Όταν οι αστυνομικοί συνεργάζονται με τους κλέφτες. Της Agnès Sinaï
Το κείμενο αυτό της Monde Diplomatique του Ιανουαρίου ήταν τμήμα αφιερώματος στα πυρηνικά, του οποίου ο γενικός τίτλος «Όταν οι αστυνομικοί συνεργάζονται με τους κλέφτες» επισημαίνει την αντίφαση του γεγονότος ότι «η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας από την ίδρυσή της στόχευε στην προώθηση της πυρηνικής ενέργειας ενώ ταυτόχρονα όφειλε να ελέγχει την πυρηνική βιομηχανία και να προστατεύει το δημόσιο συμφέρον. Οι στόχοι αυτοί αντιφάσκουν».
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας αντιμετωπίζει ένα άλυτο πρόβλημα: τι θα κάνει με τα υψηλού επιπέδου πυρηνικά απόβλητα που προορίζονται για υπόγεια μόνιμη αποθήκευση; Ακόμη κι αν δεν κατασκευαστεί άλλο πυρηνικό εργοστάσιο, οι 429 αντιδραστήρες που βρίσκονται σήμερα σε λειτουργία θα συνεχίσουν να καταναλώνουν καύσιμο με ρυθμό που η ΔΥΑΕ περιγράφει ως «αρκετά σταθερό»1. Προσωρινά αποθηκευμένα σε ψυχόμενες δεξαμενές, το μέγεθός τους παγκοσμίως υπολογίζεται σε 250 τόνους πλουτωνίου. Αυτό ισοδυναμεί με τα τρέχοντα παγκόσμια αποθέματα πλουτωνίου κατάλληλου για πυρηνικές βόμβες, αρκετό για την κατασκευή 50.000 πυρηνικών κεφαλών2.
Ένας πυρηνικός αντιδραστήρας 1000 μεγαβάτ παράγει 230-260 κιλά πλουτωνίου κάθε χρόνο λειτουργίας, και μόνο 5 κιλά πλουτωνίου αρκούν για την κατασκευή μιας βόμβας. Ένα μέρος του πλουτωνίου –το πλουτώνιο 239, που έχει χρόνο ημιζωής (η περίοδος που η ραδιενέργεια μειώνεται στο ήμισυ) 24.000 χρόνια– επαναχρησιμοποιείται στο καύσιμο μείγματος οξειδίων (ΜΟΧ) που παρέχει ενέργεια σε ορισμένους αντιδραστήρες ελαφρού ύδατος όπως ο αντιδραστήρας 3 στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας και ο μελλοντικός ευρωπαϊκός αντιδραστήρας ERP στο Φλαμανβίλ στη Γαλλία. Το υλικό αυτό υψηλής τοξικότητας εμπορευόταν η Electricité de France και η Cogema3 στη δεκαετία του ’80, και παράγεται σήμερα από το γαλλικό όμιλο της Areva. Μια δόση περίπου 10 χιλιοστών του γραμμαρίου μέσω εισπνοής είναι θανατηφόρα4.
Επισήμως, η χρήση του ΜΟΧ βοηθά στην ανακύκλωση των αποθεμάτων πλουτωνίου, μειώνοντας το ρυθμό συσσώρευσής τους δικαιολογώντας έτσι την ύπαρξη της βιομηχανίας επανεπεξεργασίας. Ωστόσο, πάνω απ’ όλα, αποτελεί μια επικερδή δραστηριότητα για την πυρηνική βιομηχανία, που συνεχίζεται παρά τους κινδύνους για τους εργαζόμενους που εκτίθενται στο υλικό, που μεταφέρεται με τρένα στην Ευρώπη και με πλοία κοντέινερ στην Ιαπωνία.
Η στρατηγική της εξαγωγής ΜΟΧ αυξάνει τον κίνδυνο της ατυχούς διαχείρισης. Το 1994 βρέθηκε ότι 70 κιλά πλουτωνίου είχαν συσσωρευτεί, απαρατήρητα, σε κουτιά για γάντια (που χρησιμοποιούνταν για τον από μακριά χειρισμό ραδιενεργού υλικού) στις εγκαταστάσεις παραγωγής ΜΟΧ στην Τοκαϊμούρα της Ιαπωνίας. Παρεμφερές περιστατικό είχε αναφερθεί και στο Κανταράς της Γαλλίας το 2009.
(1) IAEA, Nuclear Technology Review 2011.
(2) Frank Barnaby and Shaun Burnie, Planning proliferation: the global expansion of nuclear power and multinational approaches, έκθεση της Greenpeace, 2010.
(3) Compagnie Générale des Matières Nucléaires, η σημερινή Areva NC.
(4) French Institute for Radiological Protection and Nuclear Safety (IRSN), 2007.
