, Αλ. Τεγκνίμπακ, με το σήμα να αλλάζει, τη ρητορική να «στρογγυλεύει» και τα πιο ακραία στοιχεία να διαγράφονται. Όμως, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος, οι αλλαγές αυτές έγιναν για επικοινωνιακούς λόγους. Το μεγάλο πολιτικό άλμα πραγματοποιήθηκε στις δημοτικές εκλογές του 2010, με το «Σβαμπόντα» να κερδίζει τους περισσότερους δήμους της Ανατ. Γαλικίας και να βρίσκεται στο τιμόνι σημαντικών πόλεων της δυτικής Ουκρανίας: Λβιβ, Τερνόπιλ και Ιβάνα-Φρανκίφσκ.
Παρά την ακραία ρατσιστική και εθνικιστική ρητορική του, τη δράση του παραστρατιωτικού τμήματος «Ουκρανός Πατριώτης» και τις ανοικτά αντιδημοκρατικές, εχθρικές προς τους γειτονικούς λαούς και μειονότητες θέσεις, η επιρροή του «Σβαμπόντα» διευρύνεται. Κάτι που δεν θα πρέπει να προκαλεί εντύπωση, καθώς είναι η μόνη πολιτική δύναμη στην Ουκρανία με καθαρό ιδεολογικό πρόσημο, ικανή να προσελκύσει τη νεολαία. Η μόνη δύναμη που εμφανίζεται αντισυστημική, μαχητική, εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης και μιας πολιτικής σκηνής που δεν απολαμβάνει την παραμικρή εμπιστοσύνη του ουκρανικού λαού, ο οποίος κουρασμένος από τις απανωτές πολιτικές διαψεύσεις, και στην προσπάθειά του να συγκεντρώσει τα προς το ζην, έχει οδηγηθεί στην απάθεια.
Ηλίας Σταθάτος
Σχόλια
