Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Άρωμα οικονομικού ολοκληρωτισμού στις τελικές προτάσεις για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας.
Δεν κράτησαν ούτε τα προσχήματα. Την ώρα που το Γιουρογκρούπ συνεδρίαζε στις Βρυξέλες για τις πολύκροτες αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας, στην παραλιακή Ντοβίλ της Νορμανδίας Μέρκελ και Σαρκοζί διέκοπταν τις συνομιλίες τους με τον Ρώσο πρωθυπουργό Πούτιν για να ανακοινώσουν το πλαίσιο της «πολιτικής συμφωνίας» τους. Βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα. «Πολιτική συμφωνία» ανακοίνωσε μετ’ ολίγον και το Γιουρογκρούπ.
Οι θεσμοί δουλεύουν θαυμάσια στη θεσμολαγνική Ε.Ε. όταν επιβάλλεται το δίκαιο του ισχυρού. Από τη στιγμή που ο γαλλογερμανικός άξονας ξανάρχισε να δουλεύει σαν «άξονας», οι υποτελείς απλώς ακολούθησαν. Έτσι, τώρα που η Γερμανία έχει επιβάλλει πλήρως το imperium της, όχι μόνο στα όργανα της Ε.Ε., αλλά και στις (κατά τα λοιπά εκλεγμένες) κυβερνήσεις με πολιτικές λιτότητας και «μεταρρυθμίσεις» κατεδάφισης του κοινωνικού κράτους, προχωρεί στο επόμενο βήμα: στην πλήρη αποικιοποίηση των αδύναμων χωρών της Ε.Ε., στη μετατροπή τους σε κράτη- παρίες, μέσω του μηχανισμού κυρώσεων για όσες υπερβαίνουν τα όρια του Συμφώνου Σταθερότητας για ελλείμματα και χρέος. Το ποινολόγιο του νέου Συμφώνου Σταθερότητας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής:
• Πυρήνας της πρότασης της Κομισιόν είναι η δημιουργία ενός μηχανισμού κυρώσεων – προστίμων για όσες χώρες υπερβαίνουν τα όρια 3% για το έλλειμμα και 60% για το χρέος. Προτείνεται ετήσιο πρόστιμο 0,2% του ΑΕΠ για το έλλειμμα και 0,2% για το χρέος (εφόσον δεν μειώνεται με ετήσιο ρυθμό 5% επί του ποσοστού υπέρβασης του ορίου 60%).
• Οι διαφωνίες αφορούσαν την πολιτική διαδικασία επιβολής των κυρώσεων. Η Γερμανία ήθελε να επιβάλλονται αυτόματα, χωρίς καμιά διαβούλευση, η Γαλλία και άλλες χώρες επέμεναν σε μια διαδικασία προειδοποίησης και πολιτικής απόφασης με ειδικές πλειοψηφίες.
• Η γαλλογερμανική συμφωνία της Ντοβίλ κινείται σε μια μέση οδό: η Γερμανία υποχώρησε στο θέμα του «αυτοματισμού» των ποινών ώστε να υπάρχει εξάμηνη περίοδος προειδοποίησης του «απείθαρχου» κράτους πριν την επιβολή προστίμων τα οποία θα αποφασίζονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία. Η Μέρκελ υποχώρησε επίσης στην πρόταση για το χρέος, η μείωση του οποίου αρκεί να «είναι σημαντική», αντί του ρυθμού 5% που επέβαλε η αρχική πρόταση.
• Ποιο είναι το αντάλλαγμα των γερμανικών «υποχωρήσεων»; Όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν στο γεγονός ότι η Μέρκελ απέσπασε τη συμφωνία του Σαρκοζί σε δύο μείζονος σημασίας απαιτήσεις: στη στέρηση του δικαιώματος ψήφου από τις «απείθαρχες» χώρες και στον μηχανισμό ελεγχόμενης χρεοκοπίας για τις υπερχρεωμένες από το 2013. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι η μεν οικονομική διακυβέρνηση της χώρας θα ασκείται απευθείας από το Γιουρογκρούπ ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (χωρίς καν την ψήφο της ενδιαφερόμενης χώρας). Το δε χρέος των υπερχρεωμένων θα οδηγείται σε μια διαδικασία αναδιαπραγμάτευσης και κουρέματος υπό την αιγίδα των Βρυξελών. Εν ολίγοις, το Βερολίνο θέλει να κλείσει τη στρόφιγγα δανεισμού από τις αγορές στους παρίες της Ε.Ε. δίνοντας ταυτόχρονα ένα μάθημα στους πιστωτές.
• Εξ ίσου σημαντική πολιτικά είναι η διεύρυνση των κριτηρίων του Μάαστριχτ, πέρα από τα ποσοτικά ελάχιστα όρια ελλείμματος και χρέους, σε ποιοτικά στοιχεία. Το επιχείρημα που ακούγεται για το Μνημόνιο ότι «η τρόικα ενδιαφέρεται μόνο για τα οικονομικά αποτελέσματα, τα μέτρα και τις πολιτικές τ’ αποφασίζει η κυβέρνηση» δεν ισχύει στο υπό διαμόρφωση αιώνιο «Μνημόνιο» των Βρυξελών. Όπως με κυνισμό εξήγησαν ο επίτροπος Όλι Ρέν, αλλά και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκαγκ Σόιμπλε, πρόστιμα θα απειλούν και τα κράτη «που δεν ασκούν τις ορθές πολιτικές καταπολέμησης των μακροοικονομικών ασυμμετριών» και «παραβιάζουν τις διαδικασίες του ανταγωνισμού σε τομείς όπως οι τιμές των ακινήτων, οι συντάξεις ή οι μισθοί». Με λίγα λόγια, στα παλιά τους τα παπούτσια ποια πολιτικά προγράμματα εγκρίνουν οι λαοί εκλέγοντας τις κυβερνήσεις, τι αυξήσεις μπορεί να κατακτούν οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, τι φορολογία θα επιβάλει στα ακίνητα μια κυβέρνηση. Όλα θα τελούν υπό την έγκριση και την τιμωρία των Βρυξελών.
Η συμφωνία, το ακριβές κείμενο της οποίας δεν είναι γνωστό, θα τεθεί προς έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στη σύνοδο της επόμενης Πέμπτης και Παρασκευής.
Η «αυτοκράτειρα» της Ευρώπης Άνγκελα Μέρκελ «απαίτησε μια ξεκάθαρη εντολή μέχρι την άνοιξη», ώστε η επικύρωση της υπό αναθεώρηση Συνθήκης της Λισσαβώνας από τα κράτη μέλη να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2013. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι την άλλη εβδομάδα θα έχουμε απόφαση. Ήδη, Βρετανία και Σουηδία εξέφρασαν τη διαφωνία τους για το ενδεχόμενο νέας αναθεώρησης της Συνθήκης που εκτός του ότι είναι χρονοβόρα, για τη Βρετανία θα σημάνει και προσφυγή σε δημοψήφισμα, όπως έχει δεσμευτεί ο Κάμερον, με ισχυρότερο ενδεχόμενο ένα ηχηρό «όχι». Ακόμη πιο ισχυρό είναι αυτό το ενδεχόμενο στην ήδη φλεγόμενη Γαλλία.
Διαφωνίες, εξάλλου, διατυπώνονται και από τα «ιερατεία» του Μάαστριχτ, όπως ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ ή ο προαλειφόμενος Γερμανός διάδοχός του Άξελ Βέμπερ, πρόεδρος της Bundesbank, που τάσσονται υπέρ των «αυτόματων» κυρώσεων. Επομένως, μια απόφαση δεν είναι διόλου εύκολη και θα απαιτήσει μια μάλλον πιο μακρά διαπραγμάτευση, πιθανότατα σε αρκετές ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής.
Έχοντας άλλωστε επίγνωση των δυσκολιών να πειστούν οι χώρες της Ε.Ε. σε ένα καθεστώς δημοσιονομικής εθελοδουλείας, ιδιαίτερα αν παρεμβληθούν δημοψηφίσματα, η Γερμανίδα καγκελάριος άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να αναζητηθούν τρόποι να αλλάξει το Σύμφωνο Σταθερότητας χωρίς να αναθεωρηθεί η Συνθήκη της Λισσαβόνας.
Υπάρχουν εξάλλου στον ορίζοντα κι άλλοι σταθμοί, όπως η σύνοδος του G20 τον Νοέμβριο στη Σεούλ, όπου θα κριθεί ένα άλλο μέτωπο – πληγή για την ευρωζώνη, αυτό του ακήρυκτου νομισματικού πολέμου.
Υπάρχουν ακόμη εκλογικές αναμετρήσεις (βλέπε Ελλάδα), αλλά και κοινωνικοί αγώνες με άγνωστη έκβαση (βλέπε Γαλλία). Κι υπάρχουν ερωτήματα -σχεδόν υπαρξιακού χαρακτήρα- για τους «αναμορφωτές-τιμωρούς» των ευρωπαϊκών κοινωνιών, όπως για παράδειγμα: πού θα είναι η Μέρκελ, ο Σαρκοζί και πολλοί άλλοι το 2013, έτος πλήρους εφαρμογής του νέου ευρωπαϊκού «θαλάμου βασανιστηρίων»;
